یکی از ۴ رشته‌ی پرطرفدار گروه آزمایشی علوم تجربی، رشته‌ی «دندانپزشکی» است که می‌توان آن را تلفیقی از دانش پزشکی، ابتکار و هنر دانست. دانشجویانی که در این رشته تحصیل می‌کنند، در ارتباط با بیماری‌های دهان و دندان و روش‌های تشخیص و درمان آن، به طور تخصصی آموزش می‌بینند.
طول دوره‌ی تحصیلی این رشته، ۶ سال است که در ۲ دوره‌ی عمومی و پایه (۲ سال) و دوره‌ی تخصصی (۴ سال) به دانشجویان ارائه می‌شود و دانشجویان پس از گذراندن ۲۱۷ واحد درسی و اتمام تحصیل خود در دانشگاه، باید طرح اجباری را بگذرانند. (رشته‌ی دندانپزشکی، یکی از همان ۱۱ رشته‌ای است که طرح اجباری دارد.) در پایان دوره‌ی آموزشی اول (۲ سال اول)، آزمون جامع علوم پایه برگزار می‌شود و قبولی در این آزمون جامع، شرط لازم برای ورود به مرحله‌ی بعدی است. تعداد دفعات مجاز برای شرکت در آزمون جامع علوم پایه، بر اساس مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی است و حد نصاب قبولی در آزمون‌های جامع دندانپزشکی، کسب حداقل ۵۰٪ نمره‌ی کل آزمون است. دانشجویانی که به علت عدم موفقیت در این آزمون، از ادامه‌ی تحصیل در دوره‌ی دکتری عمومی دندانپزشکی محروم شوند، در صورت تمایل می‌توانند مطابق دستورالعمل مربوطه در رشته‌ی دیگری در مقاطع تحصیلی کارشناسی و یا کاردانی تغییر رشته بدهند. در این دوره‌ی ۲ ساله، دروسی هم‌چون بیوشیمی، آناتومی، بهداشت عمومی، فیزیولوژی نظری، فیزیولوژی عملی، بافت‌شناسی، آمار و روش تحقیق، میکروب‌شناسی و زنتیک انسانی تدریس می‌شود. پس از اتمام این بازه‌ی ۲ ساله، دانشجویان به دوره‌ی دوم آموزشی خود که در مدت ۴ سال ارائه می‌شود، وارد می‌شوند. در این دوره‌ی تخصصی، که کارآموزی را نیز شامل می‌شود، دانشجویان به یادگیری دروس تخصصی، مانند ارتودنسی، اندودنتیکس، آسیب‌شناسی فک و دهان، کالبدشکافی و مرفولوژی دندان، پریودنتولوژی، پروتزهای ثابت، اکلوژن، ترمیمی و مواد دندانی، رادیولوژی فک، دهان و صورت، پروتزهای متحرک، بیماری‌های دهان و دندان، دندانپزشکی کودکان و … می‌پردازند.
نحوه‌ی گزینش رشته‌ی دندانپزشکی
رشته‌ی دندانپزشکی در زیر گروه ۱ گروه آزمایشی علوم تجربی قرار گرفته است. در این زیر گروه، درس زیست‌شناسی با ضریب ۴ و شیمی با ضریب ۳، از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند و در وهله‌ی بعدی دروس ریاضی و فیزیک با ضریب ۲ قرار گرفته‌اند. درس زمین‌شناسی نیز، ضریب ۰ را به خود اختصاص داده است و این ضریب، بدین معناست که اگر خواهان کسب رتبه‌ی برتر برای قبولی در رشته‌ی دندانپزشکی هستید، هیچ نیازی به درس زمین‌شناسی ندارید و فرقی نمی‌کند که در این درس، درصد ۱۰۰ را کسب کنید یا درصد ۰، چرا که در هر دو صورت، هیچ تاثیری در رتبه‌ی شما در زیرگروه شماره ۱ نخواهد گذاشت. نوع پذیرش رشته‌ی دندانپزشکی، در دانشگاه‌های دولتی به صورت ناحیه‌ای و در دانشگاه‌های آزاد نیز، به صورت کشوری است.
ظرفیت پذیرش سالانه‌ی رشته‌ی دندانپزشکی
با توجه به ظرفیت محدود پذیرش این رشته در دانشگاه‌های دولتی و حتی آزاد، سالانه متقاضیان بسیار زیادی به رقابت با یک دیگر می‌پردازند. بر اساس دفترچه‌های انتخاب رشته‌ی کنکور ۱۴۰۰-۱۴۰۱، ظرفیت پذیرش این رشته در کل کشور، چیزی حدود ۱۶۰۰ نفر است. در جدول زیر، ظرفیت‌های این رشته به تفکیک استان‌های کشور، دانشگاه‌های دولتی و آزاد و به تفکیک دوره‌های تحصیلی (روزانه، شهریه‌پرداز، آزاد تمام وقت و خودگردان آزاد) مشخص شده است.
توانمندی‌های لازم برای یک دندان‌پزشک
برای این که به عنوان یک دندان‌پزشک ماهر و حاذق شناخته شوید و بتوانید عملکرد موثری در این حوزه داشته باشید، لازم است که توانمندی‌های زیر را در خود تقویت کنید.
- صبر، آرامش و حفظ خونسردی
- دقت و سرعت عمل بالا
- ظرافت، خلاقیت و مهارت کار با دست
- برخورداری از دید هنری و تسلط بر زبان انگلیسی و علوم پایه
- توانایی ایجاد تمرکز و کنترل ذهن
- تجربه
بازار کار رشته‌ی دندانپزشکی
دانشجویانی که در این رشته تحصیل می‌کنند، پس از فراغت از تحصیل و گذراندن طرح اجباری، می‌توانند در بیمارستان‌ها، کلینیک‌های درمانی، درمانگاه‌ها و سایر مراکز درمانی مشغول به کار شوند. همچنین در صورت علاقه به آموزش و تدریس، و داشتن تخصص (PHD) و بورد تخصصی، می‌توانند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور فعالیت داشته باشند. البته اکثر دندان‌پزشکان، پس از گذراندن طرحشان، در صورت برخورداری از شرایط مالی مناسب، تمایل دارند که مطب شخصی خود را راه‌اندازی کرده و به طور مستقل فعالیت خود را آغاز کنند. اما راه‌اندازی و تاسیس یک مطب خصوصی، با توجه به هزینه‌ی بالای خرید تجهیزات، وسایل و مواد لازم، از عهده‌ی هر کسی برنمی‌آید و نیاز به داشتن پشتوانه‌ی مالی برای آغاز همچین کاری، به شدت احساس می‌شود. پیشنهاد می‌شود که دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جوان این رشته، در اوایل دوران کاری خود، سطح انتظاراتشان را کمی پایین بیاورند و به جای فکر کردن به درآمدهای بسیار بالا و تاسیس مطب خصوصی در مناطق مرفه، بیشتر به فکر خدمت به مردم و کسب تجربه باشند. با این کار، می‌توانند آینده‌ی موفقیت‌آمیزتری را برای خود رقم بزنند.
مزایا و معایب رشته‌ی دندانپزشکی
یکی از دلایل مهمی که اکثر داوطلبان کنکوری، تحصیل در رشته‌ی دندانپزشکی را به تحصیل در رشته‌ی پزشکی ترجیح می‌دهند، این است که اخذ مدرک تخصص در این رشته آسان‌تر بوده و مدت زمان آن نیز، کوتاه‌تر است. همچنین دندان‌پزشکان، بر خلاف پزشکان، شیفت‌های طولانی و سنگین را در بیمارستان‌ها ندارند و از نظر درآمد نیز، از وضعیت بسیار مناسبی برخوردارند. پزشکان عمومی، برای دریافت حق ویزیت بیشتر و کسب درآمد بالاتر، نیاز به گذراندن دوره‌های تخصص و فوق تخصص را دارند، اما دندان‌پزشکان عمومی، حتی بدون دریافت تخصص نیز، می‌توانند در سطح بالایی کار کنند و درآمد بالایی نیز داشته باشند. از معایب این رشته نیز، می‌توان به این موضوع اشاره کرد که برخی بیماری‌ها، نظیر هپاتیت و ایدز از طریق خون آلوده به شخص دیگر انتقال می‌یابد، لذا نیاز است که دندان‌پزشک با رعایت استانداردهای بهداشتی، این احتمال را به حداقل برساند. همچنین ایستادن‌ها و نشستن‌های طولانی مدت، می‌تواند مشکلاتی نظیر احساس درد در مفاصل ستون فقرات و یا کمر درد را ایجاد کند. اما اگر بخواهیم تمامی این موارد را در کنار هم قرار دهیم، متوجه این موضوع خواهیم شد که معایب این رشته، در مقایسه با مزایای آن، بسیار ناچیز است.
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر رشته‌ی دندانپزشکی
همان‌طور که گفته شد، دوره‌ی عمومی دندانپزشکی، ۶ ساله است و دانشجویانی که علاقمند به ادامه‌ی تحصیل در مقاطع بالاتر این رشته هستند، می‌توانند در دوره‌های تخصصی این رشته، که به طور میانگین، حدود ۳ سال به طور می‌انجامد، شرکت کنند. این افراد پس از تحصیل در این دوره‌ها و دریافت مدرک، دوره‌ی فوق تخصص خود را دریافت می‌کنند. تخصص‌های رشته‌ی دندانپزشکی عبارتند از: اندودنتیست (تخصص درمان ریشه)، ارتودنتیست (تخصص ارتودنسی)، بیماری‌های دهان، رادیولوژی دهان، فک و صورت، پروتزهای دندانی و ایمپلنت (پروستودنتیست)، دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی، دندانپزشکی کودکان، جراحی لثه و ایمپلنت (پریودنتیست) و پاتولوژی دهان و فک.