رشته‌ی اقتصاد یکی از رشته‌هایی است که علاوه بر دانش‌آموزان رشته‌ی علوم انسانی، داش‌آموزان ریاضی و فیزیک و علوم تجربی نیز می‌توانند به آن ورود پیدا کنند و به اصطلاح رشته‌ی اقتصاد درکنکور سراسری شناور است. به همین دلیل متقاضیان زیادی از این دو رشته نیز تصمیم به تحصیل در رشته‌ی اقتصاد می‌گیرند. برای آشنایی با این رشته، شرایط و گرایش‌های آن در ابتدا می‌بایست با مفهوم اقتصاد آشنا شویم. علم اقتصاد نحوه‌ی استفاده‌ی جامعه از منابع محدود خود را مطالعه می‌کند و با تولید، توزیع، مصرف و خدمات ارتباط دارد. اقتصاد یکی از اساسی‌ترین علوم مورد نیاز یک کشور است و تأثیر زیادی بر سرنوشت آن دارد. در نتیجه آموزش این رشته به صورت آکادمیک در دانشگاه‌ها حائز اهمیت است. رشته‌ی اقتصاد به دانشجویان یاد می‌دهد که چگونه نیازهای انسان‌ها را با استفاده از عناصر اقتصادی تأمین کنند. دانش‌آموختگان این رشته مهارت‌های اقتصادی را آموخته و می‌توانند در انواع شغل‌های مربوط به اقتصاد شروع به فعالیت کنند. در این مطلب این رشته و گرایش‌های آن را به صورت کامل بررسی خواهیم کرد تا داوطلبان کنکور سراسری بتوانند انتخاب رشته‌ی بهتری را انجام دهند.
تاریخچه‌ی رشته‌ی اقتصاد در ایران
در ابتدا (از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۳۳) علم اقتصاد در ایران به صورت مستقل وجود نداشت و با علوم دیگری مثل سیاست و حقوق به صورت مشترک آموزش داده می‌‌شد. در سال ۱۳۴۴ دانشکده‌ی اقتصاد استقلال یافت. آموزش دانشجویان توسط استادان انگلیسی و آمریکایی و ترجمه‌ی کتب اقتصادی مطرح دنیا تحولات زیادی در آموزش رشته‌ی اقتصاد ایجاد کرد. در دهه‌ی ۴۰ نیز استادان جدیدی از این دو کشور شروع به تدریس در دانشگاه‌های ایران کردند و همچنین در آن زمان سیستم دانشگاهی ایران به سیستم واحدی تغییر پیدا کرد. پس از انقلاب اسلامی نیز تحولاتی در این رشته مثل اضافه شدن دروسی مبتنی بر اقتصاد اسلامی در این رشته شکل گرفت.
ویژگی‌ها و توانایی‌های مورد نیاز در رشته‌ی اقتصاد
رشته‌ی اقتصاد ارتباط بسیار نزدیکی با سایر علوم اجتمایی دارد و همچنین داشتن هوش تجاری و ریاضیات قوی نیز از ویژگی‌های مورد نیاز برای موفقیت در این رشته است. در ادامه تعدادی از ویژگی‌ها و توانایی‌های مورد نیاز در رشته‌ی اقتصاد را به طور خلاصه بیان می‌کنیم:
- داشتن علاقه به مباحث علوم اجتماعی مانند جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و روانشناسی
- علاقمندی به ریاضی و داشتنن هوش و مهارت‌های ریاضیات و محاسبات
- داشتن ذهن فعال و خلاق
- توانایی تحلیل مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی
- به‌روز بودن اطلاعات اقتصادی و اجتماعی
- توانایی ارائه‌ی راهکار برای مشکلات اقتصادی
- تسلط داشتن بر نرم‌افزارهای مرتبط با رشته‌ی اقتصاد
- تسلط بر زبان انگلیسی
ارتباط دروس دبیرستان با دروس رشته‌ی اقتصاد
فارغالتحصیلان رشته‌ی علوم انسانی در مقطع دبیرستان به خوبی با اقتصاد و مفهوم آن آشنا هستند؛ چرا که این درس جزو دروس اختصاصی آن‌ها است. اما فارغالتحصیلان رشته‌های ریاضی و فیزیک و علوم تجربی می‌بایست برای موفقیت در این رشته همان طور که در بخش قبل بیان کردیم، به علوم انسانی علاقمند باشند و قدرت تحلیل اقتصادی خوبی نیز داشته باشند تا بتوانند در رشته‌ی اقتصاد موفق عمل کنند. در کنار این ویژگی‌ها دروس ریاضیات و آمار نیز از دروس پایه‌ی این رشته هستند و عملکرد خوب در این دو درس در دوره‌ی دبیرستان به طور حتم به دانشجویان در یادگیری علم اقتصاد کمک خواهد کرد.
شاخه ها و گرایش‌های رشته‌ی اقتصاد در مقطع کارشناسی
رشته‌ی اقتصاد در مقطع کارشناسی ۶ گرایش دارد. این گرایشها به شرح زیر هستند:
- گرایش اقتصاد نظری: گرایش اقتصاد نظری با دیدگاه بنیادی و به صورت تئوری به علم اقتصاد نگاه می‌کند. به همین دلیل این گرایش پایه و اساس سایر گرایش‌هاست. در واقع این گرایش دانشجویان را با انواع تئوری‌های ریاضی و علم اقتصاد آشنا می‌کند. دانش‌آموختگان این رشته به تحلیل تئوری مسائل اقتصادی، نظریه‌پردازی و همچنین تحقیق و پژوهش اقتصادی خواهند پرداخت.
- گرایش اقتصاد صنعتی: در این گرایش مسائل مربوط به صنعت با دیدگاه نظریه‌های اقتصادی بررسی و تحلیل می‌شوند. از این مسائل می‌توان به تحولات و سیاست‌گذاری‌های صنعتی، ساختار بازار صنعت، بازارهای رقابتی یا انحصاری، حقوق کارفرمایان و کارگران، منافع مصرف‌کننده و … اشاره کرد.
- گرایش اقتصاد بازرگانی: در گرایش اقتصاد بازرگانی به آموزش روش‌ها و متدهای مدیریت در حل مسائل از دیدگاه اقتصادی پرداخته می‌شود و دانشجویان مباحثی چون مدیریت تولید، اصول حسابداری، مدیریت مالی و اصول بازاریابی را فرا می‌گیرند. دروس اختصاصی این گرایش با رشته‌ی مدیریت بازرگانی تشابه زیادی دارد.
- گرایش اقتصاد پول و بانکداری: با توجه به ارزش و اثرگذاری بالای پول و بانکداری در اقتصاد کشور و همچنین تغییرات و مسائل اقتصادی که به صورت روزانه در این حوزه اتفاق می‌افتد، اهمیت دارد تا این مسائل در گرایش جداگانه‌ای بررسی شوند. در گرایش اقتصاد پول و بانکداری دانشجویان با شیوه‌های بانکداری، انواع سیاست‌های مالی و تحلیل صورت حساب‌های مالی آشنا می‌شوند و عملکرد بانک‌ها را بررسی می‌کنند.
- گرایش اقتصاد حمل و نقل: هدف از ایجاد گرایش حمل و نقل ایجاد بینش و تفکر اقتصادی نسبت به مجموعه‌های حمل و نقل است. چرا که حمل و نقل در تمامی مراحل تولید، توزیع، مصرف کالا و خدمات نقش دارد. در این گرایش دانشجویان رشته‌ی اقتصاد با مفاهیم حمل و نقل، نظریه و مباحث تئوری حمل و نقل و انواع روش‌های آن آشنا می‌شوند و نحوه‌ی ارزیابی آن‌ها را یاد می‌گیرند.
- گرایش اقتصاد کشاورزی: با توجه به اهمیت کشاورزی در دنیا، حائز بسیار مهم است که گرایشی جداگانه به اقتصاد آن اختصاص داده شود. در این گرایش روش‌های بهره‌وری درست از منابع مختلف انسانی، منابع طبیعی و ابزارها بررسی می‌شود و طرح‌های توسعه‌ی کشاورزی ارائه خواهند شد تا با استفاده از تئوری‌ها و نظریه‌های اقتصادی بتوان مشکلات مختلف در این حوزه را بررسی و رفع کرد.
معرفی دروس رشته‌ی اقتصاد در مقطع کارشناسی
دروس رشته‌ی اقتصاد به ۴ بخش کلی تقسیم می‌شوند که در جدول زیر می‌توانید آن‌ها را مشاهده نمایید:
شرح این دسته درس‌ها به صورت زیر است:
- دروس عمومی: دروس عمومی این رشته همانند تمامی رشته‌های دانشگاهی مقطع کارشناسی، شامل دروس معارف، فارسی، زیان خارجی عمومی، تربیت بدنی ۱، تربیت بدنی ۲ و دانش خانواده و جمعیت است.
- دروس اصلی: این دروس، دروسی هستند که تمامی گرایش‌های رشته‌ی اقتصاد ملزم به گذراندن آن‌ها هستند. جدول زیر این دروس را نشان داده است:
- دروس اختصاصی: همان طور که قبل‌تر نیز اشاره نمودیم، دروس اختصاصی رشته‌ی اقتصاد، از دو بخش اختصاصی اجباری و اختصاصی اختیاری تشکیل شده است. دروس اختصاصی اجباری دروسی هستند که دانشجویان هر گرایش از رشته‌ی اقتصاد می‌بایست این دروس را به صورت اجباری اخذ نمایند. دانشجویان رشته‌ی اقتصاد در کل ۲۸ واحد دروساختصاصی اجباری دارند. دانشجویان همچنین باید ۹ واحد دیگرِ اختصاصی نیز به صورت اختصاصی اختیاری از بین دروس اختیاری ارائه شده انتخاب کرده و بگذرانند. در این مطلب دروس اختیاری را نمایش نمی‌دهیم چرا که با توجه به شرایط و تدابیر دانشگاه‌های مختلف، چارت این دروس در دانشگاه‌های مختلف متفاوت است و شما می‌توانید با مراجعه به سایت دانشگاه مد نظر خود چارت درسی رشته‌ی اقتصاد را مشاهده نمایید. جدول زیر دروس اختصاصی اجباری مربوط به هر گرایش از رشته‌ی اقتصاد را نمایش می‌دهند:
رشته‌ها و گرایش‌های رشته‌ی اقتصاد در مقطع کارشناسی ارشد
رشته‌ی اقتصاد در مقطع کارشناسی ارشد به سه رشته‌ی علوم اقتصادی، اقتصاد نفت و گاز و اقتصاد کشاورزی تقسیم می‌شود که هر کدام از آن‌ها گرایش‌های مختص به خود را دارد. جدول زیر تمامی این گرایشها را نشان می‌دهد:
رشته‌ها و گرایش‌های رشته‌ی اقتصاد در مقطع دکتری
رشته‌ی اقتصاد در مقطع دکتری شامل ۵ رشته است که این رشته‌هاو گرایش‌های آن‌ها به شرح زیر هستند:
- رشته‌ی علوم اقتصادی مقطع دکتری: این رشته شامل گرایش‌هایی همچون اقتصاد بیمه، اقتصادسنجی، اقتصاد پولی، اقتصاد اسلامی، اقتصاد بخش عمومی، توسعه‌ی اقتصادی، اقتصاد بین‌الملل، اقتصاد مالی، اقتصاد شهری و منطقه‌ای، اقتصاد منابع، اقتصاد ریاضی، اقتصاد نهادگرا و اقتصاد ایران می‌شود.
- دکتری رشته‌ی اقتصاد مقطع دکتری: این رشته شامل گرایش اقتصاد سلامت می‌شود.
- رشته‌ی اقتصاد نفت و گاز مقطع دکتری: این رشته شامل دو گرایش بازارها و مالیه نفت و گاز و حقوق و قراردادهای نفت و گاز می‌شود.
- رشته‌ی مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز مقطع دکتری
- حسابداری مقطع دکتری
معرفی بهترین دانشگاه‌های رشته اقتصاد
بسیاری از دانشگاه‌های برتر کشور مثل دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه الزهرا و … این رشته را ارائه می‌دهند. به این نکته توجه داشته باشید که در برخی از دانشگاه‌ها فقط چند مورد از گرایش‌های نام برده شده در بخش‌های قبل ارائه می‌شود. به عنوان مثال در مقطع کارشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی تنها ۴ گرایش اقتصاد نظری، اقتصاد بازرگانی، اقتصاد صنعتی و اقتصاد کشاورزی را ارائه می‌کند. همچنین برای ادامه‌ی تحصیل در این رشته در خارج از کشور نیز دانشگاه‌های به نام و سطح بالایی همچون دانشگاه هاروارد، دانشگاه استنفورد، دانشگاه برکلی کالیفرنیا، دانشگاه آکسفورد و … دانشجو می‌پذیرند و شما می‌توانید با بررسی شرایط خود و شرایط دانشگاه مقصد برای اپلای اقدام نمایید.
فرصت‌های شغلی و بازار کار رشته‌ی اقتصاد
در رشته‌ی اقتصاد برای ورود به بازار کار تخصصی، مدرک کارشناسی کافی نیست و دانشجویان می‌بایست تا تحصیلات خود را در مقاطع بالاتر تکمیل نمایند. اما دانشجویان می‌توانند در واحدهای مالی و اقتصادی شرکت‌های مختلف دولتی و خصوصی کار کنند یا به عنوان مشاور اقتصادی یا کارشناس مشغول به کار شوند. بازار کار این گونه مشاغل به علت افزایش روز به روز بنگاه‌های تجاری و شرکت‌ها در حال گسترش است. همچنین اشتغال در بانک و یا انجام پروژه‌های پژوهشی و تحقیقاتی از دیگر گزینه‌های فارغالتحصیلان رشته‌ی اقتصاد است. داشتن مهارت‌های مختلف در ارتباط با حوزه‌ی اقتصاد و قدرت تحلیل اقتصادی خوب به دانشجویان رشته‌ی اقتصاد در درخواست دادن برای مشاغل بهتر و کسب تجارب بهتر کمک می‌کند.
جمع‌بندی و کلام آخر
در این مطلب به معرفی رشته‌ی اقتصاد که یکی از رشته‌های مهم و تأثیرگذار در سرنوشت کشورها است، پرداختیم. در این رشته مهارت‌های اقتصادی مختلفی به دانشجویان آموزش داده می‌شود. این رشته ۶ گرایش کاربردی دارد که این گرایشها اقتصاد نظری، اقتصاد صنعتی، اقتصاد بازرگانی، گرایش اقتصاد پول و بانکداری، اقتصاد حمل و نقل و اقتصاد کشاورزی هستند و دانشجویان می‌توانند با توجه به علاقه‌ی خود به گرایشی که می‌خواهند، ورود پیدا کنند. دانشجویان این رشته در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز می‌توانند ادامه‌ی تحصیل دهند که گرایش‌های مربوط به این مقاطع به طور مفصل‌تر در متن نوشته شده است. بازار کار این رشته بسیار گسترده است اما ادامه‌ی تحصیل در این رشته فرصت‌های شغلی بهتر و مرتبط‌تری را پیش‌روی دانشجویان قرار می‌دهد.
با سلام خدمت شما، خیلی سپاسگزار بابت توضیحات کامل تون ، تنها سایتی که توضیحات ساده و در عین حال عمیق و مهم رو قرار داده بود سایت شما بود ، خیلی سپاسگزار? ?
ممنون از مقاله خوبتون بسیار کامل و جامع بود،
من سال دیگه میخوام برای ارشد امتحان بدم، یه خبر داشتم توی مجله اقتصاد آفرین میخوندم که یکی از گرایش های رشته اقتصاد، اقتصاد انرژی بود.
ممکنه یه توضیح کوتاه درباره این گرایش بدید؟