درس ادبیات فارسی با ضریب ۴ در کنکورسراسری مهم‌ترین درس درمیان دروس عمومی و یکی از دروس سرنوشت‌ساز به شمار می‌رود. اهمیت درس ادبیات فارسی تنها به ضریب بالای آن محدود نمی‌شود و بلکه از این نظر که اولین درسی‌ست که داوطلبان کنکورسراسری به آن پاسخ می‌دهند بسیار حائز اهمیت است. درواقع موفقیت یا عدم موفقیت داوطلبان عزیز در این درس نقش به‌سزایی در روحیه آنان برای ادامه پاسخگویی به سؤالات دارد. بی‌شک پاسخگویی صحیح به سؤالات ادبیات فارسی روحیه داوطلب را برای سؤالات دروس دیگر تقویت خواهد کرد.
درس ادبیات فارسی شامل ۲۵ سؤال در کنکورسراسری میشود که این سؤالات شامل بخش‌های املا و معنی لغت، تاریخ ادبیات، آرایه‌های ادبی، قرابت معنایی، دستور و زبان فارسی می‌شوند. زمان پاسخگویی به سؤالات ادبیات فارسی ۱۸ دقیقه است بنابراین داوطلب باید به درجه‌ای از مهارت و معلومات برسد که بتواند زمان خود را مدیریت کند. می‌دانیم که موفقیت و تسلط در هر بخش نیازمند تمرین و تکرار مداوم و همچنین حل تست‌های گوناگون است پس تهیه منابع مناسب در کسب درصد خوب در کنکور بسیار تأثیرگذار است.
مبحث معنی لغت و املا یکی از مباحث مهم و مفهومی درس ادبیات فارسی است که با داشتن ۶ سؤال از مجموع ۲۵ سؤال ادبیات کنکور، ۲۴ درصد سؤالات چهارگزینه‌ای درس ادبیات را به خود اختصاص می‌دهد. لذا نقش پررنگ و مهمی در تراز ادبیات کنکور دارد. پس اگر به دنبال یک تراز مناسب هستید، باید با دقت فراوان به مطالعه بخش معنی لغت و املا بپردازید و کلیه مفاهیم و مطالب را عمیقاً درک کنید و با حل تست‌های متنوع و کافی به‌صورت مستمر، به تسلط کافی در این مبحث برسید. این بخش از سؤالات از شماره ۱ تا ۶ دفترچه عمومی را به خود اختصاص داده‌اند.
کتاب لغت و املا از انتشارات الگو، همان‌گونه که از طراحی طنز و کارتونی تصویر روی جلد آن پیداست به‌صورت کاملاً تخصصی به بررسی مبحث لغت و املا کنکور سراسری می‌پردازد. این مجموعه با داشتن برنامه منظم تمام لغات را به همراه معنا و املای صحیح آن‌ها را در کتاب‌های درسی سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم با دقت بررسی کرده و با فراهم کردن تعداد بسیار کافی پرسش‌های چهارگزینه‌ای و ارائه پاسخنامه تشریحی برای تمامی تستها، منبعی بسیار مناسب برای دانش‌آموزان سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم و مخصوصاً داوطلبان کنکور سراسری محسوب میشود.
ویژگی‌های کتاب لغت و املای الگو
کتاب لغت و املا از انتشارات الگو، دارای ۵۱۶ صفحه است که در قطع جمع‌و‌جور و قابل‌حمل به چاپ رسیده است که به‌راحتی از آن در خارج از منزل می‌توان بهره گرفت. این کتاب سرشار از تمرین‌های مختلف و متنوع است اما در مورد وجود پرسش‌های چهارگزینه‌ای می‌توان گفت این کتاب مجموعا شامل ۸۶۱ تست (۸۱۹ تست تألیفی، کنکوری و برگرفته از آزمون‌های آزمایشی و ۴۲ تست لغت و املا کنکورهای سراسری سال ۹۹) میشود که دانش‌آموزان را در مبحث لغت و املا کنکور بی‌نیاز می‌کند. لحن کتاب، ساده و روان بوده و صفحه‌آرایی کتاب به‌خوبی صورت گرفته و جنس کاغذ مورداستفاده در آن مرغوب و اندازه کلمات مناسب است، به‌گونه‌ای که اصلاً چشم را آزار نمی‌دهد. دانش‌آموزان کلیه رشته‌های تحصیلی ریاضی فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و منحصرا زبان می‌توانند از کتاب لغت و املا الگو استفاده کنند.
نویسنده
نویسنده کتاب آرایه‌های ادبی نشر الگو، جناب آقای علیرضا عبدالمحمدی هستند. از دیگر تالیفات موضوعی ایشان در انتشارات الگو می‌توان به کتاب‌های آرایه‌های ادبی نشر الگو، قرابت معنایی جامع، دستور زبان فارسی و تاریخ ادبیات+قلمروها را نام برد. ایشان همواره از لحن ساده و قابل‌فهمی را در نگارش کتاب‌های خود استفاده کرده است و از ارائه هیچ نکته‌ای دریغ نکرده‌اند. مقدمه کتاب با لحنی بسیار صمیمی و البته طنز سخن از اهمیت مبحث لغت و املا به میان آورده است و در فصل اول کتاب تحت عنوان (دو کلمه حرف حساب) به پاسخ پرسش‌های متداول دانش‌آموزان در خصوص نحوه استفاده از کتاب و ارائه راهکار‌های مناسب برای ارتقای سطح علمی دانش‌آموزان در مبحث املا و لغت در کنار ارائه تکنیک‌های کاربردی برای پاسخگویی به سوالات پرداخته است.
بررسی بخش‌های مختلف
می‌توان ادعا کرد، کتاب لغت و املا از انتشارات الگو بسیار مفصل و کامل تالیف شده که از یک کتاب با رویکرد موضوعی همین انتظار را می‌توان داشت. حال به بررسی و بیان محتوای بخش‌های مختلف این کتاب می‌پردازیم:
فصل اول؛ دو کلمه حرف حساب
در این فصل نحوه برخورد با تست‌های لغت و املا و همچنین راهکار‌های کلی برای پاسخگویی هرچه بهتر به تست‌های این مباحث بیان شده است. علاوه‌بر‌این، به سوالات رایج دانش‌آموزان در این خصوص پاسخ داده شده است. برای مثال به بررسی تکنیک E-method برای پاسخگویی سریعتر به سوالات املا می‌پردازیم: در نوعی از تست‌های املا «متن املایی غیر شمارشی با جواب یک یا چند واژه» می‌توان از تکنیک E-method استفاده کرد؛ از آنجایی که این تکنیک بسیار ساده و راه‌گشاست و گاهی باعث کاهش زمان خیره‌کننده‌ای میشود؛ بدین صورت که بدون توجه به متن سوال مستقیما سراغ گزینه‌ها می‌رویم و در مورد کلمات تک املایی (کلماتی که تشابه املایی ندارند) تصمیم می‌گیریم، گاهی با این تکنیک دو یا حتی سه گزینه حذف می‌شوند. این تکنیک را با مثالی از کنکور سراسری توضیح می‌دهیم.
در متن زیر، املای کدام واژه نادرست است؟
«درویشی و فقر، اصل بلاها و زایل‌کننده زور و حمیّت و مجمع شرّ و آفت است. عبارتی که توانگری را مدح است، درویشی را مذمّت است. درویش اگر سخاوت ورزد به افراط و زیاده‌روی منسوب شود و اگر در اظهار حِلم کوشد، آن‌را ضعف شمرند و اگر فساحت نماید، بسیار گوی باشد.»
- منسوب
- فساحت
- حمیّت
- مذمّت
پاسخ: با نگاهی به گزینه‌ها و بدون توجه به متن سوال، پاسخ، که گزینه (۲) است، به دست می‌آید چرا که ((فصاحت)) در معنای متعارف خود، تک املایی است!
فصل‌های دوم، سوم و چهارم؛ لغت و املای فارسی دوازدهم، یازدهم و دهم
این سه فصل، مفصل‌ترین فصل‌های کتاب هستند که تمام لغات معنی‌شده در واژه‌نامه کتاب درسی (کنار کلماتی که در واژه‌نامه آورده شده‌اند ستاره گذاشته‌شده) و همچنین کلمات معنی نشده در واژه‌نامه کتاب درسی و گروه کلمات مهم املایی (به‌همراه جای‌خالی برای تمرین و تکرار املا) به صورت درس‌به‌درس برای تمامی دروس کتاب ادبیات فارسی پایه‌های دوازدهم، یازدهم و دهم آورده شده است. نکته دیگر این است که با توجه به تغییرات کتاب‌های درسی، مقداری اختلاف میان کتاب‌های درسی سال‌های مختلف وجود دارد؛ (مثلا کتاب درسی فارسی دهم چاپ سال ۹۷ که ملاک کنکور ۱۴۰۰ است با چاپ سال ۹۸ که ملاک کنکور ۱۴۰۱ است، قدری اختلاف در واژه‌ها دارد.) که نویسنده به خوبی این اختلاف‌ها را مشخص کرده؛ به طوری که کلماتی را که منحصرا مربوط به کنکور ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و… است، با استفاده از علامت ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نشان‌دار شده‌اند. ضمنا بعد از هر درس تست لغت و املای مربوط به همان درس، قرار داده شده است.
فصل پنجم؛ تشابهات املایی و معنایی
این فصل، به صورت کاملا هدفمند و سازگار و در راستای مطالب کتاب‌های نظام جدید آموزشی نوشته شده است. مثلا « اساس » در معنای « پایه» و « اثاث » در معنای « وسایل خانه » هستند. مشابه همین سبک در تشابهات معنایی هم آمده است.
فصل ششم؛ زنجیره‌های املایی
در این فصل یک لغت به عنوان سرگروه انتخاب شده و هرآن چیزی که این لغت، به ذهن می‌رساند، از نظر املایی و معنایی، به صورت پی‌درپی آورده شده است. به عنوان مثال برای کلمه هایل به معنای (ترسناک)، زنجیره‌ای متشکل از کلمات هول (به معنای ترس)، حول (به معنای پیرامون) و حایل (به معنای مانع) در نظر گرفته شده است.
فصل‌های هفتم و هشتم؛ صد بیت املایی و صد متن املایی خارج از کتاب
با توجه به این مسئله که دانش‌آموزان هرچقدر هم با کلمات و گروه‌ها آشنایی داشته باشند، بازهم در مواجهه با متن است که باید بتوان املای درست کلمات را تشخیص داد. وجود این فصل برای حرفه‌ای شدن در مبحث لغت و املا بسیار ضروری و تمرین‌های آن کاملا کاربردی و فنی است.
فصل نهم؛ دسته‌بندی‌ها
در این فصل، کل کتاب‌های دوازدهم، یازدهم و دهم اصطلاحا زیر و رو شده تا به دسته‌بندی‌های جالبی تقسیم شود. دسته‌بندی‌های مختلف شامل اصطلاحات عرفانی، جمع‌های مکسر، متضاد‌ها، حیوانات، مکان‌ها، زمان‌ها، ظروف و … با طراحی‌های زیبا آورده شده است.
فصل‌های دهم و یازدهم؛ تست‌های کلی
در این فصل، در برگیرنده تست‌های کلی مبحث لغت و املا به صورت کتاب به کتاب است و در قسمت ویژه دیگر آن، تست‌های کلی املا با تیپ‌بندی‌های مختلف (شش تیپ تست املا) آورده شده و در ابتدای هر کدام نیز، نحوه برخورد با آن توضیح داده شده است.
فصل دوازدهم؛ پاسخنامه تشریحی
اساسی‌ترین بخش یادگیری، تحلیل و تشریح تست است. به‌جرئت می‌توان ادعا کرد اگر دانش‌آموزی تمامی تست‌های کتاب لغت و املا نشرالگو را بررسی کند و حتی در صورت تشخیص پاسخ صحیح به حاشیه‌نویسی نکات مطرح‌شده در پاسخنامه تشریحی بپردازد، دیگر لازم نیست نگران مبحث لغت و املا در درس ادبیات فارسی باشد. در قسمت پاسخنامه، کلیه گزینه‌های تستها بررسی‌شده است. اگرچه پاسخنامه کتاب خلاصه و مفید است و کادرهای نکته و توضیحات ندارد اما گاهی اشتباهات متداول دانش‌آموزان در آن ذکرشده است.
جمع‌بندی
یک نکته که دانش‌آموزان و داوطلبان کنکوری بهتر است به آن توجه کنند، این است که اصولا در مباحث حفظی نباید بدون فاصله زمانی، سراغ تستها رفت؛ زیرا مطالب در حافظه کوتاه‌مدت است و هنوز ماندگار نشده و در آن لحظه دانش‌آموزان جواب سوال را درست می‌دهند و پس از آن فراموش می‌کنند! بنابراین توصیه میشود حتما یک فاصله حداقل چند ساعته میان مطالعه و تست‌زنی خود قرار دهند. دانش‌آموزان بر اساس برنامه درسی و محتوای آزمون‌هایی که می‌دهند به سرفصل مربوط مراجعه کنند؛ البته فصل‌هایی مانند تشابهات، زنجیره‌ها، دسته‌بندی‌ها، صد بیت و صد متن و املاهای کلی، فرا سرفصلی هستند و بهتر است طبق یک برنامه تعیین شده از آن‌ها کمال بهره را ببرید. کتاب لغت و املا از انتشارات الگو، می‌تواند منبعی کامل و دقیق برای پوشش مبحث لغت و املا درس ادبیات فارسی کنکور سراسری محسوب شود. لحن ساده و روان این کتاب، دانش‌آموزان ضعیف تا قوی را به تسلط کافی برای کسب ۲۴ درصد کامل از ۶ سوال لغت و املا کنکور سراسری می‌رساند.