یکی از نشرهایی که در چاپ کتاب‌های ریاضی مقطع متوسطه اول بسیار موفق عمل کرده، انتشارات جویا مجد است. این انتشارات سری کتاب‌های «کار، مدرسه، امتحانی و کامل» را برای درس ریاضی هر یک از پایه‌های هفتم تا نهم (و مقطع دهم هم به تازگی) را به چاپ رسانده است که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند و کاربردهای متفاوتی دارند. در این مقاله ما به تحلیل، نقد و بررسی کتاب «ریاضی کامل نهم انتشارات جویا مجد» می‌پردازیم. این کتاب نوشته‌ی «کریم کرمی» است و از ۴۹۶ صفحه تشکیل شده است. در ضمن با توجه به ضریب ۳ گرفتن نمرات پایانی سال نهم در هدایت تحصیلی و تعداد سوالات آن در آزمون‌های تیزهوشان و نمونه دولتی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین تهیه‌ی چنین کتابی برای ارتقای نمره و افزایش درصد در آزمون‌های ذکر شده بسیار حیاتی و مهم به نظر می‌رسد.
ویژگی‌های کتاب ریاضی کامل نهم انتشارات جویا مجد
اگر بخواهیم کتاب ریاضی کامل نهم انتشارات جویا مجد را در چند جمله توصیف کنیم، باید گفت:
- آموزش همراه با مطالب تکمیلی
- سوال‌های امتحانی با پاسخ
- تمرین‌های ویژه بدون پاسخ
- سوالات چهارگزینه‌ای با پاسخ تشریحی
به عبارتی این کتاب شامل هر آنچه که دانش‌آموز نیاز دارد، هست. بنابراین کتاب ریاضی کامل نهم جویا مجد، می‌تواند هم برای امتحانات تشریحی مدرسه و پایان ترم استفاده شود. و هم برای آزمون‌های تستی (نمونه دولتی، مدارس خاص و…) کاربرد دارد. حال به بررسی بخش‌های مختلف این کتاب می‌پردازیم.
آموزش
بخش آموزش این کتاب که همان درسنامه‌های آن است، یکی از کامل‌ترین درسنامه‌ها بین کتاب‌های ریاضی نهم موجود در بازار است. در بخش آموزش، تمامی مفاهیم کتاب درسی ارائه شده‌اند. علاوه بر آن برخی از مباحث خارج از کتاب درسی گفته شده که در آزمون‌های ورودی مدارس برتر از آن‌ها سوال مطرح می‌شود. بنابراین یک به یک تعاریف و فرمول‌های کتاب دارای اهمیت هستند. این درسنامه به گونه‌ای نوشته شده است که قابلیت خودآموزی داشته باشد. بنابراین همه‌ی دانش‌آموزان نهم می‌توانند از این کتاب استفاده کنند. البته دانش‌آموزان ضعیف ممکن در ابتدای کار به مشکلاتی برخورد کنند اما نباید ناامید شوند و با مطالعه‌ی ادامه‌ی کتاب مشکلات آن‌ها برطرف می‌شود. مثال‌های زیادی در درسنامه آورده شده که سوالات ارزشمندی هستند و برای هر یک پاسخ در زیر سوال درج شده است. هدف از این مثال‌ها، آموزش و گوشزد کردن تذکرات مهم برای جلوگیری از ارتکاب به اشتباه است. تذکراتی که در این کتاب دیده می‌شود، معمولاً اشتباهات پرتکرار دانش‌آموزان است که امکان دارد هر دانش‌آموزی این اشتباه را انجام دهد که با مطالعه‌ی درسنامه و تذکرات، امکان ارتکاب به این اشتباهات خیلی کم می‌شود. اما با وجود همه‌ی مزایایی که دارد، به نظر من لزومی نداشت درباره‌ی برخی مباحث بحث شود که البته تعداد این مباحث بسیار کم است. ضمناً آموزش هر یک از دروس در هر فصل به صورت جداگانه انجام شده است.
سوالات امتحانی با پاسخ
در این قسمت انواع سوالاتی که امکان ارائه شدن در امتحانات نهایی را دارند، آورده شده است. معمولاً در امتحانات پایان ترم سوالات «ص/غ»، «جای خالی»، «چهار گزینه‌ای» و «سوالات تشریحی» دیده می‌شود که در این کتاب از هر نوع تعداد زیادی سوال با تیپ‌های مختلف آورده شده است. یعنی به جرات می‌توان ابراز کرد دانش‌آموزی که این سوالات را حل کند، امکان ندارد سوالی را در امتحان ببیند که قبلاً نمونه‌ی آن را در این کتاب حل نکرده باشد. سوالات این قسمت در حد سوالات کتاب درسی و امتحانات است و سطح خیلی بالایی ندارد و دقیقاً برای امتحانات تالیف شده است. این سوالات دارای پاسخنامه تشریحی هم هستند که این پاسخنامه‌ها برای تحلیل بعد از حل به کار می‌روند. به عبارت دیگر دانش‌آموز باید بعد از حل سوالات، پاسخ‌های خود را با پاسخنامه تشریحی آن مقایسه کند که اگر اشتباهی در حل داشته آشکار و برطرف شود. پاسخنامه تشریحی این کتاب مراحل حل را به ترتیب نوشته و فقط به نوشتن جواب آخر بسنده نکرده است. مزیت این نوع پاسخنامه این است که اگر در سوالی موفق به حل نشدید، بتوانید پاسخ را ببینید تا یادگیری شما کامل شود. سوالات امتحانی نیز مانند بخش آموزش درس به درس جدا شده‌اند که بعد از مطالعه‌ی هر درس از هر فصل به حل سوالات آن بپردازید. در ضمن سوالات و پاسخنامه‌ی آن، با استفاده از دو رنگ آبی و مشکی چاپ شده است.
تمرین ویژه
بعد از پاسخنامه سوالات امتحانی، تمرین‌های ویژه آورده شده که سطح بالاتری نسبت به سوالات امتحانی دارند. این تمرین‌ها بیشتر برای دانش‌آموزانی که سطح بالاتری دارند، مناسب است. یعنی دانش‌آموزانی می‌توانند از پس این تمرینات بر بیایند که مطالعات خارج از کتاب دارند. درسنامه‌های این کتاب تا حدی خارج از کتاب است اما برای حل تمرین‌های ویژه کافی نیست. تعداد این تمرین‌ها نسبت به سوالات امتحانی کمتر است. بهتر است دانش‌آموزانی که قصد شرکت در آزمون مدارس برتر را دارند از این بخش کتاب غافل نشوند. برعکس سوالات امتحانی، تمرین‌های ویژه پاسخنامه ندارند. بهتر بود حداقل یک پاسخنامه کوتاه که شامل جواب آخر این تمرین‌ها باشد در این کتاب آورده می‌شد که دانش‌آموز پاسخ‌های خود را با پاسخنامه مقایسه کند و متوجه اشتباهات خود شود. سوالات این بخش درس به درس نیست و فقط مباحث آن از هم جدا شده‌اند.
سوالات چهارگزینه‌ای با پاسخ
تست‌های این کتاب که مانند درسنامه و سوالات امتحانی درس به درس و مجزا ارائه شده است که بسیار متنوع هستند و می‌توان آن را در سطح آزمون‌های نمونه دولتی دانست. این تست‌ها از آزمون‌های ورودی نمونه دولتی سال‌های ۹۶ و ۹۷ استان‌های مختلف، برخی از سوالات کنکور که با این مباحث مرتبط هستند و… انتخاب شده‌اند. با این اوصاف دانش‌آموزانی که می‌خواهند در آزمون تیزهوشان شرکت کنند باید از کتاب دیگری مانند «آی کیو تیزهوشان نهم انتشارات گاج» استفاده کنند. البته تست‌های این کتاب سطح خیلی پایینی ندارند ولی برای تیزهوشان مناسب نخواهد بود. پاسخنامه تشریحی تست‌ها که درست بعد از اتمام تست‌ها آمده است، بسیار کامل و گویا است. شکل‌های این کتاب در قسمت پاسخنامه تشریحی به‌ویژه در بخش معادله‌ی خط با ظرافت و دقت خاصی رسم شده است. در پایان کتاب نیز سوالات درس ریاضی آزمون ورودی مدارس نمونه دولتی پایه دهم خرداد ۹۸ به همراه پاسخنامه تشریحی ارائه شده است. که یک آزمون کامل ریاضی است و می‌تواند محک خوبی برای دانش‌آموزان متقاضی مدارس نمونه دولتی باشد.
کمیت سوالات به تفکیک فصل
جدول زیر اطلاعات کاملی درباره‌ی تعداد سوالات هر فصل از کتاب ریاضی کامل نهم انتشارات جویا مجد به شما می‌دهد.
| ردیف | عنوان فصل | تعداد نمونه سوال امتحانی | تعداد تمرین‌های ویژه | تعداد سوالات چهارگزینه‌ای | مجموع |
| ۱ | مجموعه‌ها | ۲۰۴ | ۵۰ | ۸۶ | ۳۴۰ |
| ۲ | عددهای حقیقی | ۹۶ | ۵۱ | ۷۵ | ۲۲۲ |
| ۳ | استدلال و اثبات در هندسه | ۱۱۳ | ۵۰ | ۷۳ | ۲۳۶ |
| ۴ | توان و ریشه | ۱۴۳ | ۵۴ | ۱۰۸ | ۳۰۵ |
| ۵ | عبارت‌های جبری | ۱۵۱ | ۵۳ | ۱۲۲ | ۳۲۶ |
| ۶ | خط و معادله‌های خطی | ۱۸۰ | ۷۸ | ۱۰۲ | ۳۶۰ |
| ۷ | عبارت‌های گویا | ۱۱۳ | ۳۹ | ۹۸ | ۲۵۰ |
| ۸ | حجم و مساحت | ۱۰۴ | ۰ | ۸۸ | ۱۹۲ |
| مجموع | – – – – – | ۱۱۰۴ | ۳۷۵ | ۷۵۲ | ۲۲۳۱ |
با توجه به جدول بالا فصول چهارم تا ششم بیشترین تعداد سوالات را به خود اختصاص داده‌اند و در کل دارای ۲۲۳۱ سوال است.
روش پیشنهادی برای مطالعه‌ی کتاب
بهتر است دانش‌آموزان از ابتدای سال تحصیلی این کتاب را تهیه کنند و همگام با کلاس درس خود در مدرسه با این کتاب پیش بروند. در مطالعه‌ی هر فصل، درس‌به‌درس عمل کنند. یعنی ابتدا آموزش یک درس (نه یک فصل) را بخوانند، سپس سوالات امتحانی همان درس را حل کنند. تک‌تک پاسخ‌های خود را با پاسخنامه تشریحی آن مقایسه کنند. بعد از رفع تمامی مشکلات در سوالات امتحانی با استفاده از پاسخنامه تشریحی، به سراغ حل تست‌ها بروند. با این تفاوت که دقیقاً بعد از هر تست به پاسخنامه تشریحی آن مراجعه کنند. به عبارتی تا خیال دانش‌آموز از یک تست راحت نشده به سراغ تست بعدی نرود. بعد از پایان تست‌ها، برای دروس دیگر آن فصل نیز همین رویه ادامه داشته باشد تا فصل به پایان برسد. سپس تمرین‌های ویژه‌ی فصل را دانش‌آموزان برتر و سخت‌کوش حل کنند. دانش‌آموزان با سطح پایینتر می‌توانند از تمرین‌های ویژه چشم‌پوشی کنند.