زیست و اندیشه شهید آیت‌الله دکتر محمد حسینی‌بهشتی

خوشبختانه پس از سه سال تلاش و پیگیری مستمر، کتاب ارزشمند زیست و اندیشه شهید آیت‌الله دکتر محمد حسینی‌بهشتی به زیور طبع آراسته شد. قصه تدوین این کتاب از زمان دیدار رئیس اسبق دانشگاه آزاد اسلامی، آقای دکتر حمید میرزاده و هیأت رئیسه آن دانشگاه، در روز هفتم تیرماه ۱۳۹۲ از موزه «یادگار بهشتیان» آغاز شد. در آن دیدار، ریاست وقت دانشگاه بر اهمیت معرفی اندیشه و الگوهای رفتاری شهید بهشتی به هیأت علمی، دانشجویان و کارکنان دانشگاه آزاد تأکید و برای هرگونه همکاری در این زمینه اعلام آمادگی نمودند. از طرف ایشان پیشنهاداتی هم در این راستا ارایه شد، از جمله تشکیل کانون‌های دانشجویی شهید بهشتی. با توجه به این که سال‌ها بود که از سوی علاقمندان به آشنایی با اندیشه شهید بهشتی، تقاضای ارایه برنامه سیر مطالعاتی آثار ایشان در تماس‌های مکرر با بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی صورت می‌گرفت، پیشنهاد شد تشکیل کانون‌های دانشجویی شهید بهشتی در دانشگاه اولا به صورت داوطلبانه صورت گیرد، و ثانیا از جلسات کتابخوانی و نقد و بررسی آثار آغاز گردد. افزون بر این، دانشگاه آزاد در نظر داشت یک درس دو واحدی برای دانشجویان در این زمینه ارایه کند. در این خصوص هم پیشنهاد شد که اولا درس مذکور اختیاری باشد، و ثانیا کتاب درسی مناسبی برای آن تهیه شود. در همان جلسه تصمیم گرفته شد بنیاد تهیه متن کتاب را بر عهده گیرد. چند ماه بعد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد پیشنهاد برگزاری همایش بین‌المللی برای معرفی اندیشه شهید بهشتی را به بنیاد ارایه نمود. پس از جلسات مشورتی متعدد با مسئولان مختلف واحد مذکور و سازمان مرکزی دانشگاه، قرار شد ابتدا نسبت به برگزاری همایش ملی به میزبانی واحد نجف آباد و مشارکت واحدهای دیگر داوطلب اقدام گردد و از آنجا که دانشکده حقوق پیشنهادکنندة اصلی بود، و نیز با توجه به نیاز مخاطبان، مقرر شد همایشی با عنوان «زیست حق‌بنیان: حقوق ملت در اندیشه شهید بهشتی» برگزار گردد. در همین اثناء، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر و دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان نیز پیشنهاد همکاری در انجام طرح‌ها و خدمات پژوهشی در این زمینه ارایه کردند. از جمله طرح‌های پژوهشی پیشنهادی واحد خوراسگان، حمایت از طرح تدوین کتاب درسی مورد اشاره بود که عنوان آن نیز تصویب و پس از امضای قراردادها، تعیین ناظران علمی و تشکیل شورای علمی، به جریان افتاد. بنیاد با توجه به حوزه‌های گوناگون منظومه فکری شهید بهشتی و سوابق علمی پژوهشگران، از صاحبنظران دانشگاهی و حوزوی دعوت به عمل آورد و پس از برگزاری نشست‌های متعدد با هدف هماهنگی در تدوین فصول مختلف آن، تألیف و تدوین هر فصل به یکی از پژوهشگران شناخته‌شده محول شد:

دیباچه (شامل زندگی و زمانه شهید بهشتی) به دکتر سیدعلیرضا حسینی بهشتی؛ روش شناخت اسلام به دکتر میثم محمدی؛ انسان در اندیشه شهید بهشتی به دکتر عباس منوچهری؛ بهشتی، اخلاق و مبانی اخلاق به دکتر ابوالقاسم فنایی؛ رویکرد فطرت‌محوری در اندیشه‌تربیتی شهید بهشتی به دکتر محمد دلبری؛ حزب و حکمرانی حزبی در اندیشه بهشتی به حجت‌الاسلام دکتر داود فیرحی؛ اصول و مبانی حکومت در اندیشه شهید بهشتی به حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی؛ رویکرد اسلامی به توسعه به دکتر فرشاد مؤمنی؛ و پول، بانک و ربا به دکتر حسن سبحانی.

با گذشت زمان، برخی دیگر از طرح‌های پژوهشی مصوب نیز انجام و تحویل داده شد که در جای خود توضیح داده خواهد شد. اما در خصوص همایش، هرچند مجموعه مقالات آن جمع‌آوری و تدوین شده و در آینده نزدیک منتشر خواهد شد، با در نظر گرفتن تنگناهای مالی و اقتصادی که مردم و از جمله دانشجویان این مرز وبوم متحمل شده‌اند، به پیشنهاد بنیاد، از برگزاری آن صرف نظر شد و صرفا به انتشار طرح‌های مذکور بسنده شد.   

کتاب حاضر در محتوا و شکل به صورت متن درسی تنظیم و تدوین شده است و شامل متن اصلی، فعالیت‌های کلاسی، پرسش‌های کلاسی، معرفی منابع پیشنهادی برای مطالعه بیش‌تر و توضیح درباره اندیشمندان مورد اشاره در متن هر فصل است. صفحه‌آرایی کتاب توسط سلمان رئیس‌عبداللهی بر همین سیاق انجام شد و پس از انجام ویرایش و تأیید مؤلفان، با همکاری انتشارات روزنه منتشر شد.

امیدواریم این کتاب همة علاقمندانی که به صورت انفرادی یا جمعی و کلاسی مایل به آشنایی با منظومة فکری شهید آیت الله دکتر بهشتی هستند را یاری کند و در آینده نه چندان دور، با تکمیل انتشار مجموعه آثار آن شهید، فصول دیگری از جمله رویکرد تفسیری ایشان و دیدگاه وی درباره زن و خانواده، در ویراست‌های بعدی اضافه گردد. در پایان، جا دارد مراتب سپاسگزاری خود را از همه دست‌اندرکاران این طرح پژوهشی سترگ که ذکر نام‌شان نوشتار حاضر را بسیار طولانی خواهد کرد اعلام نماییم.