دیوان شرقی

انتشارات نخستین منتشر کرد:

دیوان شرقی گوته که یکی از عالی‌ترین آثار شعر و حکمت گوته یکی از بزرگ‌ترین آثار ادب آلمان و اروپا است، واقعا بیش از آن‌که متعلق به آلمان و اروپا باشد به ایران تعلق دارد، چه اگر حافظ شیراز نبود و با گوته با خواندن دیوان او، آن شوق و شیفتگی فراوان را نسبت به لسان‌الغیب ما پیدا نمی‌کرد، اگر حافظ، رفیق گوته در سفر به عالم شوق و صفا نمی‌شد، اگر گوته در آن دوره از عمر خود که مشتاقانه در جست‌وجوی دنیایی غیر از «دنیای مبتذل و تصنعی» بود با دیوان اشعار شاعر آسمانی ما آشنا نمی‌شد و در خلوت به روی خود نمی‌بست تا تنها با حافظ شیراز بنشیند و جرعه‌نوش جام حکمت او گردد مسلما «دیوان شرقی» نیز به وجود نمی‌آمد؛ در حقیقت، دیوان شرقی گوته یعنی بزرگ‌ترزین ارمغان ادبی اروپا به کشور حافظ، انعکاسی است از روح و فکر حافظ. گوته در این اثر جاودای خود، این حقیقت را چنان خوب نشان داده که به قول شیخ شیراز باید گفت:

«دوران باخبر در حضورند و نزدیکان بی‌بصر، دور…»

در «دیوان شرقی» گوته بخوبی می‌توان دید که این مرد دنیا او را یکی از ارکان ادب جهان می‌داند و یک نویسنده معروف آلمانی، امیل لودویگ، مقام او را به قدری بالا می‌شمارد که می‌گوید: «گوته به تنهایی مظهر تمام تاریخ بشر و آئینه تمام نمای سیر تکاملی آن است»، چگونه خود، با شوق تمام سر ارادت بر آستان حافظ شیراز نهاده، و گفته است:

«ای حافظ، آرزوی من آن است که فقط مریدی از مریدان تو باشم!»