من دینامیت‌ام!

کتاب «من دینامیتم»، (I Am Dynamite!: A Life of Nietzsche)، کتابی در قالب زندگی‌نامه‌نوشت است که توسط سو پریدو، نویسندهٔ دورگهٔ اهل انگلستان و نروژ نوشته شده است. این کتاب سرگذشت فریدریش نیچه، فیلسوف بزرگ آلمانی را روایت می‌کند. من دینامیتم برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ میلادی به انتشار رسیده بود. نشر برج، ناشری است که با ترجمهٔ امین مدی، من دینامیتم را به زبان فارسی برگردانده و در سال ۱۳۹۹ هجری شمسی، نسخهٔ فارسی‌سازی شدهٔ کتاب را در ۵۲۰ صفحه از قطع رقعی و جلد نفیس زرکوب به چاپ رسانده است. این اثر توانسته با سرعتی زیاد، اقبال مخاطبان و منتقدان جهانی را کسب کند؛ برای مثال، منتقد نشریهٔ نیویورک تایمز اثر را «زندگی‌نامه‌ای ستودنی… نیچه از درون غبار و ابهام و شایعه بیرون می‌آید و به روشنی توصیف می‌شود… تصویری دقیق و موشکافانه…» و هفته‌نامهٔ نیویورکر دربارهٔ من دینامیتم گفته است:

این شرح پرطراوت از زندگی فریدریش نیچه کاوشی است در حوزهٔ شناخت او و ارزیابی آثارش… نیچه اغلب نگران بود که او را نخواهند فهمید و از او سوءاستفاده خواهند کرد؛ چنین شد و همچنان چنین است و این نشان دهندهٔ اهمیت تفسیرهای واضح و روشنی همچون این کتاب است.

موضوع کتاب من دینامیتم

توضیح دربارهٔ موضوع کتاب من دینامیتم، آن‌قدر ساده است که سخت به نظر می‌رسد. این اثر همان‌طور که می‌دانید دربارهٔ زندگی فریدریش نیچه است؛ کتابی که به سبک دانای کل و از زبان نویسندهٔ اثر (سو پریدو) نوشته شده است و ۲۲ فصل کلی را شامل می‌شود. علاوه بر این فصول، در ابتدای کتاب بخش‎هایی تحت عنوان «تقدیر و تشکر و مقدمهٔ مترجم» را می‌بینیم و در پایان گزین‌گویه‌هایی از نیچه، رویدادنامه، پی‌نوشت‌ها، کتاب‌شناسی نیچه و فهرست قرار گرفته‌اند. پریدو در تقدیمیهٔ اثر از یکی از جملات نیچه استفاده کرده است:

آن شوید که هستید، آنگاه که آموختید چه هستید!

جمله‌ای که نشان می‌دهد وجه علمی و فلسفی نیچه، احتمالا مهم‌ترین سویهٔ کتاب را تشکیل می‌دهد و هرجا هم که ماجراهای شخصی زندگی نیچه روایت می‌شوند، پریدو سعی دارد تا مسائلی مفهومی را از دل آن‌ها بیرون بکشد! پریدو در کتاب حاضر کاری بکر را انجام نداده است؛ درواقع فریدریش نیچه آن‌قدری بزرگ بوده و آن‌قدری از زمان فوت او (در سال ۱۹۰۰) گذشته که بسیاری از نویسندگان و شرح حال‌نویسان به سراغ زندگی او رفته باشند؛ اما وجه جالبی که باعث می‌شود ما پیشنهاد خرید کتاب من دینامیتم را به شما بدهیم، واقعی بودن ماجراها در عین بیان ساده و خوب و هم‌چنین ریزبینی پریدو است. برای مثال اگر به حوزهٔ فلسفه و روان‌کاوی علاقه‌مند باشید، می‌دانید که روان‌شناس و نویسندهٔ مشهوری به نام اروین دی یالوم، یکی از مشهورترین آثار را در مورد نیچه نوشته است که به صورت غیرمستقیم خیلی از جنبه‌های زندگی نیچه را بروز داده و واکاوی می‌کند؛ اما مزیت کتاب من دینامیتم نسبت به کتاب اروین دی یالوم (یعنی وقتی نیچه گریست) این است که کتاب حاضر، کاملا واقعی و بر اساس مستندات جلو می‌رود؛ در حالی که یالوم در کتاب مذکورش بیشتر مضامین زندگی نیچه را مد نظر داشته و بنا به عنصر تخیل و برای داستانی‌تر کردن، پیرنگ‌هایی غیرواقعی را ساخته و پرداخته است.

آشنایی با سو پریدو، نویسندهٔ کتاب من دینامیتم

سو پریدو، نویسندهٔ میان‌سال و دورگهٔ اهل انگلستان و نروژ است که در کشور انگلستان فعالیت می‌کند و آثاری را در باب بیوگرافیک می‌نویسد. این زنِ سن و سال‌دار، فعالیت ادبی خود را خیلی دیر شروع کرد؛ اما موفق بود و توانست جوایز مهمی اعم از جایزهٔ ادبی «یادبود جیمز تیت بلاک» و جایزهٔ ادبی «هاثورندن» را به دست بیاورد. بیشتر علاقهٔ او به نوشتن آثاری سرگذشت‌محور است و پریدو نشان داده که زندگی افراد تاثیرگذار و مشهور، جذابیت خاصی را برای او دارد. او در اولین اقدام و سال ۲۰۰۵ میلادی، کتاب «ادوارد مونک: پشتِ پردهٔ جیغ» را نوشت که باعث شهرت فراوانش شد. بسیاری معتقدند که آشنایی جد او با ادوارد مونک باعث نگارش این کتاب بوده است. او در حال نگارش کتاب مذکور دربارهٔ ادوارد مونک، شیفتهٔ دوست او، آگوست استریندبرگ، شد و کتاب «سرگذشت استریندبرگ» را در سال ۲۰۱۲ نوشت. لازم به ذکر است که کتاب حاضر یعنی «من دینامیتم» آخرین اثر چاپ شدهٔ پریدو محسوب می‌شود.

آشنایی با فریدریش نیچه، شخصیت اصلی کتاب

فریدریش ویلهِلم نیچه(Friedrich Wilhelm Nietzsche) فیلسوف، شاعر، منتقد فرهنگی، جامعه‌شناس، آهنگساز و فیلولوژیست کلاسیک بزرگ آلمانی و استاد لاتین و یونانی بود که در قرن نوزدهم میلادی زندگی می‌کرد. او یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان دوران خود بود که تاریخ بعد از خود و مباحثی مانند فلسفهٔ غرب و اندیشه را شدیدا تحت تاثیر قرار داد. او در کل زندگی خودش بیمار بود و مدام از ضعف مفرط بدنی و… رنج می‌برد؛ اما همزمان این نکته را موهبتی می‌دانست که باعث زایش افکاری نو در وی شده است! مباحثی مانند جدل فلسفی، شاعری، نقد فرهنگی و قصه، هنر، لغت‌شناسی، تاریخ، دین و دانش، اخلاق، زیبایی‌شناسی، تراژدی، معرفت‌شناسی، خداناباوری و خودآگاهی، شاکلهٔ اصلی نوشته‌های این استاد دانشگاه را تشکیل می‌دهند. از جالب‌ترین ویژگی‌های شخصیتی نیچه، تعلق او به فرهنگ و فلسفهٔ شرقی و تاثیرپذیری بی‌حدش -خاصه از ایران و بزرگان ایرانی- است. برای مثال او به شدت حافظ را دوست می‌داشت و از سوی دیگر، کتابی را درمورد پیامبر بزرگ ایرانیان (زرتشت) با نام «چنین گفت زرتشت» نوشته است؛ کتابی که دو سال تمام نگارشش زمان برده است. از دیگر کتاب‌های مهم نیچه می‌توانیم به آثاری هم‌چون «زایش تراژدی»، «درباره حقیقت و ناحقیقت»، «تبارشناسی اخلاق»، «انسانی زیادی انسانی»، «حکمت شادان»، «فراسوی نیک و بد»، و «واپسین شطحیات» اشاره داشته باشیم. یکی از مهم‌ترین نکات مربوط به نیچه، تاثیرگذاری او بر مکاتب فلسفی است؛ برای مثال او همزمان به مکاتب زیادی اعم از فردگرایی، اگزیستانسیالیسم (هستی‌گرایی)، پسانوگرایی (پست‌مدرنیسم) و پساساختارگرایی پرداخته است. مکاتبی که شاید جای باز کردن‌شان در مطلب حاضر نباشد اما ما پیش‌تر در مجلهٔ کتابچی و مطالبی مانند «معرفی مکتب «پست‌مدرنیسم» و بحث‌هایی جانبی» و هم‌چنین «آشنایی با مکاتب ادبی-اگزیستانسیالیسم» به صورتی مفصل‌تر به معرفی‌شان و ارائهٔ توضیحاتی درباره‌شان پرداخته‌ایم.

آشنایی با امین مدی، مترجم اثر

امین مدی، یکی از جوان‌ترین مترجمان حال حاضر ایران است که در سال ۱۳۶۶ در همدان به دنیا آمده است. او جزو مترجمان آکادمیک ایران محسوب می‌شود و بیشتر بر زبان انگلیسی تمرکز دارد؛ زیرا فارغ‌التحصیل رشتهٔ مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه آزاد همدان و آموزش زبان انگلیسی از دانشگاه خوارزمی تهران است. از جمله کتاب‌هایی که مدی ترجمه کرده می‌توانیم به آثاری هم‌چون «تک‌نگاریِ پدرخوانده نوشتهٔ جان لوئیس برای نشر کتاب آمه، نمایش‌نامهٔ محاکمهٔ اندرسون‌ویل اثر سال لِویت برای نشر نی، و مارکس و آزادی اثر تری ایگلتون برای نشر نو» اشاره داشته باشیم.

جملاتی از کتاب من دینامیتم

از این استعداد برخوردار بود که به موضوعی خشک و بی‌روح جانی تازه بدمد؛ این استعداد در حوزهٔ فیلولوژی نادر بود. بسیاری در نطق‌هایش شرکت می‌کردند، محبوب بود! یکی از هم‌کلاسی‌هایش نقل کرده که از فضل‌فروشی افراد بی‌فرهنگ سراسر رها بوده است؛ «نطق‌هایش چنین حسی را به آدم القا می‌کرد که وی از شکوفایی زودرس حیرت‌آور و اعتماد به نفسی قاطع برخوردار است». از هومر در برابر هزیود دفاع می‌کرد و با به چالش کشیدن این تصور پذیرفته شده که ادیسه و ایلیاد اشعاری عامیانه‌اند که به دست شاعرانی متعدد نگاشته شده‌اند، دانشکده را به هیجان می‌آورد؛ وی استدلال کرد که قابل تصور نیست چنین اثر ادبی شکوهمندی حاصل کار یک فرد فوق‌العاده خلاق نباشد.

به سربازان توپ‌خانه آموخته بودند که در حین حرکت سوار بر اسبشان شوند و جسورانه خویش را روی زین بیندازند. نزدیک‌بینی چشمانش باعث شده بود فاصله‌ها را خوب تشخیص ندهد و در مارس با پرشی اشتباه سینه‌اش را به دستهٔ سخت زین کوبید. رواقی‌وار به تمرین ادامه داد، اما همان شب از حال رفت و با زحمی عمیق در سینه‌اش به بستر منتقل شد. پس از گذشت ده روز مصرف مرفین و بهبود نیافتن، پزشک ارتش سینه‌اش را باز کرد؛ دو ماه بعد زخمش هنوز چرک می‌کرد و شفا نمی‌یافت. در کمال شگفتی، استخوانی کوچک باز شد. گفتند که حفرهٔ زخم را با چای بابونه و محلول نیترات نقره شستشو دهد و هفته‌ای سه بار استحمام کند. این اقدام نتیجهٔ مطلوبی نداشت و صحبت از جراحی به میان آمد. با پزشکی معروف به نام فولکمان مشورت شد؛ پیشنهادش درمان آب شور در گرمابه‌های آب شور ویتکینت بود… خوشبختانه درمان کارگر واقع شد؛ زخم شفا یافت و تنها جای جراحتی عمیق بر جای ماند و توانست آن مکان دلگیر را ترک کند.

هنرهای متعلق به دیونوسوس موسیقی و تراژدی‌اند. دیونوسوس، پسر دوبار زاده شدهٔ زئوس، را در یونان باستان هم انسان و هم حیوان می‌پنداشتند. او نمایندهٔ جهان سحرانگیز تجربهٔ خارق‌العاده‌ای بود که به فراسوی مرزهای وجودی می‌رفت. ایزد شراب و سرمستی، نوشیدنی و مواد نشئه‌آور، جنون و وجد آیینی، ایزد جهان خیالی تئاتر، ایزد نقاب‌ها، نقش‌بازی‌ها، اوهام؛ ایزدی که هنرهایش هویت معمولی با فردی پیروانش را فرو می‌پاشاند، زیرا که [این هنرها] آنان را دگرگون می‌کند.