اول‌شخص مفرد

کتاب «اول شخص مفرد»، مجموعهٔ داستانی از نویسندهٔ مشهور ژاپنی‌الاصل، هاروکی موراکامی است. این کتاب کوتاه جزو آثار جدید این نویسنده است و برای اولین بار در سال ۲۰۲۰ میلادی به انتشار رسیده است. با توجه به شهرت و محبوبیت بالای موراکامی، در همین فاصلهٔ کوتاه، سه نشر خوب، نیماژ و افراز به سراغ چاپ نسخهٔ فارسی «اول شخص مفرد» رفته‌اند و در سال ۱۴۰۰ هجری شمسی به ترتیب با ترجمهٔ امیر مرزبان و امیر قاجارگر، شیوا مقانلو و حسام ملکی آن را به زبان فارسی برگردانده‌اند. نسخهٔ نشر خوب که در مجموعهٔ «ادبیات جهان» از این نشر به چاپ رسیده، یکی از منطبق‌ترین و بهترین نسخه‌های برگردانی شدهٔ اثر جهت خرید کتاب است.

این کتاب همان‌طور که گفتیم، یک مجموعهٔ داستان است. مجموعه‌ای از هشت داستان که در طول سال‌های ۲۰۱۸ الی ۲۰۲۰ توسط موراکامی نوشته شده‌اند. این داستان‌ها در همین مدت کوتاه اقبال منتقدان را هم به خود جلب کرده‌اند؛ برای مثال نشریهٔ بوستون، اول شخص مفرد را «پرتعلیق و سحرانگیز، با لطافت طبع و شگفت‌انگیز» توصیف کرده و مجلهٔ کرکوس هم درباره‌اش نوشته است: «کتابی جدید از استاد پیچ و خم‌های عجیب و اسرارآمیز در پیرنگ. »

موضوع کتاب «اول شخص مفرد»

داستان‌های این مجموعه عبارت‌اند از: «خامه، بر بالین سنگی، چارلی پارکر بوسا نووا می‌نوازد، با بیتلز، اعترافات میمون شیناگاوایی، کارناوال، مجموعهٔ اشعار یاکولت سوالوز و اول شخص مفرد. » داستان‌هایی که همگی زبان اول شخص مفرد (من راوی) روایت شده‌اند. فرمی که نشان دهندهٔ اهمیت این نوع روایت برای موراکامی است؛ تا جایی که او اسم یکی از داستان‌ها و اسم کلی کتاب را هم مرتبط با این نکته برگزیده است.

عشق، موسیقی، تخیل، تنهایی، کودکی و خاطرات (به مثابه نوستالژی)، موضوعاتی هستند که در قبال دوگانه واقعیت و رویا، مضمون اکثریت داستان‌ها و خرده‌پیرنگ‌های کتاب «اول شخص مفرد» را می‌سازند.

آشنایی با هاروکی موراکامی، نویسندهٔ کتاب

هاروکی موراکامی، نویسندهٔ کتاب «اول شخص مفرد»، نویسنده‌ای است که بیش از هر چیزی با کتاب مشهور «کافکا در کرانه» شناخته می‌شود. او همزمان در شاخه‌های مختلفی مانند رمان‌نویسی، داستان کوتاه‌نویسی، مقاله‌نویسی و مترجمی به کسب تجربهٔ ادبی پرداخته است.

موراکامیِ ژاپنی یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان معاصر است که نوشته‌هایش تاکنون به بیش از ۵۰ زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده‌اند و میلیون‌ها بار در سراسر جهان به فروش رفته‌اند. البته او برخلاف ملیتش عمل کرده است؛ تا جایی که اغلب منتقدان ژاپنی معتقدند که نوشته‌های او هیچ ارتباطی به فرهنگ ژاپنی ندارند و اغلب از نویسندگانی غیرژاپنی مانند ریموند چندلر، کورت ونه‌گات و ریچارد براتیگان الهام گرفته شده‌اند.

مضمون اغلب نوشته‌های موراکامی به موضوعاتی هم‌چون سرنوشت‌باوری، تنهایی و ازخودبیگانگی مرتبط‌اند. البته از نظر فرمی، می‌توانیم گسترهٔ وسیعی از مکاتب، ژانرها و قالب‌ها مانند رئالیسم جادویی، سوررئالیسم، علمی تخیلی و تعلیمی را در آثار موراکامی ببینیم.

البته موراکامی در دایره‌ای وسیع از ادبیات به خلق اثر پرداخته اما مهم‌ترین قوالبی که قلم این نویسنده را چشیده‌اند عبارت‌اند از داستان و رمان. مهم‌ترین مجموعهٔ داستان‌های او عبارت‌اند از «فیل ناپدید می‌شود»، «بید کور، زن خفته» و «مردان بدون زنان». از جملهٔ رمان‌های او هم می‌توانیم به کتاب‌هایی هم‌چون «شکار گوسفند وحشی»، «جنگل نروژی»، «پس از تاریکی» و «سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش» اشاره داشته باشیم.

جملاتی از کتاب «اول شخص مفرد»

«انتظار داشتم اتومبیل مبلغ مسیحی در خیابان و پیش چشمانم ظاهر شود و از داوری و مشیت الهی بیشتر سخن بگوید. به گمانم به کلماتی از این دست نیاز داشتم که با لحنی راسخ به من قوت قلب دهد. اما اتومبیل پیدایش نشد که نشد و لحظه‌ای فرا رسید که صدا ضعیف‌تر و مبهم‌تر شد و طولی نکشید که کاملا محو شد. اتومبیل باید به سمتی دیگر رفته باشد؛ جهتی مخالف من. اتومبیل ناپدید شد و من احساس کردم یکه و تنها در این برهوت به حال خود رها شده‌ام. فکری از سرم گذشت و رعشه به اندامم انداخت: شاید همهٔ این‌ها حقه و کلکی باشد که دختر سوار کرده است. باید اعتراف کنم این حدس و گمان از ناکجاآباد به سراغم آمد. »

«آن روزها دختری بود که دوستش داشتم، اما شرایط نگذاشت به هم برسیم و وقتی زمانش فرا رسید، من اسم او را نگفتم. راستش به ذهنم خطور کرد، ولی به نظرم فکر احمقانه‌ای بود و بدون اینکه نام او را به زبان بیاورم گپ زدیم. همان‌طور که گفته بود چیزی نمانده بود اسمش را فریاد بزند که با عجله بالش را جلوی دهانش گذاشتم. واقعا دندان‌هایش سالم و قوی بودند. هر دندان‌پزشکی را تحت تاثیر قرار می‌داد. اصلا یادم نیست چه اسمی را صدا زد. تنها به یاد دارم یک اسم معمولی پیش پاافتاده بود. برایم عجیب بود آن اسم معمولی برایش مهم و ارزشمند باشد. یک اسم خشک و خالی گاهی می‌تواند قلب آدم را به لرزه دربیاورد. »

«ببینید! خود پیری نیست که مرا به فکر فرو برده، یا بگویم خود من به چشم برهم زدنی جوانی را پشت سر گذاشته‌ام و برف پیری بر سرم نشسته. آنچه بیشتر غافلگیرم کرده این است که می‌بینم هم‌نسلی‌هایم چقدر پیر شده‌اند. خیلی دلم می‌گیرد وقتی می‌بینم دختران زیبارو و دلربایی که زمانی می‌شناختم، پا به سن گذاشته‌اند و حالا برای خودشان نوه هم دارند. شاید آن‌قدر که به آن‌ها فکر می‌کنم، به فکر خودم نباشم. به گمانم آنچه عمیقا حزن و اندوه مرا برمی‌انگیزد این است که وقتی می‌بینم دخترانی که زمانی می‌شناختم همگی پیر شده‌اند و مرا وامی‌دارد با این واقعیت کنار بیایم که تمام آمال و آرزوهای دوران جوانی‌ام جملگی از دست رفته؛ باری همیشه. از دست رفتن رویاها به مراتب اندوه‌بارتر از مرگ موجودی زنده است. گاهی اوقات به خودم می‌گویم که اصلا منصفانه نیست…»