آدم‌های سمی

«آدم‌های سمّی» عنوان کتابی غیرداستانی در ژانر روان‌شناسی و خودیاری از دکتر «لیلیان گلاس»، یکی از اولین کتاب‌های مشهور دنیا در این حوزه است که با عنوان جانبی «۱۰ روش برخورد با افرادی که در زندگی شما را عذاب‌آور می‌کنند» هدف اصلی خود را از این نام‌گذاری مشخص می‌کند. همهٔ ما در روز با آدم‌های زیادی تعامل داریم، اما اگر بدانیم چه درصد کوچکی از این ارتباط‌ها مثبت و پربازده است، قطعاً به فکر تغییر آن‌ها خواهیم افتاد. دکتر گلاس در این کتاب به طور کامل به روابط انسانی و استانداردهایی می‌پردازد که باید در میان باشد، اما عموماً نیست و اگر هم هست، مشکلات زیادی در اطراف آن‌ها وجود دارد. هیچ تفاوتی ندارد که در کدام سن یا قشر یا طبقهٔ اجتماعی زندگی می‌کنیم، یکی از اهداف روان‌شناسی امروز در هدایت مردم عادی به سمت یک زندگی بهتر است و ژانر خودیاری بیان‌گر همین رویکرد است. آدم‌های سمّی را لازم نیست از روی ظاهرشان قضاوت کنیم. روان هر انسانی مثل یک گیاه است که به تغذیه و تنفس احتیاج دارد، باید از شاخ و برگ‌های اضافی هرس شود و مراقبت زیادی را نیازمند است. حالا تصور کنید که هر روز بعد از مدرسه یا دانشگاه یا سر کار، به خانه می‌آیید و در مسیر از تمام آدم‌ها، از ترس سمّی بودن‌شان، دوری کرده است. اما خانه که باید جای استراحت باشد نیز، می‌تواند ناخواسته فشارهای روانی مضاعف را به شما وارد کند؛ آن هم فقط به خاطر عدم آگاهی از بعضی نکات کوچک روان‌شناختی. در این کتاب ما می‌آموزیم که تعامل با دیگران، یک فرآیند پویا و پیچیدهٔ دوسویه است و باید برای لذت بیشتر از هم‌صحبتی با دیگران و دوری از اتفاقات منفی، از تکنیک‌های ریز و درشتی استفاده کنیم. این کتاب در سال ۱۹۹۵ در آمریکا منتشر شد و چندین هفته در صدر پرفروش‌ترین‌های نیویورک تایمز قرار گرفت. در ایران نیز این کتاب توسط «پروین طلی» به فارسی ترجمه شده و توسط نشر «آرایان» به چاپ رسیده است. برای آشنایی بیشتر با کتاب «آدم‌های سمّی» و خرید اینترنتی کتاب با ما در این مطلب همراه باشید.

موضوعات و فصل‌های کتاب آدم‌های سمّی

فصل اول: آیا در زندگی شما آدم سمی پیدا می‌شود؟

امکان ندارد شما در زندگی هیچ آدم سمی‌ای را نشناسید! هرکسی توی زندگی با این افراد ملاقات می‌کند و در حقیقت، همه ما نیز ذره‌ای از این ویژگی‌ها را در خودمان داریم. با فهم این‌که این رفتارها خاستگاه بدی ندارند و عموماً از رفتارهای غیرعمدی سرچشمه می‌گیرند، ما می‌توانیم روی افراد سمی اثر بگذاریم و از آن بکاهیم.

فصل دوم: رفتار سمی

ویژگی‌های رفتارهای سمی را می‌توانیم در یک مکالمهٔ ساده و با توجه به نکات ریز بفهمیم.

فصل سوم: چه عاملی باعث می‌شود افراد سمی این‌گونه رفتار کنند؟

ما باید مراقب باشیم که بهانه به دست آدم‌های سمی ندهیم و آن‌ها را برای این کار تحریک نکنیم.

فصل چهارم: شناسایی افراد سمی در زندگی شما

ما باید بتوانیم راهی برای تشخیص ویژگی‌های پنهان آدم‌ها پیدا کنیم تا پیش از هر عمل و عکس‌العملی شرایط را در حالت ایده‌آل حفظ کنیم.

فصل پنجم: سی تهدید سمی

رفتارهای سمی انواع مختلفی دارند و هرکدام از آن‌ها را باید با شرایط و ویژگی‌های خودش بسنجیم و آن را خنثی کنیم.

فصل ششم: تکنیک‌های لازم برای مدیریت آدم‌های سمی

همان‌طور که با دانش کافی می‌توانیم یک مشکل نرم‌افزاری را در کامپیوتر برطرف کنیم، درمان رفتارهای سمی نیز مرحله به مرحله با روش‌ها و تکنیک‌های مشخصی، قابل انجام است.

فصل هفتم: تکنیک‌های مخصوص برای برخورد با افراد سمی خاص

وقتی از افراد سمی معمولی می‌گذریم، به مواردی برمی‌خوریم که استثنا هستند. رفتار با این انسان‌ها نیاز به تخصص و دانش بیشتری دارد و طبیعتاً، زمان بیشتری نیز برای نتیجه‌بخشی می‌طلبد.

فصل هشتم: انتخاب تکنیک براساس نقش فرد سمی در زندگی شما

ما می‌توانیم با شناخت ضعف‌های افراد سمی و استفاده از تکنیک‌های این کتاب در ارتباط با آن‌ها، درصد آسیب‌های روانی را تا حد زیادی کاهش دهیم.

فصل نهم: نحوه مدیریت خشم و ناراحتی در یک رابطه سمی

یکی از مهم‌ترین اصول و قوانینی که برای رفتار با این آدم‌ها یاد می‌گیریم، مدیریت خشم برای خنثی کردن اثر آن است؛ آن وقت می‌توانیم به واسطهٔ ارتباطی عاطفی بر آن‌ها تأثیر بگذاریم.

فصل دهم: اهمیت وضعیت ظاهری

ظاهر و طرز لباس پوشیدن مثل رفتارهای ظاهری، بسیار در برخورد با این افراد مهم است.

فصل یازدهم: احیای یک رابطه سمی

تکنیک و مشاوره و هدف‌گذاری به ما کمک می‌کند که روابط عاطفی یا خانوادگی را که افراد سمی در آن دخیل‌اند، دوباره زنده کنیم و به شخص مقابل نیز کمک کنیم.

فصل دوازدهم: بازگشت به زندگی

در این بخش نویسنده به ما می‌آموزد که حتی اگر خودمان به ویژگی آدم‌های سمی دچار هستیم، می‌توانیم با تلاش و پشتکار و امید داشتن به خود، بنیان‌های فکری و رفتاری را که موجب عادت‌هایمان می‌شوند تغییر دهیم و مشکلاتمان را برطرف کنیم.

دربارهٔ لیلیان گلاس

دکتر لیلیان گلاس یکی از روان‌شناسان مشهور آمریکایی‌ست که در چند دههٔ اخیر با نوشتن کتاب‌های متعدد در زمینه خودیاری و انگیزشی محبوبیت زیادی را بین مردم این کشور به دست آورده است. او در سال ۱۹۵۲ در آمریکا متولد شد و با دریافت جوایز متعدد از مؤسسات و مجامع آکادمیک آمریکایی، اکنون جزو معتبرترین پزشکان در روان‌درمانی به شمار می‌رود. از کتاب‌های دیگر او می‌توانیم به «زبان بدن دروغگوها، آدم‌های معرکهٔ جذاب، می‌دانم به چی فکر می‌کنی، راهنمای کامل احمق‌ها برای دفاع زبانی از خود» اشاره کنیم.

جملات برتر کتاب آدم‌های سمی

معمولاً کسی که به حربهٔ «فقط داشتم شوخی می‌کردم» متوسل می‌شود، کسی‌ست که دست به جنایت کلامی می‌زند و شما را در وضعیت تدافعی قرار می‌دهد. این شخص، معمولاً آن‌قدر احساس ناامنی می‌کند و آسیب خورده است که قادر نیست آسیب‌پذیری‌اش را نشان بدهد و احساساتش را با شما در میان بگذارد. پس شما را به باد انتقاد می‌گیرد و آدم بدهٔ داستان جلوه می‌دهد تا متهمتان کند فقط به خاطر چند جملهٔ او از کوره در رفته‌اید، چون به هر حال او فقط قصدش شوخی بوده است!

وقتی موفق می‌شوید یا زیبا هستید، آدم‌های سمی شما را دوست ندارند. وقتی هم شکست می‌خورید، باز هم شما را دوست ندارند. بنابراین نمی‌توانید نه برای برد و نه برای باخت، دل آن‌ها را به دست بیاورید. مردم به خاطر موفقیت‌ها و شکست‌ها، یا شما را دوست دارند یا ندارند و کاری هم از دست شما ساخته‌اید.

گاهی مردم باید بدانند رفتارشان واقعاً زننده است و این را بلافاصله با دیدن انعکاس رفتار خود با شما متوجه شوند. شما نه‌تنها به آن‌ها اجازه می‌دهید بفهمند چیزی که به شما گفته‌اند پذیرفتنی نیست، بلکه باعث می‌شوید بفهمند وقتی حرف‌های بدی به زبان می‌آورند، چه احساسی به دیگران دست می‌دهد.

متأسفانه مادران منتقد یا متلک‌گو بسیار زیاد هستند و باید با تکنیک «رویارویی مستقیم» یا «پرسش و پاسخ» آرام با آن‌ها برخورد کرد و باید صریح و مستقیم به آن‌ها گفت که کلمات و حرف‌هایشان آزاردهنده است. بعضی رفتارهای پدرانه و مادرانه، به خصوص از نوع روانی‌ها، ستیزه‌جوها، افراطی‌ها، رقیب‌ها و قلدرهای بددهن، نه تنها به کودک آسیب می‌زند، بلکه او را معذب هم می‌کند. کودک نومیدانه می‌خواهد والدینش را دوست بدارد و همه‌چیز را درست کند؛ ولی تا والدین کاری انجام ندهند، هیچ‌چیز درست نمی‌شود. در چنین مواردی قطع ارتباط کاری درست است.

بهتر است قبول کنیم که برخی از رابطه‌های دو نفره به هیچ وجه ثمربخش نیست و باید از اصرار بر حفظ آن دست بردارید. افرادی هستند که رفتارهایشان تاثیراتی کاملا سمی در زندگی شما دارد. ، پس منطقی‌ترین کار برای شما پایان دادن به این رابطه به منظور نجات آینده و وقت و زندگی‌تان است. این رابطه را به دور بیندازید تاشان و منزلت خود را حفظ کنید. «باید برای خود معلوم کنید حقیقتا از دست چه کسی عصبانی هستید» بسیاری از ما سرتاسر عمرمان را در خشم، افسردگی، یا احساس تهی بودن می‌گذرانیم؛ و عبرت‌آموز است که اغلب از علت این احساسات که ما را فلج می‌کند ناآگاهیم.

چاپلوس‌ها از بدترین نوع آدم‌های سمی به شمار می‌آیند. این افراد تا زمانی که شما برای‌شان استفاده داشته باشید در کنارتان خواهند بود و تا وقتی دیگر هیچ چیز برای‌تان باقی نمانده باشد، از شما سوءاستفاده خواهند کرد. آن‌ها شما را با سخنان شیرین و دلنشین خود فریب می‌دهند و طوری وانمود می‌کنند که انگار بهترین دوست آن‌ها هستید و حاضرند هر کاری را از ته دل برای شما انجام دهند.

شما هر چه بگویید هیچ فایده‌ای ندارد و آن‌ها را از حرف زدن باز نمی‌دارد، گرچه شما نیز در ته دل از شنیدن این حرف‌ها خوشتان می‌آید و با اینکه می‌دانید واقعیت ندارند، از شنیدنشان لذت می‌برید و با این تصور که آن حرف‌ها ممکن است واقعیت داشته باشد، لبخندی بر روی لب‌هایتان نقش خواهد بست و همین کافی است تا به آن‌ها ثابت کند که حرف‌هایشان در شما تأثیر کرده و می‌توانند به نقشه خود ادامه دهند.

موضوع گیج‌کننده دربارهٔ این افراد، این است که گاهی چیزی را تعریف می‌کنند که شاید تنها رگه‌ای از حقیقت در آن پیدا باشد. آن‌ها معمولاً کمی از حقیقت را با خزعبلات خود ترکیب و گمراهتان می‌کنند. ممکن است حقیقت را ناقص به شما تحویل بدهند و وقتی از آن‌ها بازخواست می‌کنید، اصرار دارند هیچ‌وقت اهل دروغگویی نبوده‌اند.

تحمل دروغگوها از آن جهت سخت است که هرگز نمی‌توانید به آن‌ها اعتماد یا با آن‌ها رابطه برقرار کنید. از آن‌جا که اعتماد، عنصر کلیدی در ارتباطات است، عملاً احترام گذاشتن به این افراد و برقراری ارتباط صادقانه و با روی گشاده با آن‌ها غیرممکن است. دروغگوها با وجود هزاران مدرک دال بر دروغگویی، باز هم ممکن است اصرار داشته باشند داستانی که تعریف می‌کنند واقعیت دارد. این افراد ممکن است آن‌قدر سمی باشند که دروغ‌های خود را نیز باور کنند.