نفوس مرده

سبک مورد علاقهٔ شما در رمان چیست؟ دوست دارید با شخصیت‌هایی جلو بروید که داستانی واقعی را تجربه می‌کنند و تا آخر ماجرا هم هیچ اتفاق عجیبی برایشان نمی‌افتد؟ یا می‌خواهید کتاب نویسنده‌ای را بخوانید که با خط زمانی بازی می‌کند و دریچه‌هایی به دنیای جادو و ماورا باز می‌کند؟ خب در این مورد باید بگوییم فرقی نمی‌کند که چه سبکی را می‌پسندید، چون برای یک نویسندهٔ طنز، همه‌چیز طنز است! همیشه در سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی درصد مهمی از رقم فروش به کمدی‌ها برمی‌گردد؛ چون فارغ از سلیقه و سن و سال، یک طنز خوب برای همه جذابیت و سرگرمی را فراهم می‌کند. حالا همین طنز را در قالب یک رمان بریزید و به آن عنصر کشش داستانی را هم اضافه کنید؛ نتیجه می‌شود آثار نیکلای گوگول، نویسندهٔ بزرگ روس. گوگول به عنوان اولین نویسندهٔ روس شناخته می‌شود که ادبیات داستانی را تا حدی که امروز از آن سراغ داریم، به واقع‌گرایی نزدیک کرد و وارث نویسندگان بزرگی مثل ایوان تورگنیف، فئودور داستایوفسکی و لئو تولستوی شد. نیکلای گوگول نویسنده‌ای بود که می‌توانیم انگیزهٔ اصلی‌اش از نوشتن را، جوشش دیدگاه‌هایی بدانیم که از جامعه‌شناس بودن او سرچشمه می‌گیرد؛ هرچند او هرگز دوره‌های جامعه‌شناسی را نگذرانده بود و تنها با نوشتن و تمرین، خودش را به جایگاه یک منتقد اجتماعی رسانده بود. گوگول به عنوان پدر داستان‌نویسی طنز در ادبیات روسیه شناخته می‌شود و اثرگذاری او بر متون روسی پس از خودش، پای او را به مجامع ادبی تمام جهان کشاند و به یک نویسندهٔ صاحب سبک تبدیلش کرد. کتاب «نفوس مرده» یکی از برترین رمان‌‎های نیکلای گوگول است که با محوریت شخصیتی فرصت‌طلب و ضعیف، تلاش او را برای کسب درآمد از راه‌های غیرقانونی و غیراخلاقی را به بیانی طنز روایت می‌کند. این کتاب برای اولین بار در سال ۱۸۴۲ منتشر شد و از همین زمان به عنوان یکی از نمونه‌های اصلی ادبیات قرن نوزدهم روسیه شناخته می‌شود. این کتاب در ایران توسط پرویز شهدی به فارسی ترجمه شده و به کوشش نشر به‌سخن به چاپ و انتشار رسیده است. برای آشنایی بیشتر و خرید اینترنتی کتاب «نفوس مرده» با ما همراه باشید.

موضوع داستان کتاب نفوس مرده

ماجرا از جایی شروع می‌شود که یک مرد غریبه با ورود به شهری کوچک و اقامت در اتاق یک مسافرخانه، شروع به پرس‌وجو کردن می‌کند. سؤال‌های او بیشتر به بازجویی شبیه است و هیچ اطلاعاتی از هیچ شهروند و زمین‌داری را از قلم نمی‌اندازد. این مرد همهٔ ویژگی‌های یک انسان معمولی را دارد، به جز این‌که مثل پلیس‌ها بیش از حد سؤال می‌پرسد و مشخص است که نقشه‌ای دارد. از این‌‎جا با شخصیت اول داستان آشنا می‌شویم؛ پاول ایوانوویچ چیچیکوف. گوگول داستان را با توصیفات دقیق و به اندازه جلو می‌برد و هرچند روایت از زبان دانای کل است، شخصیت‌ها را از روی اعمال و گفته‌هایشان برایمان پرورش می‌دهد. او همه‌چیز را با طنزی روایت می‌کند که از دل ناهنجاری‌های اجتماعی آمده؛ به همین دلیل تمام وجوه داستان رنگ‌وبویی انتقادی به خود گرفته و هرچند لحن او لفافه‌گویی‌ست، اما به خوبی مرز بین خوب و بد را برایمان مشخص می‌کند. شخصیت چیچیکوف با روند داستان به پیش می‌رود و می‌فهمیم که این مرد یک شیّاد است؛ کسی که از اعتبار و اسم زمین‌دارها برای گرفتن وثیقهٔ بانکی سوءاستفاده می‌کند. او یک مرد متشخص میان‌سال است که از گذشته و هدفش چیز زیادی در اختیار ما قرار نمی‌دهد و فقط از نقشه‌ای می‌گوید که عجیب و رازآلود است؛ پروژه‌ای به نام نفوس مرده. اما شخصیت‌پردازی گوگول نه تنها در طراحی شخصیت اول داستان، بلکه در ساخت شخصیت‌های فرعی و گذرا هم عمیق عمل می‌کند و صرفاً به خلق شخصیت‌های کاریکاتورگونه اکتفا نمی‌کند.

دربارهٔ نیکلای گوگول؛ طنزپرداز روس

در سال ۱۸۰۹ نیکلای گوگول در روستایی واقع در اوکراین متولد شد. او دوران کودکی را در املاک خانوادگی گذراند و سپس در شهر نیژین شروع به تحصیل کرد. پس از پایان تحصیلاتش به امید یک شغل دولتی پر درآمد به سن‌پترزبورگ رفت، اما توانست فقط یک کارمند ساده شود. اولین اثر گوگول آن‌قدر با بازخوردهای منفی روبه‌رو شد و از نظر خودش بد بود، که تقریباً تمام نسخه‌های منتشرشده‌اش را جمع کرد و به دست خودش آتش زد! از انسانی تا این حد کمال‌گرا طبیعتاً دو انتظار بیشتر نمی‌رفت؛ یا این‌که به همان کارمندی قانع شود و یک زندگی عادی را در پیش بگیرد، که گوگول این کار را نکرد و راه دوم را انتخاب کرد: تمرین، تمرین و تمرین بیشتر تا این‌که به یکی از بزرگ‌ترین طنزپردازان تاریخ ادبیات تبدیل شود! امروزه آثار گوگول بعد از یک و نیم قرن در مهم‌ترین مراکز پژوهش و نقد ادبی در آمریکا و اروپا مورد بررسی قرار می‌گیرد و تأثیر مستقیم آن روی ادبیات مدرن هنوز پیداست. از آثار دیگر گوگول می‌توانیم به «شنل، یادداشت‌های یک دیوانه، تاراس بولبا، بازرس، پرتره و عروسی» اشاره کنیم.