یادداشت‌ها (گالینگور)

(و فکر کردن آغازیست بر تحلیل رفتن) سطحی نگری، افراد زود گذر از ریشه یابی، هیچگاه تاب فهم این جمله را نخواهند داشت. بنابر همین گفته می‌توان به سادگی علت فرار بسیاری از افراد برای رویا رویی با واقعیت را فهمید. درد عمیق شدن در کلمه و شناخت دقیق، که در پایان چهره حقیقت را عرضه میکند.

بی‌تردید سطحی نگری همچون بیماری همه گیری است، که اکثریت افرا را به خود دچار می‌کند، زاییده این نوع نگرش، افرادی هستند که به سادگی تن به دامن هر نوع دروغ وعوام فریبی می‌دهند، یا با نوک زنی به برخی گفته‌ها سعی بر تخریب کور یا مخالفت‌های پر از تضاد درونی مباحث گوناگون را دارند. به زبان ساده ورزش دوستانی که به دلیل بوی متعفن تعریق از ورزش فراریند.

یادداشت‌ها، مبارزه کامو با پوچ‌انگاری

اما اشاره به این مقوله یعنی (ساده انگاری) دلیل اصلی برای آغاز نوشتاری هرچند کوتاه در باب آلبر کامو به خصوص کتاب (یادداشت‌ها) است. بولهوسانی که اکثرا تنها با مطالعه (بیگانه) به صورت کاملا وارونه، کامو را جارچی سیاه چاله پوچ انگاری می‌دانند.

آلبر کامو فیلسوف و اندیشمند الجزایری از معدود افراد معاصر بود که بیرق مبارزه با پوچ انگاری را با تمام وجود برافراشت. استاد اخلاقی که چهره زیبایی از انقلاب و انقلابی به نمایش گذارد.

در معاصر به دلیل رخ دادهای دردناکی چون جنگ‌های جهانی و تسلط نجاست گونه سرمایه داران بر مردمان ضعیف و عدم وجود فریادرس و غلبه ناامیدی شدید بر توده‎های مردمی درحق خواهی و تنفس چندی آرامش وآزادی، اندیشه نیهیلیسم یکه تاز افکار فیلسوفان شده بود دردهای بزرگی که کامو با مطالعه آثار کافکا وبینش عمق علل رخدادهای این نوع نگرش، باعث گردید به شدت با آن مبارزه کند.

اما وجود کتاب یادداشت‌ها ارزش بسیاری در شناخت عمیق‌تر این اندیشمند برای علاقمندان و منتقدانش است. مطالعه‌ای که شما را از سال ۱۹۳۵ تا پایان زندگی کامو ۱۹۵۹ همراه او خواهد کرد. سفری به زیبایی کامو!

درباره کتاب

کتاب یادداشت‌ها متشکل از ۴کتاب مجزا در یک جلد است. کتاب اول مجموعه یادداشت‎هایی است که از سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۴۲ در سه دفتر گرد آمده. کافیست به بند آغازین نظر کنیم:

«آنچه می‎خواهم بگویم: می‎توان بی‌هیچ رمانتیسمی برای فقر از دست رفته احساس حسرت کرد. چند سالی سر‎کردن در فقر کافی است تا همدلی و شفقتی نسبت به آن پیدا کنید. دراین مورد خاص، احساس غریبی که پسر نسبت به مادرش دارد کل همدلی و شفقت او را به وجود می‌آورد. جلوه‌های این همدلی و شفقت را در گوناگون‌ترین زمینه‌ها میتوان از طریق خاطره‌های نهفته دوران کودکی (ماده چسبناکی که به روح در می‌آویزد) به قدر کافی روشن کرد.»

اشاره صریح کامو به پذیرش سریع سقوط و دلبستگی ذاتی انسان‎ها به فرار از فشار و تن به ذلت دادن، در نبود واقعیت ودر قسمت پایانی علت اصلی آن یعنی اودیپ انسان‌ها در نوع برخورد با حوادث را بیان می‌کند، تاثرات قالب گرفته شده افراد در دوران کودکی.

((گرونیه: ما همیشه خودمان را دست کم میگیریم، اما به هنگام فقر، بیماری، یا تنهایی از جاودانگی خویش آگاه می‌شویم. (باید به واپسین سنگرهایمان رانده شویم).

دقیقا چنین است، بی‌کم وزیاد.))

سقوط، اندیشه‌ای محوری در کتاب‌های کامو

و باز هم سقوط! باید به این اندیشه کلیدی در آثار کامو نگاهی ژرف نمود، سقوط تنها رمانی بی‌هوا نبود، فلسفه‌ای است در ماهیت کامو، انتقاد بزرگ اوست به جامعه و بشریت، که راه بطلان را همچون معشوقه‌ای سخت در آغوش کشیده‌اند. دردی که نویسندگانی چون سلین وپاسکال چکماکیان هم آن را لمس نموده‌اند، تا به حدی که فریاد از قلم‌هایشان بر دفتر آثار آنها جاری شده.

و در جایی دیگر اعتراض خودبه پوچی را اینگونه بیان می‎کند: ((روشن بینی +پوچی=بازی بی‌دلیل) )

جنگ برای کامو اینگونه آغاز می‎گردد:

((جمعیتی که می‎شتابند تا جراح مشهور الجزایر عملشان کند، زیرا میترسند او به خدمت احضار شود.

گاستون: مهم اینه که قبل از اینکه احضار بشم فرصت دارم یه دفعه دیگه صفا کنم.

در سکوی ایستگاه، مادری به جوان سی ساله‌اش که جزو نیروهای ذخیره احضار شده است: خب، مواظب خودت باش.

درتراموا: لهستان مقاومت نمیکنه.) )

جماعتی درد کشیده که در گنگی رخ داد، در پی درمان فوریتی، دچار دردی نو گردیده‌اند.

((محروم کردن مردم از آزادی به این بهانه که از آن سو استفاده می‌کنند، جنایتی بزرگ است(توکویل).))

و باز هم زبان انتقاد به آزادی‌های پوشالی و اسارت‌های مردم که در بنیان بازیچه‎ای بیش نیستند.

یادداشت‌ها، کتاب دوم، هر چیزی که مرا از پا در نیاورد قوی‌ترم می‎کند

کتاب دوم از سال ۱۹۴۲ تا ۱۹۵۱ را تشکیل می‎دهد که شامل سه دفتر است.

((هر چیزی که مرا از پا در نیاورد قوی‌ترم می‎کند، آری، اما… وچه سخت و دردناک است در رویای شادی و خوشبختی بودن. سنگینی خورد کننده همهٔ این‌ها. بهتر است خاموش ماند و روبه سوی چیزهای دیگر کرد.) )

از واژه واژه این بند می‌توان درد سکوت اجباری در اثر نبود توان طغیان در برابر بلای بزرگ جنگ را لمس نمود. فشاری سهمگین که اندیشیدن در بابش آنچنان خورد کننده و عذاب اور است که کامو را ناگذیر به فرار از آن و تمرکز بر موضوعات دیگر می‌کند.

((رابطه با حیوانات، آگاهی از دیگری را از بین میبرد. (آزادی) است. برای همین است که این همه ذهن را به خود مشغول داشته است، حتی ذهن بالزاک را.))

انتقاد جالب کامو به افردی که خود را در گیر حیوانات نموده‌اند، در نظر ابتدایی شاید سهوا و بدون بینش باشد، اما این از بین رفتگی آگاهی از دیگری، که کامو به ان اشاره می‌کند درد نهفته‌ای را بیان میکند که بسیاری از او قافلند. به زبان ساده کامو انسان را یکه تاز هستی بر قالب تکاملی می‎داند، حال تصور شود که اگر این کمک‌های مازاد در حق حیوانات، خرج انسانی نیازمند گردد و او را از حالتی که در لبه پرتگاه و سقوط هست نجات دهد، جامعه‌ای که افراد سالم‌تری داشته باشد قطعا زندگی حیوانات آنها نیز در آرامش بیشتری خواهد بود. اندیشه‎ای که در قالب سیاسی، حاکمان ظالم از آن محرومند.

((روزها در دریا، آن زندگی طغیانگرانه برای فراموش کردن، طغیانگرانه برای به یاد آوردن، این نظر استیونسون است.))

دریا در آثار کامو نقش به سزای دارد، مکانی است که او را به حالتی از فراموشی توام با طغیان میکشاند، خروش امواجی که محو شدن در آن فراموشی موقت را به آدمی می‎دهد و طغیانی که هوشیاری نتیجه آن است.

کتاب سوم حاوی یادداشت‌ها در سالهای ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۹ در قالب سه دفتر است. کامو در روز ۴ ژانویه ۱۹۶۰ در اثر تصادفی هولناک چشم بر جهان بست. واقعه تلخی که نبود چنین اندیشمندی از برای حوادث آینده را رقم زد. جالب آنکه کامو مرگ مرگ با تصادف ماشین را احمقانه‌ترین نوع مرگ می‎دانست و از آن بیزار بود!

نویسنده بزرگ، اندیشمند و اخلاق‌گرایی که سال‎ها جز به نیکی هیچ اثری از خود بر جای نگذاشت.

و در پایان کتاب چهارم که شامل یادداشت‎های سفر کامو می‌باشد. کتاب از دو بخش سفر به آمریکا و آمریکای جنوبی تشکیل شده است.

گفتن از کامو تنها در چند صفحه به دور از انصاف است زیرا آنقدر ژرف اندیشی در آثارش وجود دارد که می‎توان برای هر اثرش چندین جلد تحلیل و نقد نوشت، مطمئنا از مطالعه این کتاب لذت بسیاری خواهید برد.