ریاضیات مهم‌ترین درس اختصاصی در کنکور رشته‌ی ریاضی با ضریب ۴ است که منابع تست‌های آن کتاب‌های درسی ریاضی ۱، حسابان ۱ و ۲، هندسه ۱ و ۲ و ۳، آمار و احتمال و ریاضیات گسسته هستند. مبحث گسسته به بررسی مباحث شمارشی و عددی در دنیای ریاضی می‌پردازد که یادگیری آن‌ها مهارت حل مسئله را در دانش‌آموزان تقویت کرده و کمک فراوانی به درک استدلال‌های ریاضی می‌کند. گسسته در سطوح بالاتر نیز در فهم مباحث گسترده‌تر علوم ریاضی و کامپیوتر نقش به‌سزایی دارد و پایه‌ی بسیاری از دروس این رشته‌ها است.
کتاب درسی گسسته‌ی پایه‌ی دوازدهم در سه فصل تألیف شده است که از ۵۵ تست بخش ریاضیات کنکور سراسری در سال‌های گذشته، تعداد تست‌های زیر را به خود اختصاص داده‌اند:
| ۱۳۹۸ | ۱۳۹۹ | ۱۴۰۰ | |
| آشنایی با نظریه‌ی اعداد | ۴ | ۴ | ۶ |
| گراف و مدل سازی | ۲ | ۲ | ۲ |
| ترکیبیات و شمارش | ۴ | ۳ | ۳ |
با توجه به تعداد تست‌های این درس در کنکور و درجه‌ی سختی آن‌ها در سال‌های اخیر، اکتفا کردن به کتاب درسی کافی نیست و دانش‌آموزان باید برای یادگیری عمیق و نحوه‌ی صحیح تست‌زنی در این درس، کتب کمک‌آموزشی را انتخاب کنند که متناسب با سطح تواناییشان، نیازها و انتظاراتشان در سال کنکور، باشد. به همین علت در این متن می‌خواهیم ۳ مورد از بهترین منابع کمک آموزشی درس گسسته را معرفی و بررسی کنیم تا شما با توجه به سلایق و ملاحظات خود بتوانید کتاب مد نظرتان را انتخاب کنید. این کتابها علاوه بر مباحث گسسته دارای بخش‌های مربوط به آمار و احتمال نیز هستند اما در این مطلب به صورت اختصاصی به بررسی فصل‌های گسسته‌ی آن‌ها می‌پردازیم. عناوین این کتب که از مطرح‌ترین انتشارات کشور انتخاب شده‌اند، به شرح زیر است:
- کتاب گسسته و آمار و احتمال از انتشارات خیلی سبز
- کتاب گسسته و آمار و احتمال میکرو طلایی از انتشارات بین‌المللی گاج
- کتاب ریاضیات گسسته و آمار و احتمال جامع کنکور از انتشارات مهر و ماه
بررسی محتوا و ساختار بهترین منابع گسسته‌ی پایه‌ی دوازدهم و نکاتی در مورد این کتابها
هر سه کتاب نامبرده خود منبع کامل و جامعی برای تسلط، تمرین و تثبیت درس گسسته در پایه‌ی دوازدهم هستند؛ اما تفاوت‌هایی میان آن‌هاست که دانش‌آموزان باید با توجه به ویژگی‌های خود کتاب مناسب را تشخیص دهند. ساختار کلی این سه کتاب در جدول زیر آمده است:
هر سه این کتابها به سه بخش درسنامه، تست و پاسخنامه تقسیم می‌شوند؛ با این تفاوت که در کتاب گاج ابتدا بخش تست و سپس بخش درسنامه آمده است. از آن جا که این کتابها دو درس گسسته و آمار و احتمال را پوشش می‌دهند، ترتیب فصل‌ها قالب مشخصی ندارد. کتاب مهر و ماه در فصول اول به آمار و احتمال و در سه فصل بعد به گسسته پرداخته است. در کتاب خیلی سبز ابتدا مباحث درس گسسته و سپس مباحث درس احتمال آمده است اما در کتاب گاج ترتیبی بین مباحث این دو درس رعایت نشده و فصل‌های آن‌ها به صورت تلفیقی و طبق سلیقه‌ی مؤلف چیده شده‌اند. پاسخنامه‌ی تشریحی در کتاب‌های گاج و مهر و ماه در انتهای هر فصل و در کتاب خیلی سبز در انتهای کتاب قرار دارد. در جدول زیر می‌توانید مشخصات کلی این کتابها را مشاهده کنید:
| انتشارات | مؤلفان | تعداد صفحه | آخرین سال چاپ |
| خیلی سبز | عطا صادقی و مصطفی دیداری | ۵۷۶ | ۱۴۰۰ |
| گاج | امیر سعید حسینی و علی اکبر طالبی | ۴۷۲ | ۱۴۰۱ |
| مهر و ماه | جواد ترکمن، علی سعیدی راد و سید مسعود طایفه | ۴۸۸ | ۱۴۰۱ |
بررسی و مقایسه‌ی درسنامه‌های بهترین منابع گسسته‌ی پایه‌ی دوازدهم
هر سه کتاب دارای درسنامه‌های مفصل و کاربردی هستند و نکات هر فصل از کتاب درسی را به صورت کامل و ریز به ریز ارائه می‌دهند و نکات کنکوری را بیان می‌کنند. هرچند که تفاوت‌هایی در نحوه‌ی ارائه‌ی نویسندگان آن‌ها وجود دارد که جدول زیراین تفاوت‌ها را نشان می‌دهد. در این جدول علامت ضربدر به آن معناست که کتاب ستون مد نظر ویژگی مذکور در سطر مد نظر را دارد.
همان طور که گفته شد، ترتیب بخش تست و درسنامه در کتاب گاج به صورت جا به جا قرار گرفته است که بهتر بود این تغییر صورت نمی‌گرفت. همچنین سطح نکات بیان شده در درسنامه‌های گاج به نسبت دو کتاب دیگر پایین‌تر است چرا که گاج به روند کتاب درسی و کنکور تعهد بیشتری داشته و به همین خاطر از بیان نکات تکمیلی و اضافه‌تر جلوگیری نموده است. در صورتی که دو کتاب دیگر، به خصوص کتاب خیلی سبز، با بیان این نکات موجب افزایش خلاقیت در دانش‌آموز شده‌اند. بیان شیوا و روان خیلی سبز در درسنامه نیز یکی از نکاتی است که این کتاب را متمایز می‌کند.
بررسی و مقایسه‌ی تست‌های بهترین منابع گسسته‌ی پایه‌ی دوازدهم
در کتاب خیلی سبز عمدتاً تست‌ها تألیفی هستند و باقی آن‌ها یا از کنکورهای سراسری سال‌های گذشته انتخاب شده‌اند، یا برگرفته از کتاب درسی و یا آزمون‌های کانون فرهنگی آموزش هستند. یکی از نکات مهم بانک تست کتاب خیلی سبز آن است که تست‌های مهم و نکته‌دار با رنگ آبی شماره‌گذاری شده‌اند. در پایان هر بخش از هر فصل و همین طور در پایان هر فصل، آزمون‌هایی وجود دارد که دانش‌آموزان می‌توانند میزان یادگیری خود را با استفاده از آن‌ها بسنجند.
بانک تست کتاب گاج نیز ترکیبی از تست‌های تألیفی و تست‌های کنکورهای سراسری است. نکته‌ای که در این کتاب وجود دارد آن است که تست‌های چالشی و سخت کمتر میان تست‌ها به چشم می‌خورد و کتاب از مسیر کتاب درسی و کنکور فاصله‌ی چندانی نمی‌گیرد. البته مؤلفین در پایان هر بخش تست‌هایی را با عنوان تست‌های V.I.P قرار داده‌اند که سطح بالاتری نسبت به تست‌های دیگر دارند.
در بانک تست کتاب مهر و ماه نیز اکثر تست‌ها تألیفی هستند و این کتاب نیز دارای آزمون‌های جامع فصلی است. تست‌های این کتاب با دقت انتخاب شده‌اند و سطح بهتری نسبت به کتاب گاج دارند اما برای دانش‌آموزان قوی‌تر تست‌های دشوارتری وجود ندارد که پاسخگوی نیاز آن‌ها باشد. به طور کلی، تنوع تست‌های خیلی سبز بیشتر از دو کتاب دیگر است و علاوه بر این که این کتاب مناسب تمامی دانش‌آموزان است، می‌تواند به نیازهای دانش‌آموزان قوی‌تر نیز پاسخ دهد. کتاب‌های مهرو ماه و گاج نیز از این نظر به ترتیب در جایگاه‌های بعدی قرار دارند و تست‌های آن‌ها مناسب دانش‌آموزان متوسط و ضعیف‌تر هستند.
بررسی و مقایسه‌ی پاسخنامه‌های بهترین منابع گسسته‌ی پایه‌ی دوازدهم
همان‌طور که در جدول زیر می‌بینید، پاسخنامه‌های این سه کتاب کامل و مفصل هستند و ویژگی‌های مشابهی با یکدیگر دارند؛ اما پاسخنامه‌های خیلی سبز و مهر و ماه به شیوه‌ی روان‌تری نگارش شده‌اند.
کلام آخر
به سبب اهمیت درس گسسته در کنکور سراسری و پایه‌ی دوازدهم، در این متن ۳ کتاب از بهترین منابع کمک‌آموزشی گسسته برای پایه‌ی دوازدهم بررسی شده است. این کتابها کتاب گسسته و آمار و احتمال از انتشارات خیلی سبز، کتاب گسسته و آمار و احتمال میکرو طلایی از انتشارات بین‌المللی گاج و کتاب ریاضیات گسسته و آمار و احتمال جامع کنکور از انتشارات مهر و ماه هستند. با توجه به مطالب گفته شده لازم است تا برای انتخاب بهتر از میان ۳ کتاب معرفی شده سطح توانایی و حد انتظارات خود از یک کتاب کمک‌آموزشی را سنجیده و به موارد زیر دقت کنید:
- اگر به دنبال کتاب کمک‌آموزشی با سطح متوسط و مطابق با روند کتاب درسی و کنکور سراسری می‌گردید، کتاب گاج مناسب شماست؛ اما اگر درسنامه‌های روان و مفصل با نکات مهم و اضافه‌تر از کتاب درسی می‌خواهید، کتاب خیلی سبز یا مهر و ماه را انتخاب کنید.
- اگر دانش‌آموزی قوی هستید و نیاز به تست‌های چالشی در کنار تست‌های روتین دارید، بهترین انتخاب برای شما کتاب خیلی سبز است.
- به طور کلی کتاب‌های خیلی سبز و مهر و ماه از نظر سطح درسنامه و پاسخنامه یکسان هستند؛ اما سطح تست‌های آن‌ها متفاوت است. در ضمن، تنوع تست‌های کتاب خیلی سبز و همچنین درجه‌ی سختی آن‌ها بیشتر از کتاب مهر و ماه است.