پس از اعلام نتایج کنکور سراسری توسط سازمان سنجش، دانش‌آموزان در تب و تاب انتخاب رشته هستند و این انتخاب، یکی از سرنوشت‌سازترین انتخاب‌های زندگی هر فرد است. داوطلبان با دریافت کارنامه کنکور خود، در صورت مجاز بودن به انتخاب رشته، می‌بایست در بازه‌ی زمانی تعیین شده، یک لیست ۱۵۰ تایی از رشته‌ها را تکمیل کنند و چیدمان این لیست نیز، از اهمیت بالایی برخوردار است. فاکتورهای زیادی در این انتخاب‌ها، دخیل هستند، اما مهم‌ترین مواردی که در هنگام انتخاب رشته باید مدنظر قرار بگیرد را می‌توان در ۳ واژه‌ی کلیدی «علاقه»، «استعداد و توانایی» و «آینده شغلی» خلاصه کرد. در این برهه، سوالات متداولی مانند «بازار کار کدام رشته بهتر است؟»، «در کدام رشته می‌توان موفق‌تر باشم؟» و … در ذهن داوطلبان شکل می‌گیرد و نیاز است که به درستی و با توجه به شرایط روحی و شخصیتی فرد و همچنین شرایط اجتماعی کشور، به آن پاسخ داده شود. در این مطلب قصد داریم به معرفی پرطرفدارترین رشته‌های گروه ریاضی فیزیک بپردازیم. موضوعاتی مانند ماهیت رشته، توانایی‌های لازم، گرایش‌ها، بازار کار، فرصت‌های شغلی، دانشگاه‌های برتر هر رشته و … در این مطلب به طور کامل توضیح داده خواهد شد. با توجه به اهمیت بالای هر یک از موارد مذکور، امید است که این مقاله برای شما مفید واقع شود و با مطالعه‌ی آن، بتوانید انتخاب صحیح‌تری داشته باشید. چرا که متاسفانه عدم دریافت راهنمایی‌های اصولی و آشنا نبودن داوطلبان با بازار کار و آینده‌ی شغلی هر رشته، ممکن است سبب شود که پس از گذراندن نیمی از دوران تحصیل خود، متوجه شوید که مسیرتان را اشتباه آمده اید و آن جایگاه ایده‌آلی که برای خود در این رشته متصور بودید، وجود خارجی ندارد و مطمئناً این تصمیم و انتخاب اشتباه، هزینه‌هایی نیز خواهد داشت.
رشته‌هایی که در این مطلب به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت، عبارتند از رشته‌های «مهندسی کامپیوتر»، «مهندسی برق»، «مهندسی مکانیک»، «مهندسی شیمی» و «مهندسی صنایع».
۱) مهندسی کامپیوتر
اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که به برنامه‌نویسی و الگوریتم‌ها علاقمندید و ذهن کنجکاو و ایده‌های خلاقانه‌ای دارید، این رشته می‌تواند جزو یکی از انتخاب‌های شما باشد. مهندسی کامپیوتر، جزو رشته‌هایی است که در سال‌های اخیر، طرفداران بسیار زیادی داشته، به گونه‌ای که از ۱۰ نفر اول کنکور این رشته، حدود ۷ نفرشان مهندسی کامپیوتر را انتخاب کرده اند. این رشته، تلفیقی از مهندسی و علوم کامپیوتر است و قصد دارد تا در زمینه‌ی فناوری‌های دیجیتال، سیستم‌های کامپیوتری و شبکه‌های اینترنتی، تحول و پیشرفت ایجاد کند. دانش‌آموختگان رشته‌ی مهندسی کامپیوتر، با دانش تخصصی‌ای که در دانشگاه کسب می‌کنند، می‌توانند در زمینه‌ی طراحی، تحلیل، ساخت و راه‌اندازی سخت‌افزارها و دستگاه‌های جدید، حفظ و نگهداری، عیب‌یابی سیستم و شبکه، تعمیر و اصلاح و توسعه فعالیت کنند.
توانایی‌های لازم:
- خلاقیت و ایده‌پردازی
- نظم در انجام کارها و پروژه‌ها
- مهارت کافی برای حل مسائل پیچیده
- تسلط بر زبان انگلیسی
- به روز بودن و همگام بودن با تکنولوژی‌های روز دنیا
گرایش‌های رشته‌ی مهندسی کامپیوتر
شاید واژه‌ی «گرایش»، واژه‌ی مناسبی نباشد و بهتر است به جای آن، از کلمه‌ی «تمرکز» استفاده شود. در سال‌های گذشته، گرایش‌های هر رشته در دفترچه انتخاب رشته مشخص بود و داوطلبان می‌بایست گرایش خود را از همان ابتدا انتخاب می‌کردند. اما در سال‌های اخیر، این موضوع از دفترچه‌های انتخاب رشته حذف شد و دانشجویان پس از اتمام ترم چهار و گذراندن دروس پایه، گرایش یا همان تمرکز خود را انتخاب می‌کنند. منظور از تمرکز، شاخه‌ای است که هر دانشجو تصمیم می‌گیرد در آن حیطه، تمرکز بیشتری داشته باشد و مطالعات تخصصی خود را در آن ادامه دهد. تمرکزهای رشته مهندسی کامپیوتر عبارت اند از: «نرم‌افزار»، «سخت‌افزار»، «شبکه» و «الگوریتم و محاسبات».
آینده شغلی رشته‌ی مهندسی کامپیوتر
با توجه به افزایش فروشگاه‌های آنلاین و افزایش رغبت و اشتیاق مردم به استفاده از سرویس‌های اینترنتی و آنلاین، بازار کار رشته‌ی مهندسی کامپیوتر نیز، روز به روز پررونق‌تر خواهد شد. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در جایگاه‌های شغلی خوبی در اکثر صنایع مشغول به کار شوند. مانند «مدیر امنیت سیستم‌های اطلاعاتی»، «معمار برنامه‌های کامپیوتر»، «تحلیل‌گر امنیت داده»، «مهندس نرم‌افزار»، «توسعه دهنده‌ی اپلیکیشن‌های موبایل»، «مدیر امنیت شبکه»، «حسابرس فناوری اطلاعات»، «برنامه‌نویس»، «توسعه دهنده‌ی وب»، «مهندس سخت‌افزار»، «مهندس شبکه»، «هکر» و …
دانشگاه‌های برتر در زمینه‌ی مهندسی کامپیوتر
برترین دانشگاه‌های ایران در زمینه‌ی مهندسی کامپیوتر در ایران، به ترتیب دانشگاه‌های صنعتی شریف، «تهران» و صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران و شهید بهشتی هستند.
۲) مهندسی برق
رشته‌ی مهندسی برق، یکی از سخت‌ترین رشته‌های مهندسی است که در صنایع و مراکزی مانند برق و مخابرات، نقش کلیدی و مهمی را ایفا می‌کند. دانشجویان در این رشته، به بررسی مفاهیمی مانند الکتریسیته، الکترونیک و الکترومغناطیس می‌پردازند. پایه و اساس این رشته را، ریاضیات و فیزیک تشکیل می‌دهد و در این رشته، متخصصانی تربیت می‌شوند که بتوانند از الکتریسیته، برای پردازش اطلاعات و یا انتقال انرژی استفاده کنند.
توانایی‌های لازم:
- ذهن تحلیل‌گر و خلاق
- ریاضیات قوی
- هوش محاسباتی بالا
- علاقمند به کار با سیستم‌های برقی و الکترونیکی
گرایش‌های رشته‌ی مهندسی برق
تمرکزهای رشته مهندسی برق شامل «سیستم‌های دیجیتال»، «الکترونیک»، «قدرت»، «مخابرات»، «کنترل» و «بیوالکترونیک» می‌شود.
آینده شغلی رشته‌ی مهندسی برق
بازار کار رشته‌ی مهندسی برق، بسیار گسترده است و بستگی به گرایش و تخصص فرد دارد. ولی اگر بخواهیم به طور کلی، درباره‌ی آینده‌ی شغلی این رشته صحبت کنیم، می‌توان گفت که فارغ‌التحصیلان این رشته، می‌توانند به عنوان یک مهندس در ارگان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی، مانند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت دفاع، کارخانه‌های خودروسازی، صدا و سیما، وزارت نیرو، نیروگاه‌های برق و … مشغول به کار شوند. همچنین زمینه‌ی فعالیت به عنوان کارشناس و مشاور فنی، در بانک‌ها، شرکت‌های بازرسی، شرکت‌های مهندسی مشاوره و شرکت‌های بیمه و سرمایه‌گذاری نیز برای فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم است.
دانشگاه‌های برتر در زمینه‌ی مهندسی برق
دانشگاه‌های پیشتاز در زمینه‌ی مهندسی برق، به ترتیب عبارت اند از: دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علم و صنعت ایران و دانشگاه صنعتی اصفهان.
۳) مهندسی مکانیک
دانشجویانی که در رشته‌ی مهندسی مکانیک تحصیل می‌کنند، در حوزه‌های تخصصی طراحی، ساخت و راه‌اندازی انواع دستگاه‌ها و ماشین‌ها مطالعه می‌کنند. در این رشته، دانشجویان با استفاده از علم فیزیک و ریاضیات، به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارده بر آن‌ها می‌پردازند تا در نهایت بتوانند با دانش تخصصی خود، در زمینه‌هایی مانند ساخت تجهیزات مکانیکی مورد استفاده در کارخانه‌ها و صنایع مختلف، طراحی و ساخت وسایل حمل و نقل زمینی، زیرزمینی، دریایی و هوایی، ساخت تجهیزات نظامی و جنگی و …. فعالیت کنند.
توانایی‌های لازم:
- قدرت تجسم
- خلاقیت و ایده‌پردازی
- علاقمند به کارهای تیمی
- علاقمند به انجام کارهای فنی
- تسلط نسبی بر زبان انگلیسی
- داشتن پایه‌ی علمی قوی در فیزیک و ریاضیات
- تسلط بر نرم‌افزارهای کاربردی این رشته مانند SolidWorks و COMSOL.
گرایش‌های رشته‌ی مهندسی مکانیک
رشته مهندسی مکانیک در ۳ حوزه‌ی اصلی تمرکز دارد. این حوزه‌ها عبارت اند از: «طراحی جامدات و ساخت و تولید»، «دینامیک کنترل و مکاترونیک» و «حرارت و سیستم انرژی».
آینده شغلی رشته‌ی مهندسی مکانیک
فارغ‌التحصیلان رشته‌ی مهندسی مکانیک، با توجه به تخصص و میزان مهارتی که دارند، می‌توانند در بخش‌های صنعتی گوناگونی، مانند صنایع هوا فضا، کارخانه‌های خودروسازی، واحدهای پتروشیمی، تولیدات لوازم خانگی، حوزه‌های مربوط به انرژی، شرکت‌های مشاوره مهندسی و … مشغول به کار شوند.
دانشگاه‌های برتر در زمینه‌ی مهندسی مکانیک
برترین دانشگاه‌های ایرانی در زمینه‌ی مهندسی مکانیک، به ترتیب رتبه و امتیاز، عبارت اند از دانشگاه تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه فردوسی مشهد.
۴) مهندسی شیمی
یکی از رشته‌های نوین مهندسی که واحدهای درسی مشترک زیادی نیز با رشته‌ی مهندسی مکانیک دارد، رشته‌ی مهندسی شیمی است. مکررا دیده شده که دانش‌آموزان با شنیدن اسم رشته‌ی مهندسی شیمی، فکر می‌کنند که باید در درس شیمی، پایه‌ی قوی داشته باشند. اما واقعیت این است که از ۱۴۲ واحد درسی این رشته، فقط ۱۷ واحد آن به مباحث شیمی مرتبط است و مابقی آن، مربوط به مباحث ریاضی و فیزیک و کاربرد این دو، در طراحی راکتورها، برج‌های تقطیر و مبدل‌های حرارتی و … می‌شود. لذا نیاز است که دانشجویان در دروس ریاضی و فیزیک، از توانایی بالایی برخوردار باشند. به طور کلی می‌توان گفت که یک مهندس شیمی، باید بتواند با تلفیقی از ریاضیات، فیزیک و شیمی، به بهینه‌سازی فرآیندها، طراحی دستگاه‌ها، راکتورها و مبدل‌ها و تبدیل موادی با ارزش پایین به فرآورده‌هایی با ارزش بالا بپردازد.
توانایی‌های لازم:
- تجسم و خلاقیت بالا
- داشتن پایه‌ی محاسباتی قوی
- علاقمند به فعالیت‌های طراحی
- تسلط بر نرم‌افزارهای کاربردی این رشته، مانند Aspen Hysys و Matlab.
گرایش‌های رشته‌ی مهندسی شیمی
تمرکزهای رشته‌های شیمی، در ۸ گروه طبقه‌بندی می‌شود که عبارت اند از: «صنایع پالایش»، «صنایع پتروشیمی»، «طراحی فرآیندهای صنعت نفت»، «صنایع غذایی»، «بیوتکنولوژی»، «صنایع پلیمر»، «صنایع گاز» و «صنایع شیمیایی معدنی».
آینده شغلی رشته‌ی مهندسی شیمی
بازار کار رشته‌ی مهندسی شیمی، با توجه به این که ایران، از نظر مخازن نفت و گاز، کشوری غنی محسوب می‌شود، از وضعیت مناسبی برخوردار است. مهم‌ترین سازمان‌ها و شرکت‌هایی که دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند در آن استخدام شده و مشغول به کار شوند، عبارت اند از: وزارت نفت، پالایشگاه‌های نفت و گاز، صنایع پتروشیمی، شرکت‌های داروسازی، کارخانه‌های مرتبط با صنایع غذایی، نیروگاه‌ها، شرکت‌های مهندسی مشاوره و …
دانشگاه‌های برتر در زمینه‌ی مهندسی شیمی
بر اساس رتبه‌بندی‌های جهانی، دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، علم و صنعت ایران، صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف، برترین دانشگاه‌های ایرانی در حوزه‌ی مهندسی شیمی هستند.
۵) مهندسی صنایع
یکی از رشته‌هایی که در سال‌های اخیر، دانشجویان زیادی را به سمت خود جذب کرده است، رشته‌ی مهندسی صنایع است. حوزه کاری این رشته را، می‌توان تلفیقی از رشته‌های مهندسی و مدیریت دانست. یکی از دلایل مهمی که سبب شده این رشته به عنوان یک رشته‌ی پرطرفدار در ایران باشد، گستردگی بازار کار آن است. بدین معنا که در هر سازمان، شرکت، کارخانه و ارگانی که نیاز به هدایت، مدیریت، برنامه‌ریزی هدفمند و ارتقای بهره‌وری وجود داشته باشد، حضور یک مهندس صنایع الزامی است.
توانایی‌های لازم:
- مدیریت و رهبری
- روابط عمومی بالا
- خلاقیت و نوآوری
- دقت و توجه زیاد
- مهارت‌های حل مسئله
- توانایی تجزیه و تحلیل شرایط
- برخورداری از روحیه‌ی کار تیمی
- دانش کافی در زمینه‌ی ریاضیات و آمار
- تسلط بر نرم‌افزارهای کاربردی این رشته مانند Spss، Microsoft Project.
گرایش‌های رشته‌ی مهندسی صنایع
دانشجویان رشته مهندسی صنایع، می‌توانند در شاخه‌های متعددی، تمرکز داشته باشند. این شاخه‌ها عبارت اند از: «بهینه‌سازی سیستم‌ها»، «سیستم‌های سلامت»، «مدیریت نوآوری و فناوری»، «مدل‌سازی سیستم‌های کلان»، «آینده‌پژوهی»، «سیستم‌های مالی»، «لجستیک و زنجیره تامین»، «مدیریت پروژه»، «مدیریت مهندسی» و «مدیریت سیستم و بهره‌وری».
آینده شغلی رشته‌ی مهندسی صنایع
امکان استخدام مهندسین صنایع در تمامی مراکز و کارخانه‌ها وجود دارد. مراکز مهمی که این مهندسان می‌توانند در آن مشغول به فعالیت شوند، عبارت اند از شرکت‌های هواپیمایی، بانک‌ها، بیمه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، انواع کارخانجات. دانش‌آموختگان این رشته، در سمت‌های مدیریتی نیز می‌توانند مشغول به کار شوند.
دانشگاه‌های برتر در زمینه‌ی مهندسی صنایع
دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه علم و صنعت، از بهترین دانشگاه‌های کشور هستند که در زمینه‌ی مهندسی صنایع، به تربیت متخصصان این رشته می‌پردازند.