وقتی سراغ کتاب‌های شرح حال می‌رویم، با دو بخش اصلی مواجهیم:

• زندگی‌نامه‌هایی که دربارهٔ زندگی و آثار دیگران نوشته می‌شوند؛ این کتاب‌ها معمولاً توسط شخصی نگارش می‌شوند که از نزدیکان یا افراد علاقه‌مند به شخص بوده است. زندگی‌نامه‌ها منبع مهمی برای شناخت زندگی، شخصیت، عقاید و آثار افراد تاثیرگذار در تاریخ هستند و به همین دلیل بسیار مهم است که اطلاعات آن‌ها از طریق چه‌کسی ثبت شده و تا چه اندازه موثق است. این کتاب‌ها در دسته‌بندی آثار غیرداستانی قرار می‌گیرند و هیچ وجه مشترکی با رمان ندارند؛ جز این‌که راوی سوم‌شخص از دیدگاه خودش ماجرا را تحلیل و بررسی کند.
• زندگی‌نامهٔ خودنوشت، یا اتوبیوگرافی که خاطرات نویسنده را بازگو می‌کند: در این کتاب‌ها دیگر شخص سومی در کار نیست و خود هنرمند یا نویسنده، خاطراتش را به زنجیره‌ای پیوسته و مرتبط تبدیل می‌کند. این آثار عموماً بدون اضافه یا کم کردن وقایع، بازگو می‌شوند؛ اما نویسنده می‌تواند با وارد کردن تصورات و خیالات خود به متن، آن را به یک رمان تبدیل کند و حتی با شکل بخشیدن به افکارش، سبک اثر را از دستهٔ آثار رئال خارج کند.

دربارهٔ کتاب شازده حمام

این کتاب یکی از برترین و پرمخاطب‌ترین آثاری‌ست که تابه‌حال در زندگی‌نامه‌های خودنوشت ایرانی، به چاپ و انتشار رسیده است. کتابی چهارجلدی که صرفاً از دورهٔ خردسالی نویسنده شروع می‌شود و برای رساندن خواننده به پایان ماجرا، چهار جلد به طول می‌انجامد! دکتر محمدحسین پاپلی یزدی این کتاب را موبه‌مو از روی وقایع زندگی واقعی خود نوشته و با نگارش آن، دست به خلق اثری محبوب و با مضامینی جدید زده است. این کتاب دوران کودکی او را بازگو می‌کند در بافت کهن و سنتّی شهر یزد، در زمین‌های خاکی، بین آثار باستانی و بادگیرهای باشکوه و در قلب فرهنگ و رسوم و خرافه‌های قدیمی قد می‌کشید. اما این تعاریف را تنها می‌توانیم بگوییم تا شما را ترغیب کنیم که به خواندن این کتاب جذاب، خاطره‌انگیز و شیرین بنشینید. نویسنده در اولین اثر ادبی و رمان‌گونهٔ خود از لحن، اصطلاحات و فضاسازی به شکلی استفاده می‌کند که درصد زیادی از مخاطب‌های ادبیات داستانی را به خود جذب کرده است؛ جمعیتی که بین آن‌ها مخاطبان جوان هم به‌وفور دیده می‌شوند و این نشان‌دهندهٔ آگاهی نویسنده به علایق خوانندگان و تسلّط خوبی‌ست که بر نگارش دارد. این کتاب در سال ۱۳۸۷ به کوشش انتشارات گوتنبرگ و با همکاری انتشارات پاپلی، که با مدیریت خود دکتر پاپلی اداره می‌شود، منتشر شد. جلدهای بعدی این مجموعه تا سال ۹۵ به انتشار رسیدند، تا سال ۹۹ سیزده بار تجدید چاپ شده و جلد پنجم آن نیز در آینده‌ای نزدیک به بازار خواهد آمد. این کتاب در سال انتشار برندهٔ ویژهٔ جایزهٔ سال جشنوارهٔ جلال آل احمد شد.

بخش‌بندی موضوعی کتاب شازده حمام

همان‌طور که گفتیم، دکتر پاپلی این کتاب به‌صورت سلسله‌‎وار خاطراتی از کودکی‌اش را بازگو می‌کند. اما نباید فراموش کنیم که نویسنده از متخصصین جفرافیا در کشور ماست. دکتر پاپلی در دانشگاه تربیت مدرس تهران و همچنین دانشگاه فردوسی مشهد سابقهٔ تحصیل دارد و به‌عنوان یک محقق شناخته می‌شود. اما شاید بپرسید یک جغرافی‌دان چطور می‌تواند کتابی تا این اندازه سرگرم‌کننده و خواندنی بنویسد؟ رمز موفقیت کتاب در همین‌جاست. دکتر پاپلی با دیدگاه پژوهش‌گر و محققی که دارد، توانسته نقد و نظرات خود از وضعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایران، خصوصاً اجتماع شهر یزد در زمان قدیم، را به بهترین شکل ممکن وارد ماجرا کند. او در هر موقعیتی که قرار می‌گیرد، روایت جالبی از آن را ذکر می‌کند که در بهترین حالت، حداقل اشاره‌ای جزئی به فقر و مشکلات اجتماعی ناشی از آن می‌شود. این نقد و نظرات باز زبانی طنز بیان می‌شوند؛ اما نویسنده توانسته جایگزین‌هایی را که در جامعهٔ آرمانی می‌بیند به‌جای آن‌ها پیشنها دهد. او در بخش‌های متعددی از کتاب از خُرده‌روایت‌هایی بهره می‌برد که شاید در یک نگاه ارتباطی به موضوع نداشته باشند، اما در کلّیت هر بخش، می‌بینیم که نکات ریز و ظریفی در همین تک‌بیت‌ها و نقل قول‌هاست. تمام این‌ها درکنار لحن صمیمی و بامزهٔ دکتر پاپلی، طیف وسیعی از مخاطبان را به استقبال این کتاب برده که حداقل در اوقات فراغت، می‌تواند ساعت‌های مفیدی را رقم بزند.

دربارهٔ زندگی دکتر محمدحسین پاپلی یزدی

حرف زدن دربارهٔ زندگی کسی که زندگی‌نامه نوشته، به‌نوعی نقض غرض است! دکتر پاپلی مهم‌ترین بخش‌های زندگی‌اش را، که تمام بنیان‌های شخصیتی انسان در آن دوره شکل می‌گیرد، در این کتاب به بهترین شکل ممکن روایت کرده است. اما فعالیت‌های این جغرافی‌دان بزرگ به همین‌جا ختم نمی‌شود. او در سال ۱۳۵۰ در گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی آغاز کرد و در سال ۶۸ از طرف مرکز ملّی تحقیقات علمی فرانسه، به همکاری دعوت شد. تدریس در دانشگاه فردوسی تا سال ۷۸ ادامه داشت و بعد از عضویت در مرکز ملی تحقیقات فرانسه، سال ۹۰ به‌عنوان استاد مدعو در دانشگاه معتبر سوربن پاریس مشغول به تدریس شد. او بنیان‌گذار فصل‌نامهٔ تحقیقات جغرفیایی در ایران است و اولین استاد جغرافیای ایرانی‌ست که جایزهٔ انجمن جغرافیای فرانسه را دریافت کرده است. آثار دکتر پاپلی در آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکترا منبع بسیاری از سوالات بوده است.