مفاخر ملی مذهبی (۲۱) (نبرد رئیس علی)

کتاب حاضر، زندگینامه داستان «رئیسعلی دلواری» است. وقتی که در سال ۱۲۹۳ خبر اشغال بوشهر توسط نیروهای انگلیسی به «رئیسعلی دلواری» از اهالی روستای دلوار از قصبات تنگستان، رسید او با جمع آوری نیروهایی که معروف به تفنگچی بودند تصمیم‌به مبارزه مستقیم با انگلیسی‌ها گرفت. بنابراین قبل از اینکه پنج هزار سرباز هندی و انگلیسی که با چهار کشتی جنگی به سوی‌روستای دلوار حمله ور بردند، برسند، آنها کومه‌های ساحلی را از زن‌ها و بچه‌ها خالی کردند و خود در روستا مستقر شده و به جنگ با سربازان متجاوز پرداختند. در این جنگ رئیس علی و یارانش پیروز شدند و انگلیسی‌ها با شکست در مبارزه مسلحانه و مستقیم دریافتندکه تا زنده بودن رئیس‌علی، آنها پیروز نخواهند شد. بنابراین با دادن پول به شخص خائنی به نام «غلامحسین تنگکی» کدخدای «تنگک صفر» او را مامور کردند، رئیسعلی را بکشد. وقتی یاران نزدیک رئیسعلی در ادامه جنگ او را تنها گذاشتند، وی مجبور شددعوت غلامحسین تنگکی را بپذیرد و به خانه او برود، که در آنجا به دست وی به شهادت رسید.
انگلیسی‌ها همه جا بیرق زده‌اند و برای جوان مشروطه خواه؟ ساله، که آرمانی جز مبارزه با استعمار ندارد، جنگ تنها راه ممکن است. «نبردرئیس علی»، داستانی است که از ظهر گرم بندر اشغال شده بوشهر و رفت و آمد سربازان انگلیسی و هندی آغاز می‌شود؛ از آن روزی که زائرحسین برای آوردن اسلحه قرار است به مسقط و بعد دوبی برود؛ و اگرچه نمی‌ترسد، اما درونش از میل شکست دادن دشمن غوغاست؛ آغازی درخشان برای روایت داستانی سراسر جنگ ودلیری و پیروزی. بخش عمده‌ای از کتاب به جنگ دلوار می‌پردازد، جنگی که درآن انگلیسی‌ها با؟ هزار سرباز هندی و انگلیسی و؟ کشتی جنگی به دلوار حمله کردند. بهمن پگاه راد، با نثر روان و دیالوگ‌های دلنشین خود، و با فضاسازی دقیق صحنه‌های جنگ میان رئیس علی و تفنگچیانش با نیروهای انگلیسی، بخشی از تاکتیک‌های جنگی او را نیز برای مخاطب بازگو می‌کند ضمن اینکه داستان پردازی‌اش از این جنگ، سرشار از لحظه‌های زیبا و خواندنی است. نویسنده در یکی از محورهای فرعی داستان، به سرگذشت واسموس، مامور آلمانی می‌پردازد که مورد اعتماد و حمایت ایل‌های جنوب است و نیروهای انگلیسی درصدد هستند که او را به خاطردشمنی‌اش علیه آن‌ها، دستگیر کنند. پگاه راد همچنین در فصول پایانی کتاب؟ اسامی افراد و محل‌هایی را که در کتاب قید شده، به طور خلاصه تشریح کرده است.