اگر بتوان همه احوال و آثار مولانا جلال الدین رومی را در یک واژه خلاصه کرد آن واژه بی‌شک «عشق» است.

عشق از نظر مولانا قدیم است و از روز ازل به کار بوده است. عهد عاشقی مربوط به الست است.

مولانا عشق را زاییده هستی نمی‌پندارد بلکه هستی را زاده عشق می‌داند و نه تنها انسان که همه اجزا و عناصر هستی را عاشق می‌داند. افلاک و خورشید و ماه و آب و باد و خاک و آتش و…، همه و همه بر مدار عاشقی برقرارند. از ۴۰۳۲۶ بیت دیوان کبیر مولانا، در ۴۶۰۳ بیت واژه عشق یا واژه‌های مرتبط به آن نظیر عاشق، عاشقی، معشوق، عاشقانه و… به چشم می‌خورد و این صرفا ابیاتی است که واژه عشق یا ترکیبات آن به تصریح در آنها ذکر شده است.