سیر عشق، روانشناس بزرگی برای عاشقان

شکسپیر در اشعارش سعی داشت «عشق حقیقی» را تعریف کند. عشقی که هیچ‌وقت حاصل نمی‌شود و در حقیقت نمی‌توان آن را با مفاهیم فیزیکی شرح داد. یک نوع عشق افلاطونی و ابدی که در آن «گونه‌های سرخ» و «چشمان درخشان معشوق» هیچ معنایی ندارد. او این عشق را در غزل ۱۱۶ به خوبی بیان می‌کند که همین غزل توسط منتقدهای مختلف، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

تقریباً دو قرن پس از شکسپیر، رمانتیسم گرایش زیادی داشت. شاعران و نویسندگان دورهٔ رومانتیک می‌گفتند که احساسات فردی باید بتوانند همه را تسخیر کنند و اگر احساس بر عقل پیشی بگیرد، روابط عاشقانه شروع خوبی داشته باشد و به ازدواج منجر شود، همهٔ مصائب و مشکلات آن به اتمام خواهد رسید. از نظر رمانتیسم، ازدواج‌ها باید بر اساس عشق باشند تا ملاحظات ملکی یا عرف‌های اجتماعی. اما آلن دو باتن در کتاب «سیر عشق»، تعریفی جدید از آن را ارائه می‌دهد. تعریفی که در آن، عشق به مرور کامل می‌شود. او در این کتاب مشکلات و مصائب یک رابطهٔ عاشقانه را قبل از ازدواج تا شکل‌گیری و پس از ازدواج توصیف می‌کند و مثل یک روان‌شناس و با دیدگاهی فلسفی، تمام جزئیات را تحلیل می‌کند تا به شما در تشکیل یک رابطهٔ طولانی و جذاب کمک کند. اما قبل از هر چیز، بیایید کمی راجع به نویسنده صحبت کنیم.

آلن دو باتن، فیلسوف و نویسندهٔ فرانسوی

آلن دو باتن، نویسنده، فیلسوف و مجری فرانسوی است که تحصیلات عالیه دارد و کتاب‌های فلسفی زیادی را برای درک بهتر از مسائل روزمره و عاشقانه نوشته است. او در کتاب‌هایش به بررسی ارزش‌های اخلاقی می‌پردازد و حتی برای درک بهتر آن‌ها راهکارهایی در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. یکی از نقاط قوت رمان‌های او، نوگرایی خاصی است که در نوشتن آن‌ها در پیش می‌گیرد. برای مثال در رمان «سیر عشق» ما هم با یک رابطهٔ عاشقانه طرف هستیم، هم با یک سری نکات فلسفی و تفاسیر روان‌شناختی که دیدگاهی عمیق به مخاطب می‌بخشد. تفاسیری که بی‌درنگ ما را به یاد کتاب «بار هستی» میلان کوندرا میندازد. از سایر آثار آلن دو باتن می‌توان به دین برای خداناباوران، هنر چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند، پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند، خوشی‌ها و مصائب کار، در باب مشاهده و ادراک، اضطراب منزلت، خبر، هنر سیر و سفر، آرامش، تسلی‌بخش‌های فلسفه و… اشاره کرد.

سیر عشق و تعریف جدیدی از عشق

طبق گفته‌های آلن دو باتن در این کتاب، ما هنوز در تلاش هستیم که طبق قوانین و چارچوب رمانتیسم با یک فرد وارد رابطه شویم و زندگی عاشقانهٔ خود را شروع کنیم. او این قوانین را به نوعی کمال‌گرایی و اغراق‌شده می‌بیند و آن‌ها را رد می‌کند. او در کتاب «سیر عشق» ادعا می‌کند که عاشق شدن تنها آغاز سفر است. به توصیهٔ او، ما می‌توانیم در شروع رابطه قوانین رومانتیسم (که توسط پدرها و مادرها به ما آموزش داده می‌شود) را گرامی بداریم، ولی باید واقع‌بین نیز باشیم و صبر، بردباری و شاید سخت‌تر از همه، بخشش را یاد بگیریم.

اعتقاد به اینکه پدرها و مادرها به نوعی دانش و تجربهٔ فوق‌العاده دسترسی دارند، از دوران کودکی در ما شکل می‌گیرد. مدتی به طرز خیره‌کننده‌ای کاردان و با کفایت به نظرمان می‌رسند. شرایط جدید آنان، رنجور و هراسان، ما را راجع به چیزی که همیشه از نظر روان‌شناسی درست بوده است متقاعد می‌کند: اینکه آنان موجوداتی آسیب‌پذیر و غیر قابل اتکا هستند که بیشتر اضطراب، ترس، عشقی خام و الزامات ناخودآگاه برانگیزاننده‌شان بوده است تا نوعی خرد خداگونه و زلالی معنوی.

سیر عشق، داستان زندگی ربیع و کرستن را بیان می‌کند. یک زوج معمولی که در اسکاتلند زندگی می‌کنند. رابطهٔ آن‌ها از اولین ملاقات، معاشرت و خواستگاری شروع شده و سپس به مصائب بعد از ازدواج، بچه دار شدن، خیانت، اختلافات زناشویی و مراجعه به روان‌شناس می‌رسد.

سیر عشق یک رمان عاشقانه است که حریم شخصی برای شخصیت‌هایش قائل نیست. در حقیقت، تمام روابط، خستگی‌ها، نظریات و سیر تکامل فکری آن‌ها به تصویر کشیده شده است تا به مخاطب خدمت کنند. به عبارت دیگر، ما از نزدیک با شخصیت‌های داستان آشنا می‌شویم اما جدا از اهداف روایت، آن‌ها واقعاً زندگی شخصی ندارند. در واقع، شخصیت‌های اصلی در خدمت به تصویر کشیدن نکاتی هستند که نویسنده می‌خواهد در مورد عشق مدرن بیان کند.

سیر عشق، قطعاً مثالی کاملا آموزنده است. راوی دانای کل، اهمیت عالی نهاد ازدواج را تأیید می‌کند، حتی اگر این عقیده با اصطلاحات سنتی و مقدس بیان نشود. سیر عشق خطی از اندیشه‌های اخلاقی و اجتماعی را ادامه می‌دهد که نویسنده در کتابی غیر داستانی با عنوان دین برای خداناباوران معرفی کرده است.

دو باتن در حقیقت عشق را نه یک احساس و افسانه بلکه یک هنجار اجتماعی و یک ارزش اخلاقی می‌داند. او در این کتاب روایت عاشقانهٔ ربیع و کرستن را به زیبایی بیان می‌کند تا طرفداران رمان‌های عاشقانه رمانش را دوست داشته باشند، ولی در عین حال تحلیل‌ها و تفاسیری فلسفی از ماجراهای آن‌ها در اختیار مخاطب قرار می‌دهد تا به زندگی آن‌ها (و خودش) تفکر عمیق‌تر و روانشناسانه‌تری داشته باشد.

درسی که کتاب به شما یاد می‌دهد که اگر بخواهید مسیر عشق خود را ادامه دهید، باید به درکی صحیح از نقص‌ها، نقاط قوت، وقار و نقاط ضعف خود و همچنین شریک زندگی یا همسرتان برسید. دو باتن توصیه می‌کند که ما باید به دنبال راه‌هایی باشیم تا بتوانیم تا حد ممکن با واقعیت‌های ناخوشایند زندگی کنار بیاییم و برای حل آن‌ها تفکر خود را رشد دهیم. اولین قدم نیز در رسیدن به این رشد، از بین بردن تفکرات رمانتیسمی و به عبارتی، تفکرات کمال‌گرایانه است. چون او کسی است که کمال‌گرایی را به شدت نقص می‌کند و قوانین و چارچوب رمانتیسم را در بهم زدن یک رابطهٔ عاشقانه، موثر می‌داند.