وقتی نام‌های چرچیل، استالین، روزولت یا هیتلر را می‌شنویم، ناخودآگاه به یاد سیاست، جنگ، سخنرانی‌های آتشین و عکس‌های تاریخی در صفحات کتاب‌های درسی می‌افتیم. اما چه می‌شود اگر بشنوید که چرچیل خودش نقشهٔ انفجار گوسفندها را کشیده بوده یا استالین با ماسک، از بانکی در تفلیس سرقت کرده است؟
کتاب «وقتی چرچیل گوسفندها را قربانی می‌کرد و استالین به یک بانک دستبرد می‌زد» نوشتهٔ جایلز میلتون، ما را به سفری متفاوت در دل تاریخ می‌برد؛ سفری که در آن، چهره‌های مشهور، ماسک‌های جدیت را کنار می‌زنند و با وجوه انسانی، عجیب، و گاه مضحک‌شان روبه‌رو می‌شویم.

موضوع کتاب چیست؟

این کتاب مجموعه‌ای از داستان‌های واقعی، عجیب، کمتر شنیده‌شده و گاه کاملاً باورنکردنی از شخصیت‌ها، وقایع و اتفاقات تاریخی است.
جایلز میلتون در این اثر، تاریخ را از پشت صحنه روایت می‌کند؛ از جایی که تصمیم‌های بزرگ، گاه با رفتارهای عجیب یا اشتباهات خنده‌دار آغاز می‌شوند.

او با قلمی روان، کنجکاوانه و طنزآمیز، روایت‌هایی از شخصیت‌های معروف تاریخ مدرن — به‌ویژه در قرن بیستم — ارائه می‌دهد که تصویر همیشگی و جدی ما از آن‌ها را به چالش می‌کشد.

دربارهٔ کتاب وقتی چرچیل گوسفندها را قربانی می‌کرد و استالین به یک بانک دستبرد می‌زد

کتاب در قالب داستان‌های کوتاه اما مستند تدوین شده است. هر بخش به روایت یک رویداد یا شخصیت می‌پردازد؛ از عملیات‌های نظامی ناموفق گرفته تا اختراعات عجیب، تصمیم‌های غیرمنتظره، پروژه‌های مخفی و حتی رفتارهای کودکانهٔ رهبران بزرگ.

در تمام این داستان‌ها، ترکیب عجیب واقعیت و شوخ‌طبعی، حس خواندن یک رمان طنزآمیز جاسوسی را به مخاطب می‌دهد، اما با این تفاوت که همهٔ این اتفاقات واقعی هستند.
بله، همین‌قدر واقعی، و همین‌قدر باورنکردنی

چند داستان جذاب از دل کتاب وقتی چرچیل گوسفندها را قربانی می‌کرد و استالین به یک بانک دستبرد می‌زد اثر جایلز میلتون

• چرچیل و گوسفندهای انفجاری: چرچیل، در دوران جنگ جهانی دوم، به دنبال شیوه‌ای برای توقف پیشروی نازی‌ها در مناطق مین‌گذاری‌شده بود. یکی از پیشنهادهای عجیب، استفاده از گوسفندهای حامل بمب بود که باید وارد میدان مین می‌شدند و… بقیه‌اش را حدس بزنید!
• استالین و سرقت از بانک تفلیس: پیش از آن‌که ژوزف استالین به رهبر شوروی تبدیل شود، در جوانی برای تأمین مالی فعالیت‌های حزب، نقشهٔ سرقتی خونین و سازمان‌یافته از یک بانک را اجرا کرد. این سرقت، از مهم‌ترین عملیات‌های زیرزمینی حزب بلشویک بود.
• سلاح‌های مضحک بریتانیایی‌ها: در زمان جنگ جهانی دوم، ارتش بریتانیا ده‌ها طرح برای سلاح‌های غیرعادی و طنزآمیز داشت؛ از بمب‌هایی که با حیوانات هدایت می‌شدند تا نقشه‌هایی برای آتش‌زدن سواحل نرماندی با آینه‌های بزرگ!
• نقشهٔ کشتن هیتلر با شیشهٔ عطر: متفقین، در یکی از عجیب‌ترین نقشه‌ها، قصد داشتند از طریق لوازم آرایشی آلوده به سم، هیتلر را مسموم کنند. طرحی که نه تنها شکست خورد، بلکه هنوز هم بخشی از پرونده‌های محرمانه باقی مانده است.

  سبک نوشتار کتاب وقتی چرچیل گوسفندها را قربانی می‌کرد و استالین به یک بانک دستبرد می‌زد

زبان کتاب طنزآمیز، روایی، و ساده است. نویسنده از کلیشه‌های تاریخی فاصله گرفته و تلاش کرده تا تاریخ را زنده، ملموس و حتی سرگرم‌کننده روایت کند.

نکتهٔ برجستهٔ کتاب، دقیق‌بودن منابع تاریخی در کنار لحن سرگرم‌کننده آن است. یعنی با وجود همهٔ شوخی‌ها و روایت‌های غیررسمی، تمام مطالب کتاب مستند و برگرفته از اسناد، خاطرات، و پژوهش‌های واقعی است.

درباره نویسنده

جایلز میلتون نویسنده، مورخ و روزنامه‌نگار بریتانیایی است که به‌خاطر کتاب‌هایی با سبک «تاریخ‌نگاری داستانی» شناخته می‌شود. آثار او، مثل «هند در آغوش استعمار»، «چگونه یک امپراتوری ساختیم»، و همین کتاب، معمولاً روایت‌هایی کم‌تر شنیده‌شده از تاریخ را با نثری داستان‌گونه و طنز ارائه می‌دهند.

هدف میلتون، بازگرداندن شور و کنجکاوی به مطالعهٔ تاریخ است  و بی‌شک در این مسیر موفق بوده.

گزیده‌ای از متن کتاب وقتی چرچیل گوسفندها را قربانی می‌کرد و استالین به یک بانک دستبرد می‌زد

«چرچیل دستور داده بود گوسفندهایی را به بمب مجهز کنند. نظریه ساده بود: گوسفندها به‌سوی میدان مین می‌رفتند و به‌طور ناخواسته آن را پاک‌سازی می‌کردند… البته تا زمانی که انفجار رخ ندهد. »

«استالین وارد بانک شد، نارنجک را پرت کرد، اسلحه را درآورد و فریاد زد: برای حزب بلشویک! »

«اگر فکر می‌کنید تاریخ خشک و جدی است، پس هنوز این کتاب را نخوانده‌اید. »

چرا باید کتاب وقتی چرچیل گوسفندها را قربانی می‌کرد و استالین به یک بانک دستبرد می‌زد از میلتون را بخوانیم؟

• چون تاریخ را به زبان طنز و داستانی برایمان تعریف می‌کند.
• چون شخصیت‌های تاریخی را نه اسطوره‌وار، که انسانی، با خطا و ضعف و شوخی‌هایشان نشان می‌دهد.
• چون برای مخاطب علاقه‌مند به تاریخ، پر از روایت‌های شگفت‌انگیز و کمتر شنیده‌شده است.
• چون ذهنیت خشک ما از جنگ‌ها و تصمیم‌گیران قرن بیستم را به چالش می‌کشد.
• چون یادمان می‌دهد که تاریخ فقط میدان‌های جنگ و سیاست نیست، بلکه پر از لحظات عجیب، خنده‌دار و گاه باورنکردنی‌ست.
• کتابی که تاریخ را با شوخی روایت می‌کند، اما در دل همین شوخی‌ها، واقعیت‌هایی را نشان‌مان می‌دهد که بیشتر از هر درس رسمی، ذهنمان را درگیر می‌کند.

درباره ترجمه و انتشار

محمدهادی سالارورزی با ترجمه‌ای روان، خوش‌ریتم و وفادار به لحن طناز نویسنده، این کتاب را به فارسی منتقل کرده. ناشرکتاب، نشر چترنگ، نیز که سابقهٔ خوبی در انتشار آثار تاریخ‌نگارانهٔ متفاوت دارد، این اثر را در قالبی خوش‌چاپ و خواندنی ارائه داده.