معرفی و بررسی کتاب براده‌ها (گزیده آثار حسن حسینی)
کتاب «براده‌ها»، اثری تحلیلی راجع به اخلاقیات و راه و روش هنر و شعر است که توسط مرحوم حسن حسینی، شاعر فقید معاصر ایرانی نوشته شده است و در سال ۱۳۶۵ هجری شمسی تنظیم شده است. البته نسخهٔ کنونی این اثر برای اولین بار در سال ۱۳۸۷ توسط نشر سورهٔ مهر به چاپ رسیده و تاکنون ۱۰ بار تجدید چاپ گردیده است.
براده‌ها کتابی بسیار کتاب و گزیده‌گو است که در نسخهٔ نشر سورهٔ مهر، مجموعا ۷۱ صفحه از قطع رقعی را شامل می‌شود. نشر سوره مهر که دقیقا در سال چاپ اولیهٔ کتاب، عنوان ناشر برگزیده را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کسب کرده بود، این اثر را در مجموعهٔ «کتاب‌های نقره‌ای» به چاپ رسانده است.
براده‌ها دو بخش کلی را داراست که بخش اولش مربوط به «هنر، هنرمند و نقد هنری» است و بخش دومش مربوط به «شعر و شاعران» است. هر دو بخش، از نظرات سید حسن حسینی درمورد فضای هنر و شعر تشکیل شده‌اند.
موضوع کتاب براده‌ها
از کوتاهی کتاب در حجم کلی‌اش گفتیم اما شاید برای‌تان جالب باشد که خود کتاب هم از بریده‌هایی کوتاه کوتاه تشکیل شده که بین یک جمله الی یک بند هستند. و درواقع نام کتاب یعنی براده‌ها هم به همین موضوع بریده بریده بودن جملات اشاره دارد.
بریده‌های این کتاب، یکی از منابع خوب نقد ادبی محسوب می‌شوند. و اگر آگاه باشیم که نقد ادبی در ایران، بسیار نوپا، عقب‌مانده و تجربه نشده است که کلا صد و خرده‌ای سال (از زمان میرزا فتحعلی آخوندزاده) قدمت دارد و تازه در این مدت هم جز افرادی مانند رضا براهنی و محمدکاظم کاظمی و… خیلی طبع‌آزمایی جدی نشده است، محاسن براده‌ها را درخواهید یافت. تازه سید حسن حسینی در کتاب براده‌ها، دست به یک ابتکار جالب هم زده و به جای پرحرفی و صحبت‌های اطناب‌وار، گفتاوردهایی کوتاه را منتشر کرده که محاسنی اضافی دارند.
اولین حسن این نوع نقد ادبی را می‌توان در قابلیت تأویل‌پذیری گفتاوردهای کتاب جستجو کرد؛ جایی که هر صحبتی از چند جهت و چند زاویهٔ دید تفسیر می‌شوند. و دومین حسن مهم کتاب در آن‌جاست که برای هر مخاطبی، از عام‌ترین تا تخصصی‌ترین قابل استفاده است؛ زیرا اولا تاویل‌پذیر است و با فلسفهٔ عمیقش به درد مخاطب جدی می‌خورد و ثانیا چون کوتاه است و حوصله سربر نیست، به درد مخاطب عام هم می‌خورد.
ضمناً لازم به ذکر است که تصویرسازی‌های جذابی در میانهٔ گفتاوردهای این کتاب استفاده شده‌اند؛ تصویرسازی‌های ساده‌ای که به توضیح مفاهیم کتاب، کمک شایانی می‌کنند.
آشنایی با سید حسن حسینی، نویسندهٔ کتاب براده‌ها
مرحوم سید حسن حسینی، شاعر، منتقد ادبی، مترجم، نویسنده و پژوهشگر فقید معاصر ایرانی است. او در جوانی و پس از تحصیل در رشتهٔ علوم تغذیه، به ادبیات علاقه‌مند شد و با تحصیل در مقاطع فوق لیسانس و دکترای زبان و ادبیات فارسی، تبدیل به یکی از افراد آکادمیک ادبیات ایران شد. اولین جایی که او اسمی برای خود دست و پا کرد، جایی نبود جز اولین دوره از جشنوارهٔ بین‌المللی شعر فجر و عنوان بهترین شاعر آئینی!
این عنوان باعث شد تا بعدها از او به عنوان شاعری در جریان موسوم به شعر انقلاب اسلامی یاد شود و لقب «سیدالشعرای شعر انقلاب» را کسب کند! با این وجود او با افراد بزرگ و آزاداندیشی هم‌چون مرحوم قیصر امین‌پور دوستی نزدیکی داشت و در همین راستا از جایی به بعد به صورت مستقل‌تر فعالیت ادبی خود، اعم از ترجمه، نویسندگی، شاعری و نقد را انجام داد. او و قیصر به صورت مشترک به علت اختلاف با مدیران حوزهٔ هنری از این حوزه استعفا دادند و پس از بیرون آمدن به فعالیت آزاد مطبوعاتی و هم‌چنین تدریس دانشگاهی ادبیات پرداختند.
از بین کتاب‌های او در قوالب و مضامین مختلف می‌توانیم به آثاری هم‌چون کتاب‌های «هم‌صدا با حلق اسماعیل»، «بیدل، سپهری و سبک هندی»، «گنجشک و جبرئیل»، «مشت در نمای درشت»، «گزیدهٔ شعر جنگ و دفاع مقدس»، «بهار قد نمی‌دهد به زیبایی‌ات»، «از شرابه‌های روسری مادرم»، «بال‌های بایگانی» و «فستیوال خنجر» اشاره داشته باشیم.
چندی از کتاب‌های بالا در زمان حیات و بسیاری از آن‌ها پس از فوت حسینی به چاپ رسیده‌اند؛ ضمنا تمام اشعار او توسط نشر کتاب آبی، در «مجموعهٔ اشعار سید حسن حسینی» به چاپ رسیده‌اند.
جملاتی جذاب از کتاب براده‌ها
«شکنجه‌ای که هنرمندان بی‌مایه و بخیل از هنر دیگران متحمل می‌شوند لزوما به اعتراف و اقرار نمی‌انجامد! »
«عظمت روحی یک هنرمند در لحظهٔ برخورد با هنرمندی که از او بالاتر است ظاهر می‌شود. »
«از کرامات یک هنرمند متوسط این است که هرگز در آثارش کشف تازه نمی‌بینی. »
«ارادهٔ هنرمند در هنرمند شدن دخیل است. البته به همان اندازه که ارادهٔ کودک نوزاد در انتخاب شیر خشک یا پستان مادر دخیل است! »
«موعظهٔ اخلاقی برای هنرمندی که با فساد به شهرت رسیده، مثل برشمردن فواید گیاه‌خواری برای یک گرگ کهنه‌کار است. »
«بله، می‌توان در هنر شگردهای غیر اخلاقی را به کار گرفت. همان‌طور که با ماشین زباله‌کشی هم می‌توان به مجلس عروسی رفت! »
«هیچ هنرمند مومنی محو جمال هنر خویش نمی‌شود. همان‌گونه که هیچ دریایی در خودش غرق نمی‌گردد. »
«هنر یعنی دهان‌گشایی روح. دهان‌ها به اغراض گونه‌گون گشوده می‌شوند: دهانی به آه، دهانی به نیایش، دهانی به خمیازه، دهانی به دشنام و دهانی به لبخند. »
«هنرمند مثل کرم ابریشم تا دوره‌ای را در پیله نگذراند بال پرواز در نمی‌آورد. »
«هنر پنجره‌ای است رو به باغ ناشناخته‌ها. ایمان این پنجره را باز می‌کند. شک آن را می‌بندد و الحاد با کاغذی سیاه آن را می‌پوشاند. »
«کار هنر توصیف آفتاب نیست، برافروختن شمع است. وظیفهٔ هنرمند بیان خصوصیات فیزیکی نور نیست، نورافشانی است. »
«شاعری که پی در پی شعر ناموفق می‌سراید و می‌خواند شبیه کسی است که مدام سوگند دروغ یاد کند؛ دیگران سوگندش را می‌شوند اما باور نمی‌کنند! »
«شاعری که عصارهٔ کار دیگران را به نام خود ارائه می‌دهد، زنبوری نیست که روی این گل و آن گل بنشیند و عسل تولید کند، پشه‌ای است که این و آن را می‌گزد و حاصل کارش انتقال بیماری‌های خطرناک است! »
«شعر خالی از احساس و عاطفه هم‌چون اتومبیل بی‌بنزین است. بله می‌توان روی صندلی آن لم داد ولی با آن به جایی نمی‌توان رسید. »
«در شعر، یک مضمون پخته و ناب و درخشان، مستغنی از توصیف و تزئین صنعت‌گرانه است. همان‌گونه که برای عکس گرفتن از صاعقه، نیازی به فلاش عکاسی نیست. »
- مشخصات کتاب
- نقد و بررسی
- پرسش و پاسخ
| نام کامل کتاب | براده‌ها (گزیده آثار حسن حسینی) |
|---|---|
| تعداد صفحه | ۷۱ |
| قطع | رقعی |
| نوع جلد | شومیز |
| وزن | ۹۰ گرم |
| شابک | ۹۷۸۰۹۴۴۷۱۲۰۶۱ |