معرفی و بررسی کتاب پویاشناسی سیستمها
اگر ما هنگام بروز انقلاب، وقوع جنگ، ظهور بحران اقتصادی یا ورشکستگی شرکت‌ها، ایجاد قحطی و خشکسالی یا هر رویدادی نظیر این‌ها، به جای آنکه به شکل مقطعی و کوتاه‌مدت به رخدادها بنگریم، یاد بگیریم آن‌ها را در طی زمان و به صورت ریشه‌ای مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم می‌توانیم دارای تفکری سیستمی و نگرش پویایی شویم که همین امر، موضوع کتابی که قصد معرفی آن را داریم نیز دربرمی‌گیرد، یعنی پویایی‌شناسی سیستمها. کتاب پویایی‌شناسی سیستمها نوشتهٔ دکتر علینقی مشایخی، استاد دانشکدهٔ مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، است که توسط انتشارات آریاناقلم چاپ و منتشر شده است.
دکتر علینقی مشایخی، نویسندهٔ کتاب پویایی‌شناسی سیستمها
دکتر علینقی مشایخی به سال ۱۳۲۷ خورشیدی در خمین چشم به جهان گشود. او دانش‌آموختهٔ رشتهٔ مهندسی مکانیک از دانشگاه صنعتی شریف (در دورهٔ کارشناسی) و همچنین رشتهٔ مدیریت از دانشگاه‌ام آی تی آمریکا (در مقطع دکترا) است. ایشان مقام استادی را در دانشگاه صنعتی شریف دارا هستند و ریاست انجمن ایرانی پویایی‌شناسی سیستمها را نیز برعهده دارند. دکتر مشایخی چندین کتاب نگاشته‌اند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها کتاب پویایی‌شناسی سیستمها نام دارد. وی دلیل تالیف این کتاب را علاقهٔ دانشجویان، کارشناسان و مدیران به تفکر سیستمی و همچنین فقدان کتابی مناسب برای تدریس تفکر سیستمی و تحلیل نظام‌های پویا (مناسب با ساختار تدریسشان) عنوان می‌کند.
موضوع کتاب پویاشناسی سیستمها
همه چیز از کوچک و بزرگ در طول زمان تغییر می‌کند و هیچ چیز در این جهان وجود ندارد که قابل تغییر نباشد و آن‌گونه که دکتر مشایخی می‌گوید: «شاید تنها چیزی که تغییر نمی‌کند خود تغییر است. » در غیر این‌صورت همه چیز سرانجام دچار تغییر و تحول می‌شود. ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی، خصوصیات اخلاقی، احساسات و روحیات، افکار و اندیشه‌ها، باور و اعتقادات، دانش و مهارت، اوضاع سیاسی و اقتصادی و چیزهای دیگر، همه و همه رنگ تغییر را به خود خواهند دید. البته باید توجه داشت که تغییرات همیشه در جهت مطلوب اتفاق نمی‌افتد و ما شاهد تغییرات نامطلوب نیز خواهیم بود. مثلا شرکتی که زمانی سود و درآمد زیادی را نصیب خود می‌کرد به ورطهٔ هولناک ورشکستگی کشیده می‌شود و یا کشوری که از آرامش و ثبات برخوردار بوده اما دچار آشوب و ناامنی می‌شود نشان از این دارد که وضعیت مطلوب تغییر کرده و به وضعیت نامطلوب تبدیل گشته است. کتاب پویایی‌شناسی سیستمها از این تغییرها و لزوم داشتن نگرشی پویا و تفکری سیستمی در رویایی و پرداختن به آن‌ها سخن می‌گوید. یعنی باید در مقابل رویدادهایی که با آن مواجه می‌شویم به دنبال چرایی و ساز و کارهای پدیدآورندهٔ تغییرها باشیم و ارتباطی که بین تغییرها وجود دارد و تاثیری که بر هم می‌گذارند را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. پویایی‌شناسی سیستمها از هشت فصل تشکیل شده است که به ترتیب: فصل اول نگرش پویا|فصل دوم: نقش مدل در فهم پدیده‌ها|فصل سوم: دیدگاه سیستمی|فصل چهارم: ساختار سیستم|فصل پنجم: مدل تشریحی و روابط علت و معلولی|فصل ششم: برخی الگوهای ساده|فصل هفتم: نمودارهای جریان و معادلات ریاضی مدل و فصل هشتم: تحلیل عرضه و تقاضا در بازار نام دارد و در پایان هر فصل هم تمرین‌هایی برای خواننده گنجانده شده که برایش کاربردی و سودمند است.
آشنایی با سرفصل‌های کتاب پویاشناسی سیستمها
در فصل اول با بیان اینکه جهان پویا و همواره درحال تغییر است ضمن آوردن مثال‌هایی با رسم محور مختصات دربارهٔ تغییر در حوزه‌های مختلف، از نگرش پویا و علل و دلابل به کارگیری آن صحبت می‌کند. در فصل دوم با اشاره به این موضوع که انسان‌ها برای فهم و تعامل با دنیای واقع آن را ساده‌سازی می‌کنند و این دنیای ساده‌شده مدل نامیده می‌شود؛ به شناختن انواع مدل‌ها یعنی مدل‌های ذهنی، مدل‌های تشریحی و مدل‌های ریاضی و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازد.
فصل سوم دیدگاه سیستمی و عناصر آن را معرفی و بررسی می‌نماید و این نکته را ذکر می‌کند که به کارگیری این دیدگاه در فهم پدیده‌های پویا عمومیت دارد و همچنین می‌توان با استفاده از ان پدیده‌های حوزه‌های مختلف طبیعی، انسانی، قتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را بفهمیم و درک کنیم. در فصل چهارم سخن از این است که سیستمها خالق پدیده‌ها هستند و برای فهمیدن و درک‌کردن آن‌ها باید اطلاعات دنیای واقع را با دیدگاهی سیستمی جمع‌آوری نماییم و آن‌ها را تجزیه و تحلیل کنیم و برای این کار به چهارچوبی نظری برای ساختار پدیده‌ها نیاز داریم و این ساختار هم از لایه‌هایی شکل گرفته‌اند که در این فصل شناسانده می‌شوند.
فصل پنجم به ساختار مدل که در جریان ساخت و تکمیل آن نمایش داده می‌شود اشاره می‌کند و دو شکل نمایش آن یعنی نمایش تشریحی و نمایش علی و معلولی را به طور مفصل شرح می‌دهد. فصل ششم سازوکارهای ساده در ایجاد پدیده‌های دینامیکی را آموزش می‌دهد و آن را الگوهای ساده‌ای می‌نامد که نشان از سازوکارهای اصلی شکل‌گیری پدیده‌های رایج دارد.
در فصل هفتم ساختار نظام‌های پویا با نمودار جریان و معادلات ریاضی معرفی می‌شود و همچنین ما را با نرم‌افزاری آشنا می‌کند که برای شبیه‌سازی کامپیوتری رفتارهای پویا کاربرد دارد. فصل هشتم و پایانی کتاب هم دربارهٔ تعامل عرضه و تقاضا در بازار کالاست و رویکرد پویایی‌شناسی برای درک پویایی این بازار را تشریح می‌کند
- مشخصات کتاب
- نقد و بررسی
- پرسش و پاسخ
| نام کامل کتاب | پویاشناسی سیستمها |
|---|---|
| تعداد صفحه | ۳۵۲ |
| قطع | رقعی |
| نوع جلد | شومیز |
| وزن | ۴۸۸ گرم |
| شابک | ۹۷۸۶۰۰۷۶۷۷۲۵۴ |