روابط از دست رفته

کتاب «روابط از دست رفته»(Lost Connections) نوشتهٔ جوهن هری، احتمالا یکی از بهترین و کاربردی‌ترین آثار مربوط به سبک زندگی در جهان معاصر ماست؛ جهانی که بسیاری از مشکلات و بیماری‌های ذهنی و روحی و روانی را برای انسان تولید می‌کند و باعث افتادن بشر در دام استرس، شکاکیت، ترس، ناامیدی و انواع و اقسام معضلات سخت‌درمان می‌شود. معضلاتی که بعضاً باید با مدت‌ها رفتن به جلسات روان‌شناسی، روان‌کاوی و گروه‌درمانی یا حتی استفاده از داروهای روان‌پزشکی درمان شوند! حالا این‌که یک کتاب بخواهد به راه درمان چنین مشکلاتی بپردازد، قطعا در پیشنهادات خرید کتاب ما به شما قرار می‌گیرد؛ زیرا هرچه‌قدر هم که فکر کنیم از نظر روحی و روانی سالم هستیم، باز هم با مشکلاتی در پس پردهٔ ذهن خود روبه‌روییم و اگر هم واقعا به صورت صددرصدی سالم باشیم، باز به طور بالقوه در معرض خطر این مشکلات قرار داریم. یکی از مزیت‌های کتاب حاضر هم دقیقا این است که علاوه بر درمان، به پیشگیری نکات مذکور می‌پردازد. بر روی جلد این کتاب و در زیرعنوان اثر نوشته شده است:

علل اصلی افسردگی و اضطراب و راهکارهای غیرمنتظره [برای درمان آن‌ها]

رویکردی که دقیقاً در طول اثر با آن مواجه می‌شویم و با بیان ساده و تمثیلی هری آن را مرور می‌کنیم.

بخش‌های کتاب روابط از دست رفته

کتاب روابط از دست رفته، با ترجمهٔ مهدی قراچه داغی به زبان فارسی برگردانده شده و در حدود ۲۵۰ صفحه از قطع رقعی، توسط نشر پیکان به بازار نشر عرضه شده است. تاریخ اولین انتشار نسخهٔ فارسی اثر مربوط به سال ۱۳۹۷ هجری شمسی است؛ و جالب است بدانیم که نسخهٔ اورجینال این اثر هم در همان سال (۲۰۱۸ میلادی) به چاپ رسیده بوده است. این کتاب از سه بخش اصلی، مبتنی بر ۲۲ فصل به انضمام یک پیش‌گفتار، یک مقدمه و یک نتیجه‌گیری تشکیل شده است. نویسنده در بخش اول با عنوان «شکاف در حکایت کهنه»، مسائلی که می‌توانند پیش‌زمینه‌ای بر شکل‌گیری تعارضات ذهنی باشند را می‌شناساند. او در بخش دوم، ۹ علت کلی افسردگی و اضطراب را می‌کاود و از «نداشتن کار معنی‌دار، ارتباط نداشتن با دیگران، فاصله گرفتن از ارزش‌های معنی‌دار، جدایی از آسیب‌های دوران کودکی، فاصله گرفتن از مقام و منصب و احترام، فاصله گرفتن از دنیای طبیعی، نداشتن آیندهٔ امیدبخش و نقش واقعی ژنتیک، عصب‌ها و DNA» به عنوان مهم‌ترین دلایل افسردگی و اضطراب نام می‌برد. همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید، بخش پایانی، جایی است که قرار است راهکارهای هری برای مقابله با علل افسردگی یا درمان آن‌ها را بشنویم. پس بدیهی است که بسیاری از نکات این بخش، متضاد یا قرینه‌شدهٔ نکات بالا باشند. او در بخش سوم با عنوان «پیوند دوباره؛ یک داروی ضد افسردگی متفاوت»، هفت بازپیوند با نام‌های «بودن با دیگران، تجویز اجتماعی، کار معنی‌دار، ارزش‌های معنی‌دار، شادی همدردانه، غلبه بر حربه‌های روانی دوران کودکی و نگاه به آینده» را به عنوان سرفصل مهم‌ترین پیشنهادات خود معرفی می‌کند.

موضوع کتاب روابط از دست رفته

جوهن هری در کتاب روابط از دست رفته، دید ساده‌ای را بروز می‌دهد که مبتنی بر پذیرش است؛ او معتقد است که در دنیای امروزی، علل افسردگی و اضطراب، بیش از هر چیزی به جامعه برمی‌گردد و با وجود این‌که جامعه باعث مشکلاتی برای انسان می‌شود، چون نمی‌توانیم میل فطری انسان به پیوند و ارتباط را از بین ببریم، باید راهکارهایی برای آن بسازیم. در همین راستا، هری باورهای خرافاتی که ما را از کاویدن ذهن خودمان و درمان آن منع می‌کنند و با برچسب‌هایی مانند دیوانه زیر سوال می‌برند را رد می‌کند. او می‌گوید که نباید افسردگی و اضطراب -که محصول جهان و ارتباطات دنیای مدرن هستند- را نقض کنیم و نه در حد دیوانگی و جنون بزرگ کنیم. از نظر او اندوه با سلامت عقل منافاتی ندارد، پس ممکن است که درد به سراغ آدمی بیاید؛ اما به جای ناامید شدن، باید سریعاً درمان را آغاز کرد. همان‌طور که می‌بینید، بینش شخصی در دید هری مهم است؛ پس می‌توانیم کتاب روابط از دست رفته را در این زیرمضمون، شبیه به کتاب راز، اثر روندا برن بدانیم و موید این نکته هم آن‌جاست که در مقدمهٔ کتاب جوهن هری، درمورد رازهای دور کردن نکات منفی و بد و نزدیک شدن به نکات مثبت و خوب بحث شده است. تمام این نکات و انگیزهٔ نگارش کتاب، زمانی به فکر هری رسیدند که او در سن ۳۹ سالگی، طی یک تحقیق دید که افسردگی و اضطراب در انگلیس و در سراسر جهان غربی رو به فزونی است. بنابراین سعی کرد تا با مصاحبه کردن با متخصصان برجسته، عوامل اصلی افسردگی و اضطراب و هم‌چنین راه حل‌های آنان را شناسایی کرده و به صورت نظام‌مند بنویسد.

مدرنیته در کتاب روابط از دست رفته

مدرنیته، یکی از مکاتبی است که به صورتی پنهان در کتاب حاضر حضور دارد و اتفاقا نقشی تعیین کننده را هم داراست. درواقع همان‌طور که صنعتی شدن جوامع، به وجود آمدن عناصر ارتباطاتی، ساخت عصر اطلاعات و… دارای محاسنی برای انسان امروزی بودند، در جاهایی هم باعث بروز مشکلات و معضلاتی شدند؛ یکی از آن معضلات، همین دوری انسان از فطرت و ذات خود بود که استرس و افسردگی را تولید کرد. جوهن هری در کتاب روابط از دست رفته سعی می‌کند تا به صورتی زیرپوستی نقدی به این مسائل داشته باشد؛ البته لازم به ذکر است که ما پیش‌تر در مطلب «آشنایی با مکتب مدرنیسم»، از مجلهٔ کتابچی، به ارائهٔ تعریف، محاسن و مضرات این مکتب و مروری بر آن پرداخته‌ایم.

آشنایی با جوهن هری

جوهن هری (Johann Hari)، نویسنده و روزنامه‌نگار جوان انگلیسی-سوئیسی است. هری سابقهٔ کار در بسیاری از نشریات بزرگ از جمله ایندیپندنت و هافینگتون پست را داراست. این نویسندهٔ جوان، بنا به این‌که خودش سال‌ها دچار افسردگی شده بود، به نوشتن کتاب در زمینه‌های انگیزشی، اعم از مبارزه با افسردگی و جنگ با مواد مخدر روی آورد. از جمله افتخارات این نویسنده می‌توانیم به کسب جوایزی چون «جایزهٔ مفسر فرهنگی سال» و «مفسر محیط زیست سال» اشاره داشته باشیم. البته ماجرا به همین سادگی نیست و او برای کسب این جوایز مرارت‌های بسیاری را کشیده است. برای مثال جالب است بدانید هری برای نگارش کتاب حاضر، به سفری در حدود چهل هزار مایلی رفت و سراسر جهان را برای مصاحبه با افراد متخصص گشت.  

آشنایی با مهدی قراچه داغی، مترجم کتاب روابط از دست رفته

مهدی قراچه داغی، یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال، پرکارترین مترجمان ایرانی است. شاید باورتان نشود که او تحصیلاتی مرتبط به ترجمه نداشته اما از سال ۱۳۵۱ تا به حال، در حدود ۵۱۰ اثر مکتوب را به زبان فارسی برگردانده است! قراچه داغی خواهرزادهٔ سهراب سپهری، شاعر و نقاش معروف ایرانی محسوب می‌شود؛ اما با کارنامهٔ پربارش اصلا نیازی به سهراب برای معرفی خود ندارد. او به صورت همزمان در دستهٔ وسیعی از آثار به ترجمه پرداخته و گستره‌ای از کتاب‌ها شامل آثار روان‌شناسی، تربیت کودک و نوجوان، کسب‌وکار، اقتصاد و رمان را ترجمه کرده است. نکتهٔ جالب آن‌جاست که ۳۵۰ کتاب اثر مجموع ۵۱۰ اثر زیر دست او، در حوزهٔ روان‌شناسی، سبک زندگی و انگیزشی بوده‌اند و بنا به همین نکته، یکی از بهترین گزینه‌ها برای ترجمهٔ کتابی هم‌چون روابط از دست رفته به شمار می‌آید. خود قراچه داغی از کتاب‌های «از حال بد به حال خوب»، «عشق هرگز کافی نیست»، «مردان مریخی، زنان ونوسی» و «روان‌شناسی تصویر ذهنی» به عنوان آثار شاخصش یاد می‌کند؛ اما در کارنامهٔ بلندبالای او می‌توانیم به آثار دیگری مانند کتاب‌های «بیندیشید و ثروتمند شوید»، «کلمات شفابخش»، «نترسیم و عشق بورزیم» و «هرگز نگویید هرگز» هم اشاره داشته باشیم.

جملاتی از کتاب روابط از دست رفته

جالب این‌جاست وقتی فهمیدم اضطراب و افسردگی ناشی از بی‌تعادلی شیمیایی نیست مرا از تعادل خارج کرد. شخصی روزی به من گفت اگر به کسی بگویید که چرا افسرده است؟ بزرگ‌ترین تغییر را در زندگی او ایجاد کرده‌اید. دور کردن دستمایهٔ درد و تألم به همین اندازه قدرتمند است: من احساس کردم روی یک کشتی به شدت در حال تکان قرار دادم و کسی نرده‌های آن کشتی را برداشته است…

۲۰ درصد زنانی که به افسردگی مبتلا نشده بودند سال قبل با یک مشکل جدی روبه‌رو بودند اما در جمع کسانی که افسرده شده بودند ۶۸ درصد یک مشکل منفی را تجربه کرده بودند. این یک خلأ ۴۸ درصدی بود که نمی‌شد آن را به حساب بخت و اتفاق گذاشت. این ثابت می‌کرد که حوادث منفی زندگی می‌توانند منجر به افسردگی شوند. اما این تنها نخستین یافتهٔ آن‌ها بود. زنان افسرده سه‌برابر زنان غیرافسرده در سال‌های قبل از افسرده شدن‌شان، تجربیات منفی و پراسترس داشتند. فقط حادثهٔ بد نبود که منجر به افسردگی می‌شد. افسردگی علت استرس هم بود. اگر کسی در زندگی تجربهٔ مثبت می‌کرد، از امکان ابتلای او به افسردگی کاسته می‌شد. داشتن دوست خوب و همسر حمایت‌گر هم تا حدود زیاد از امکان ابتلای شخص به افسردگی می‌کاست.

در فرهنگ‌مان به ما می‌گویند که افسردگی نهایت غیرمنطقی بودن است. این احساسی است که از درون خود داریم و این گونه در نظر بیرونی‌ها به نظر می‌رسد. اما برعکس، جرج و تیریل به این نتیجه رسیدند که افسردگی بالینی پاسخی قابل درک به ناراحتی و دشواری است. به خانم ترنت بیندیشید که در ازدواجی گرفتار آمده بود که شوهرش کار پیدا نمی‌کرد، به شدت برای بقا و زنده ماندن تقلا می‌کرد، امکانی برای زندگی بهتر نداشت. استرس‌زده بودن او تضمین شده بود. شادی برای همیشه از زندگی‌اش خارج شده بود. آیا غیر از این می‌شد گفت که شرایط و اوضاع و احوال، زمینه‌ساز افسردگی او بود؟!