مرگ تخصص

«مرگ تخصص» جدیدترین عنوان کتاب‌های «نشر آموخته» است که با هدف دستیابی به گسترش دانش عمومی نسبت به حوزه‌های مدیریت و تکنولوژی، در این مسیر قدم برمی‌دارد. این مؤسسه به چاپ و نشر کتاب‌هایی پرداخته که جای خالی آن‌ها، نه فقط در حوزه‌های تخصصی کشور ما خالی‌ست، بلکه ضعف عملکرد در آن‌ها به زمینه‌های دیگر نیز سرایت کرده است. مرگ تخصص درست مثل هم‌قطارانش دربارهٔ بحران‌هایی نوشته شده که در جهان تکنولوژیک امروز پدید آمده‌اند و جوامع را وادار کرده‌اند تا برای حل مشکل، از خود مشکل کمک بگیرند! به این ترتیب می‌توانیم این کتاب را هم یک کتاب فردی بدانیم که تصاویر ذهنی ما از دنیای امروزمان را به چالش می‌کشد، هم از سمت دیگر آن را به چشم متنی ببینیم که توسط یک استاد امور بین‌الملل و کارشناس سیاست‌های منطقه‌ای، نگاه کنیم. نویسندهٔ کتاب «تام نیکولز» هم معلم بوده است، هم مشاور سیاسی، هم متخصص صنایع خصوصی و دولتی و هم مفسر رسانه‌های گوناگون؛ اما نقطهٔ تمرکز خود نویسنده بر روی ناکارآمدی فرهنگ آمریکایی در برخورد با «تخصص» است و تلاش او به برطرف کردن ابهاماتی دربارهٔ چرایی این دشمنی عمومی با اقشار «متخصص» معطوف می‌شود. تام نیکولز به عنوان یکی از اساتید برجستهٔ مجامع آکادمیک و شخصیتی که در چندین نهاد ایالتی به کار مشاوره و تحقیق مشغول است، گله‌ای از جامعهٔ آمریکا دارد؛ «افتخار به نادانی». او ریشه‌هایی که در فرهنگ و تاریخ کشورش شکل گرفته را به عنوان سرنخ می‌گیرد و به عنوان یک تحلیل‌گر اجتماعی و سیاسی، حتی بخش اعظمی از این حجم ناآگاهی جمعی را طبیعی می‌داند؛ چرا که باتوجه به تقسیم کار، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که از هر رشته‌ای آگاهی دارد. دغدغهٔ نویسنده چیزی عمیق‌تر است که در پی رشد فرهنگ‌های ساختگی آمریکایی، نسل‌هاست در هویت مردم آمریکا ریشه دوانده و ثمرات امروز آن، بحث‌های این کتاب را به میان آورده است. این کتاب در سال ۲۰۱۷ نوشته شده و در ایران، در سال ۱۴۰۰ با ترجمهٔ متناسب و خواندنی «حسین خدادادی» توسط نشر آموخته به چاپ رسیده است.

موضوعات کتاب مرگ تخصص

«روشن‌فکر کله‌خراب»! این اصطلاحی‌ست که در عمق ذهن نویسنده برایش دغدغه شده و به نوعی، محرک اصلی نوشتن این کتاب است. مردم این اصطلاح را به کسی می‌گویند که متخصص است، اما کارش را بلد نیست. مثلاً کسی که حالش خوب نیست و از دکتر می‌خواهد که برایش نسخه بنویسد، وقتی داروهایش را بگیرد از دکتر تشکر می‌کند و می‌رود؛ تا این‌جا هنوز فقط با یک متخصص عادی روبه‌روییم. اما زمانی که پزشک بعد از معاینهٔ دقیق و آزمایش و چکاپ کامل تشخیص می‌دهد که مشکلی نیست و یک استراحت ساده حال مراجع را خوب خواهد کرد، فرد احساس می‌کند که به شخصیتش برخورده و پزشکی که نمی‌تواند درد او را بفهمد و درمان کند، یک احمق است! در ذهن این شخص پزشک تبدیل می‌شود به یک روشن‌فکر کله‌خراب که به نظر و شعور او توهین کرده؛ و این همان چیزی‌ست که نویسنده از آن به عنوان مرگ تخصص یاد می‌کند. به گفتهٔ پروفسور نیکولز بخش عمده‌ای از این معضل ناشی از فراگیری همه‌جانبهٔ اینترنت در دهه‌های اخیر، محیط بدون ساختار و آشفتهٔ مکالمه در فضای مجازی و اخبار دست‌اول و مصرفی باشد. هدف این کتاب دقیق شدن در رفتارهایی اجتماعی از این دست است و مباحث آن به ۶ فصل تقسیم می‌شود: «مرگ تخصص، چه شد که گفتگو ملال‌آور شد؟ ، آموزش عالی، اجازه دهید در گوگل جستجو کنم، روزنامه‌نگاریِ نوینِ نوین، آنگاه که متخصصان اشتباه می‌کنند، متخصصان و دموکراسی».

دربارهٔ تام نیکولز

توماس‌ام. نیکولز متولد ۱۹۶۰ در آمریکا، یکی از متخصصین برتر جامعهٔ آکادمیک آمریکا در حیطهٔ امور بین‌الملل است. او در حال حاضر در مدرسهٔ توسعهٔ هاروارد واقع در ماساچوست و کالج نیروی دریایی آمریکا مشغول به تدریس است؛ هرچند حوزهٔ تخصصی او عموماً به روابط آمریکا و روسیه، تسلیحات هسته‌ای و مسائل امنیت ملّی مربوط می‌شود. تام نیکولز در خانواده‌ای پایبند به عقاید سنتی و امیدوار به «رویای آمریکایی» به دنیا آمد. والدین او نه تحصیلات خاصی داشتند و نه ثروتی برای انتقال به او؛ اما تنها چیزی که برای تام از آن‌ها به یادگار ماند از هردوی این‌ها مهم‌تر بود؛ این روحیهٔ پرسش‌گری و عطش برای پیدا کردن یک جواب کارآمد باعث شد شخصیت تام به مرور در قالبی آکادمیک شکل بگیرد و پس از ورود به رشتهٔ علوم سیاسی، مقاطع تحصیلی را به ترتیب در دانشگاه بوستون، کلمبیا و جورج‌تاون تا دریافت مدرک دکترا پیمود. با انتشار کتاب «مرگ تخصص» از او توسط نشر آموخته، یک کتاب آموزشی و آکادمیک دیگر به مجموعه کتاب‌های این نشر اضافه شد؛ کتاب‌هایی مثل «اقتصاد روایی، ذهن حواس‌جمع، هزینه نهایی صفر، خلق محتوا خلق مشتری و بدون فیلتر» در این دسته قرار دارند.

جملاتی از کتاب مرگ تخصص

اندیشمندانی که از شنیدن جمله‌های طعنه‌آمیز دربارهٔ بی‌فایده بودن طبقهٔ خود خشمگین می‌شوند، بهتر است به سراغ کار دیگری بروند… عادت دارم دیگران با من مخالفت کنند. درواقع، تشویق‌شان هم می‌کنم. یکی از نشانه‌های سلامت و نشاط فکری در یک دموکراسی وجود بحث‌های اصولی و آگاهانه است. اما علت نگارش کتاب پیشِ‌رویتان این است که نگرانم. امروز دیگر خبری از آن بحث‌های اصولی و آگاهانه نیست. اکنون سطح دانش یک آمریکاییِ متوسط چنان پایین است که کفِ «بی‌اطلاعی» را شکانده، از سطح «اطلاعات غلط» هم پایین‌تر رفته و دارد به قعر «دغاع پرخاشگرانه از اشتباه» سقوط می‌کند. مردم نه‌تنها باورهای ابلهانه دارند، بلکه به جای رها کردن آن باورها، در برابر یادگیری مقاومت می‌کنند.

مثال دیگر از جهل تأثیر مردم بر بحث‌های ملی مسئلهٔ مالیات است. همه از مالیات بیزارند. همه اعتراض دارند. و هر بار که فصل بهار می‌آید، پیچیدگی کریه قوانین مالیاتی ایالات متحده ذهن شهروندان درست‌کار را مشوش می‌کند و آن‌ها در بهترین حالت، برای پرداخت مالیات مجبورند به حدس و گمان رو بیاورند. واقعیت غم‌انگیز این است که یک آمریکایی معمولی هیچ نمی‌داند مالیاتی که می‌دهد، چطور خرج می‌شود. نظرسنجی‌های مختلف نشان داده‌اند به عقیدهٔ آمریکایی‌ها نه‌تنها مخارج دولت و رقم مالیات زیاد است، بلکه مردم آمریکا درست و دقیق نمی‌دانند چه کسی مالیات می‌دهد، چه مقدار مالیات داده می‌شود و این پول‌ها کجا می‌رود. این وضعیت در تضاد با این واقعیت است که امروزه اطلاعات بودجهٔ ایالات متحده بیش از گذشته در دسترس است، در حالی که در گذشته، تعداد معدودی رأی‌دهنده درخواست مشاهدهٔ بودجه را می‌کردند و دولت مجبور می‌شد سندی در ابعاد بلوکی سیمانی را برای‌شان پست می‌کند.