آلیس پای آتش

گفته می‌شود «یون فوسه»، برندهٔ نوبل ادبیات سال ۲۰۲۳، از مشهوترین نمایش‌نامه‌نویسان و رمان‌نویسان نروژی، در میان نمایشنامه‌نویسان زندهٔ دنیا، بیشترین تعداد روی صحنه رفتن آثارش را داشته است. شهرت این هنرمند توانا در نروژ، چیزی نزدیک به شهرت هنریک ایبسن است و آثار او همواره به عنوان سمبل هنر و ادبیات حال حاضر نروژ شناخته می‌شوند. «آلیس پای آتش» از نوولاهای کوتاه اما بسیار خواندنی این نویسنده است.

معرفی کتاب آلیس پای آتش (مثلا) صد سال تنهایی اثر یون فوسه

«آلیس پای آتش» داستان زنی است به نام سیگنه که نزدیک به بیست سال پیش، همسرش در یک روز طوفانی از خانه خارج شده و به فیورد رفته و از آن زمان دیگر باز نگشته است. حالا سیگنه، همان روز را مدام زندگی می‌کند. دوباره و دوباره و دوباره روز رفتن همسرش را تجربه می‌کند. دراز کشیده روی کاناپه و خودش را می‌بیند که در حال صحبت با او است و بعد همسرش را می‌بیند که می‌رود و مدام همین کار را تکرار می‌کند.

نگارش منحصر به فرد یون فوسه

زبان نروژی از جالب‌ترین زبان‌های زندهٔ دنیا به‌شمار می‌رود. زبان نروژی ساختار و دستور زبان بسیار ساده‌ای دارد و قواعد آن آنچنان پیچیده نیست. بااین‌حال تعداد واژگان آن نسبت به واژگان دیگر زبان‌ها به طرز قابل توجهی کمتر است. به همین دلیل نویسنده مجبور است از کلمات تکراری استفاده کند. این ویژگی به نثر، حالتی شعرگونه می‌دهد. جملاتی که آهنگین کنار یکدیگر چیده می‌شوند و با آن‌که در ظاهر ساده هستند؛ پیچیدگی‌های معنایی زیادی دارند.

فوسه به ندرت پاراگرافی را تمام می‌کند و تقریبا می‌توان گفت اصلا از «نقطه» استفاده نمی‌کند. کلمات مانند سیلی عظیم از پی یکدیگر می‌‎آیند و خواننده را وادار می‌کنند که کل کتاب را یک نفس مطالعه کند. این سبک خاص نوشتاری، صحبت‌های بی‌وقفهٔ بدون مکث، انگار که خواننده را درگیر سرگیجه‌ای تهوع‌آور می‌کنند. سرگیجه‌ای که شخصیت‌های داستان نیز درگیر آن هستند. یا عمر دارد می‌رود و آن‌ها در تلاش رسیدن به آن‌اند، یا با ناامیدی درحال چنگ زدن به گذشته‌اند. گذشته‌ای که سال‌هاست گذشته و رفته است.

فوسه را اغلب با ایبسن، از بزرگ‌ترین نمایش‌نامه‌نویسان تاریخ مقایسه می‌کنند و او را در کنار بکت نیز قرار داده‌اند. شخصیت‌های فوسه اغلب در دیگر آثارش نیز ظاهر می‌شوند و همه‌گی تجسمی از خود نویسنده هستند. شخصیت‌هایی بیگانه که در تنهایی عظیم و نفوذناپذیری غرق شده‌اند.

یون فوسه؛ نویسندهٔ کتاب آلیس پای آتش

«یون فوسه» متولد ۲۹ سپتامبر ۱۹۵۹ نویسنده، رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و شاعر نروژی است. فوسه از مطرح‌ترین و مشهورترین نویسندگان نروژ و از بزرگ‌ترین نمایش‌نامه‌نویسان جهان به‌شمار می‌رود. او  در سال ۲۰۲۳ برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات شد.

جملات کتاب آلیس پای آتش

«من سیگنه را می‌بینم که دراز کشیده روی کاناپهٔ توی اتاق و به همان چیزهای معمول نگاه می‌کند؛ میز قدیمی، آتش‌دان، هیزم‌دان، تخته‌های قدیمی دیوارها، پنجرهٔ بزرگ رو به فیورد، به این‌ها نگاه می‌کند، بدون این‌که دیده باشد و همه‌چیز عین قبل است، چیزی عوض نشده، بااین‌حال با خودش می‌گوید همه‌چیز فرق کرده چون از وقتی او غیب شده و گم مانده هیچ‌چیز مثل قبل نیست، سیگنه هست بی‌آن‌که باشد، روزها می‌آیند و می‌روند، شب‌ها می‌آیند و می‌روند، و او هم همراه‌شان آهسته می‌رود، بی‌آن‌که بگذارد چیزی رد چندانی بر جا بگذارد یا تفاوت چندانی پیش بیاورد و اصلا می‌داند امروز چه روزی است؟ »

«بعد همین‌طور که دراز کشیده روی کاناپه خودش را می‌بیند که از درِ آشپزخانه رد می‌شود و با خودش فکر می‌کند زیادی این‌جا دراز می‌کشد، یا این‌جا روی کاناپه دراز می‌کشد یا آن‌جا جلو پنجره می‌ایستد، مثل آن وقت‌ها که آسله هنوز بود، پس چرا همیشه باید او را ببیند که از در می‌آید تو؟ و چرا همیشه باید خودش را ببیند که از پنجره می‌آید عقب توی اتاق و درست همان جا وسط اتاق می‌ایستد؟ چرا باید همیشه خودش را ببیند که آن‌جا ایستاده و چیزی به او می‌گوید؟ و چرا همیشه باید صدای او را بشنود که چیزی می‌گوید؟ خودش چه می‌گوید؟ چرا این‌طوری است؟ چرا او هنوز آن‌جاست؟ چون گم شده، چون سال‌هاست گم شده، سال‌ها شده که غیب شده، ولی هنوز انگار هنوز این‌جاست، می‌بیند در هال باز می‌شود، می‌بیندش ایستاده آن‌جا در چارچوب در، می‌بیندش که می‌آید توی اتاق، صدایش را می‌شنود که چیزی می‌گوید که قبلا بارها گفته، همین‌طوری است و همین‌طوری خواهد بود گرچه برای ابد گم شده، او هنوز همیشه این‌جاست، با خودش می‌گوید دارد چیزی می‌گوید که همیشه می‌گفت، دارد راهی می‌رود که همیشه می‌رفت، لباس‌هایی تنش است که همیشه تنش بود و خودش، خودش چه؟ با خودش می‌گوید بله، فقط دراز می‌کشد این‌جا روی کاناپه یا می‌ایستد جلو پنجره و از پنجره بیرون را نگاه می‌کند همان‌طور که همیشه می‌ایستاد و بیرون را نگاه می‌کرد، با خودش می‌گوید بله، حالا همان‌طور آن‌جا ایستاده که همیشه می‌ایستاد یا این‌جا روی کاناپه دراز می‌کشد و خودش را می‌بیند که می‌رود پای پنجره و آن‌جا جلو پنجره می‌ایستد و همین‌طور که روی کاناپه دراز کشیده با خودش می‌گوید که طاقتش را ندارد، با خودش می‌گوید نمی‌فهمد و چرا همیشه همین‌طوری است؟ چرا انگار او هنوز زنده است…»

چرا خرید کتاب آلیس پای آتش پیشنهاد می‌شود؟

آلیس پای آتش برای خوانندگانی که با آثار فوسه آشنایی چندانی ندارند یا تابه‌حال از او کتابی مطالعه نکرده‌اند و به دنبال نقطه‌ای برای شروع هستند انتخاب بسیار خوبی به‌شمار می‌رود. همچنین اگر به آثار بکت و آن مکالمات بدون هدف در کاهایش علاقه‌دارید، از این کتاب لذت زیادی خواهید برد.