زندانیان باور

کتاب «زندانیان باور»، با نام اصلی  Prisoners of Belief اثری در حوزهٔ روانکاوی و انگیزشی است که به صورت لیبرال عمل می‌کند و تلاش دارد تا فردیت انسانی را توسعه دهد؛ البته این بدان معنا نیست که اثر حاضر از ارتباط انسان با جامعهٔ خود دوری می‌کند! این کتاب نوشتهٔ مشترک ماتیو مک کی و پاتریک فانینگ است. اثری که برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ میلادی به انتشار رسید و تاکنون به یکی از کتاب‌های مهم حوزهٔ خود تبدیل شده است. در سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، نشر ذهن آویز با ترجمهٔ زهرا اندوز به سراغ برگردانی این اثر به زبان فارسی رفته است. نسخهٔ این نشر مشتمل بر ۲۱۶ صفحه از قطع رقعی است که علاوه بر ۹ فصل کتاب، از پیشگفتار جالب مترجم هم بهره برده است. البته غیر از نشر ذهن آویز، نشر نسل نواندیش هم به چاپ زندانیان باور، بر اساس ترجمهٔ شمس‌الدین حسینی و الهام آرام‌نیا دست زده است؛ اما گرچه که نسخهٔ نشر نسل نواندیش خیلی قدیمی‌تر است (سال ۱۳۹۴) به نظر می‌رسد که نسخهٔ نشر ذهن آویز با توجه به سابقهٔ بالای زهرا اندوز در ترجمهٔ کتاب‌های این‌چنینی، پیشنهاد بهتری برای خرید کتاب زندانیان باور باشد. گرچه که نسخهٔ نشر ذهن آویز در مسائلی جنبی مانند نوع چاپ و صفحه‌بندی، طراحی و ویراستاری هم تا حدودی بهتر عمل کرده است.

موضوع کتاب زندانیان باور

در زیرعنوان کتاب و بر روی جلد، عبارتی را می‌بینیم که احتمالا بهترین توضیح برای ماجرای کتاب است: «راهنمای کاربردی تغییر باورها!» دقیقا هم همین‌طور است و زندانیان باور را می‌توانیم کتابی تعریف کنیم که به دنبال ارائهٔ راهکارهایی به مخاطب است تا مخاطب بتواند براساس آن‌ها، به باورهای خود نگاهی دوباره بیندازد و نقاط منفی را اصلاح و نقاط مثبت را تقویت کند. درواقع مهم‌ترین چیز هر انسان در زندگی خود همان باورهای درونی هستند که مفاهیم مهم زندگی انسان، اعم از ارزشمند بودن، شایستگی داشتن، تعلق خاطر پیدا کردن، امن بودن و… را نظام‌بندی می‌کنند تا انسان براساس این تعاریف، اولا اعتماد به نفس به دست بیاورد و ثانیا سایر اعمال خودش را تعریف کند. پس باورها همان‌قدر که می‌توانند مفید فایده باشند، اگر به سمت منفی‌نگری، بدی و… بروند، می‌توانند مضر باشند و زندگی انسان را به سمت سقوط ببرند. متیو مک کی و پاتریک فانینگ در زندانیان باور به دنبال این هستند که انسان‌ها را به یک بازنگری در باورهای شخصی خودشان ترغیب کنند. پس این کتاب را نباید یک اثر روان‌شناختی بدانیم و بیشتر آن را روان‌کاوانه می‌نامیم؛ چه‌اینکه در روانشناسی مسلط بر جهان امروز، برچسب‌های خوب و بد از بالا به مخاطب زده می‌شوند؛ اما در فرآیند روانکاوی، این خود فرد است که می‌تواند معیارهایش را مشخص کند، خوب و بد را بشناسد و سپس به صورت دلخواه به سمت چیزی که می‌خواهد قدم بردارد.

آشنایی با ماتیو مک کی و پاتریک فانینگ، نویسندگان کتاب

متیو مک کی، نویسندهٔ اصلی کتاب زندانیان باور است. کسی که در ایران هم فردی شناخته‌شده است و بسیاری از آثارش مانند کتاب‌های رشد و افزایش عزت نفس، طلاق، پیام‌ها، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای زوجین، رهایی از مشکلات بین فردی، رهایی از زندان ذهن و مهارت‌های زناشویی به زبان فارسی برگردانی شده‌اند. این نویسندهٔ پرکار حوزهٔ روانکاوی، استاد روانشناسی موسسهٔ رایت در برکلی آمریکاست که تاکنون بیش از سی کتاب در حوزهٔ مذکور نوشته است و فروش آثارش به بیش از سه میلیون نسخه رسیده‌اند. مک کی علاوه بر نویسندگی و تدریس، کلینیکی مشهور هم دارد که در آن به افراد برای داشتن ذهنی بهتر کمک می‌کند. اما دوست مک کی، یعنی نویسندهٔ همکار این اثر (پاتریک فانینگ)، شهرت کمتری را از خود او داراست. فانینگ بیشتر از حوزهٔ روانکاوی در حوزهٔ ادبی فعالیت داشته است و یک رمان‌نویس به شمار می‌آید. شاید بتوانیم نتیجه بگیریم که مک کی از او برای بالا بردن غنای متنش استفاده کرده و بخش روایی مفاهیمش را به گردن او انداخته است.

جملاتی از کتاب زندانیان باور

فرض اساسی شناخت درمانگران این است که رفتار و هیجان از طریق فرآیندهای شناختی واسطه‌مندی می‌شوند. امروزه شناخت‌درمانی با پشتوانهٔ پژوهشی گسترده و نظریه‌پردازی‌های دقیق به یکی از رویکردهای درمانی اثربخش برای حیطهٔ بسیاری از اختلالات روان‌شناختی تبدیل شده است. رویکردی که در اوایل، آماج اصلی آن فقط افسردگی بود، حوزهٔ عملش به اختلالات شخصیت، اختلالات سوءمصرف مواد، ناسازگاری‌های زناشویی و… کشیده شده است. و این همه مدیون تلاش گروه بزرگی از متخصصان و پژوهشگران است که زندگی و وقت خود را صرف گسترش این شیوهٔ درمانی نموده‌اند. علاوه بر این، شناخت درمانگران سعی کرده‌اند اصول پیچیدهٔ رویکرد شناختی را به زبان قابل فهم برای افراد غیر متخصص توضیح دهند. کتاب حاضر یکی از کتاب‌های کاربردی و ارزشمند برای تغییر نظام باورهای افراد مبتلا به مشکلات هیجانی است.

باورهای مرکزی شما مفاهیم اصلی هستند که بر اساس آن‌ها زندگی می‌کنید. آن‌ها تصویری از خودتان ارائه می‌دهند، تصویری از نقاط ضعف و قوت، توانایی‌ها، ارزشمندی و ارتباطتان با دنیای خارج. باورهای مرکزیتان در حقیقت هویت شما و تعیین‌کنندهٔ بعد عاطفی زندگیتان و چگونگی احساس شما نسبت به خودتان می‌باشند! آن‌ها همه‌چیز زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ از انتخاب همسر تا لذت بردن از یک دوش گرفتن طولانی و گرم. آن‌ها هستند که حد و حدود چیزهایی که شما می‌توانید در زندگی به دست آورید را معین می‌کنند، آن‌ها هستند که تعیین می‌کنند چه کسی شایستگی دارد با شما دوست شود. آن‌ها هستند که انتظارات شما از زندگی را در قالب تغذیه، رضایت و سلامت عاطفی تعریف می‌کنند.

روش نردبانی، راه تجزیه و تحلیل جمله‌های خودگویی شما و جستجوی بیشتر و بیشتر مفروضات زیربنایی اصلی و پیش‌بینی‌هاست تا اینکه به جمله‌های باور زیربنایی برسید. این روش به این دلیل نردبانی نام‌گذاری شده که گام به گام درست مثل پایین رفتن پله پله از یک نردبان پیش می‌رود. روش نردبانی فقط دو قانون دارد. قانون اول این است که برای خودتان پرسش‌هایی مطرح کنید. نظیر: «چی می‌شود اگر…؟ از نظر من چه معنایی دارد؟» در جای خالی یک خودگویی از خودگویی‌های درونی خودتان را بنویسید. سپس به این پرسش پاسخ دهید که از نظر من چه معنایی دارد؟ بعد با توجه به پاسخ‌هایی که می‌دهید، از بالا شروع کنید و جای خالی را پر کنید.