مکتب دیکتاتورها

اروپا قارهٔ سبزرنگی است که رژیم‌هایی با ایدئولوژی‌های سیاه بر کشورهای آن حکومت کرده‌اند. در روزگاری زمین اروپا برای کاشتن بذر دیکتاتوری خوب و مناسب بود و دیکتاتورهای کوچک و بزرگی در گوشه و کنار این قاره ظهور کردند و مدتی را به ظلم و ستم پرداختند و سرانجام نقطهٔ سیاهی شدند در صفحه‌ای از تاریخ. کسانی که در تاریخ دیکتاتور شناخته می‌شوند از روزی که متولد شده‌اند دیکتاتور نبودند بلکه به مرور زمان پله‌های دیکتاتوری را پیمودند تا اینکه به نقطی‌ای رسیدند که دیگر خدا را بنده نبودند و همه‌چیز و همه‌کس را برای منافع و مصلحت خود می‌خواستند. دیکتاتوری از اصول و فنونی برخوردار است و یکی از کتاب‌هایی که به آموزش این اصول و فنون می‌پردازد «مکتب دیکتاتورها» نام دارد که به‌قلم اینیاتسیو سیلونه نوشته شده و توسط مهدی سحابی ترجمه گشته و به‌همت انتشارات ماهی به بازار نشر راه یافته است. ما در این‌جا می‌خواهیم تا نگاهی به این کتاب بیندازیم اما پیش از آن بهتر است کمی با اینیاتسیو سیلونه آشنا شویم. پس با ما همراه باشید.

آشنایی با اینیاتسیو سیلونه

اینیاتسیو سیلونه با نام اصلی سکوندو ترانکوییلی به سال ۱۹۰۰ در دهکدهٔ کوچکی در کشور ایتالیا چشم به جهان گشود. او مدتی در مدارس مذهبی تحصیل کرد اما سپس با ترک‌کردن تحصیل به فعالیت‌های سیاسی روی آورد و به حزب کمونیست ایتالیا پیوست و با فعالیت‌های گسترده و شبانه‌روزی توانست به سطوح بالایی این حزب راه یابد و در کادر رهبری جای گیرد. فعالیت‌های سیلونه در حزب کمونیست منجر به مخفی‌شدن او از دست ماموران رژیم فاشیست و محاکمه‌شدنش به صورت غیابی شد و سرانجام هم مجبور به ترک کشورش گردید و به کشورهای دیگر از جمله شوروی رفت. پس از آن‌که استالین قدرت را غصب کرد، سیلونه با حزب کمونیت قطع رابطه کرد و در سال ۱۹۴۱ حزبی برای رویارویی با فاشیست‌ها شکل داد با این وجود او ادبیات را فراموش نکرد و با قدرت بیشتری به خلق آثار ارزشمندی نظیر: نان و شراب، مکتب دیکتاتورها و یک مشت تمشک زد.

اینیاتسیو سیلونه در سال ۱۹۷۸ درگذشت.

نگاهی به کتاب مکتب دیکتاتورها

بهار ۱۹۳۹ است یعنی همان سالی که جهان می‌رفت تا دومین جنگ خانمان‌سوز قرن بیستم را تجربه کند. البته ستاره‌شناسان سوییسی پیش‌بینی کرده بودند که تا چند سال آینده هیچ جنگی اروپا را تهدید نمی‌کند اما تا سپتامبر تنها چند ماه مانده بود. در این زمان دو مرد امریکایی راهی اروپا می‌شوند تا از نزدیک با این قارهٔ دیکتاتورزده آشنا شوند و پی ببرند که دیکتاتورها چگونه آدم‌هایی هستند و چه‌طور به قدرت می‌رسند و با استفاده از تجربیات آن‌ها بروند در کشور خود یک رژیم دیکتاتوری برپا کنند. این دو نفر پورفسور پیکاپ و آقای دبلیو نام دارند. این دو در سفر خود به اروپا از کشورهای آلمان و ایتالیا و فرانسه دیدن می‌کنند و کتاب‌های فراوانی از دیکتاتورهای قدیم و جدید به‌دست می‌آورنداما باز به‌دنبال راهی برای آموختن اصول و فنون دیکتاتوری می‌گردند و در این مسیر با یک تبعیدی ایتالیایی به‌نام تومازوی کلبی آشنا می‌شوند و چندین جلسه با او به گفت‌وگو می‌نشینند و به موضوع مورد علاقهٔ خود یعنی دیکتاتوری می‌پردازند. همچنین در این گفت‌وگوها ما بارها با نام‌های رهبرانی مانند هیتلر و موسولینی روبه‌رو می‌شویم و از فاشیسم و نازیسم سخن‌ها می‌شنویم. این رهبران و مکتب‌ها در دنیای آن روز نماد دیکتاتوری بودند و تعجبی ندارد که تومازوی کلبی برای آموختن دیکتاتوری به آن دو مرد کنجکاو آمریکایی به سراغ آن‌ها برود.

جملاتی از کتاب مکتب دیکتاتورها

انسان معمولی به‌هیچ‌وجه شاخص نمی‌شود چون نمی‌تواند از تکاپو برای ارضای خواست‌های گوناگون خود دست بکشد. اما کسی که به وسوسهٔ واقعی قدرت دچار است جز خود قدرت هیچ آرزویی ندارد. قدرت فکر و ذکر اوست. سرنوشت اوست. از آن‌جا که همهٔ توان بدنی‌اش جذب این نقطه شده به‌نظر مردم عادی انسانی خارق‌العاده می‌رسد و به این ترتیب بر دیگران سروری می‌کند.

***

حقیقت این است که یک طبقهٔ حاکم رو به انحطاط دقیقا به همهٔ بیماری‌های دوران کهولت، از جمله ناشنوایی، دچار می‌شود. یک طبقهٔ حاکم رو به انجطاط نه‌تنها توان و قابلیت و اراده و شهامت استفاده از ابزارهای فرمانروایی و دفاع از خود در برابر دشمنان سمج را از دست می‌دهد بلکه حتی قدرت درک اوضاع هم از او سلب می‌شود و دیگر نمی‌تواند بر شرایطی که مدام در حال تغییر است مسلط باشد.