ژانر نوجوان
ژانر نوجوان عمدتا به کتاب‌هایی که برای رده سنی ۱۲ تا ۱۸ سال نوشته شده است اطلاق می‌شود. اگر چه کتاب‌های این ژانر برای نوجوانان نوشته می‌شود اما حداقل نیمی از خوانندگان این سبک بزرگسال هستند.
در ادبیات نوجوان موضوع کتاب با سن، تجربه و شخصیت خواننده ارتباط تنگاتنگی دارد. مضامین مختلفی در کتاب‌های این ژانر به کار برده می‌شود که عمدتا در داستانهای بزرگسالان نیز وجود دارد. عمده مباحثی که این ژانر به آن می‌پردازد عشق و دوستی و هیجان و تخیل است.
اهمیت ژانر نوجوان
در دوران نوجوانی آن‌چه اهمیت بسیار زیادی دارد هویت یابی و استقلال طلبی نوجوان است. از همین رو نویسندگان ادبیات نوجوان در آثار خود از مضامین هویت یابی و استقلال طلبی بهره می‌برند و به نوجوان کمک می‌کنند در باب چالش‌های خاص دوران نوجوانی تفکر کرده و تصمیم درست بگیرد. نویسندگان بزرگ معتقدند، ادبیات ژانر نوجوان پیوندی بین نوجوان و ادبیات بزرگسال ایجاد می‌کند و به نوجوان فرصت تعامل با بزرگسالان را می‌دهد.
بسیاری از والدین از رفتارهای پرخاشگرانه و غیر قابل کنترل نوجوان خود شاکی هستند. نوجوان‌ها عمدتا به دنبال کشف هویت مستقل خود هستند و قانون شکنی یکی از تفریحات آن‌ها به حساب می‌آید. اهمیت ادبیات نوجوان در هدایت و رهبری افکار لجام گسیخته سنین نوجوانی بر کسی پوشیده نیست. نوجوان با مطالعه آثاری که برای نوجوانان نوشته شده است، می‌تواند در مواجهه با چالش‌های مخصوص سن خود بهتر و عاقلانه‌تر عمل کند.
ژانر نوجوان در گذر زمان
تاریخ ادبیات نوجوان به تاریخ تفکیک رفتارهای افراد با توجه به سن گره خورده است. بعد از آن‌که روانشناسان رفتارهای انسان را بر اساس دوره‌های سنی تحلیل کردند و دوره نوجوانی دارای هویت خاص خود شد، ادبیات نوجوان نیز شروع به کار کرد. از اولین نویسندگان ژانر نوجوان می‌توان به ساراتریمر اشاره کرد. او در سال ۱۸۲۰ میلادی این سبک را با آثاری که برای گروه سنی ۱۴ الی ۲۱ سالگی نوشت شروع کرد.
در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، نویسندگانی مانند مارک تواین، لوئیس کارول، جی‌ام باری و… داستانهای جذابی در این ژانر نوشتند.
در دهه هشتاد، انجمن‌های ادبی جهان در زمینه سلامت محتوای کتاب، فشار زیادی بر ناشران کتاب‌های کودک و نوجوان وارد کردند. آن‌ها معتقد بودند که نوجوان‌ها از کتاب‌هایی که محتوای آن‌ها قتل، خشونت‌های جنسی، تجاوز، خودکشی و مرگ والدین است، آسیب جدی می‌بینند و خواستار حذف این موضوعات از کتاب‌های رده سنی نوجوان شدند. از طرفی این انجمن‌ها بر انتشار کتاب‌هایی با محتوای بلوغ، کشف استعدادها و هویت یابی و شکوفا شدن نوجوان تاکید داشتند. بنابراین از آن به بعد محتوای آثاری که برای رده سنی نوجوان نوشته می‌شد پر بارتر، سالم‌تر و اخلاقی‌تر شد.
معرفی آثار برتر ژانر نوجوان
در سال ۱۹۸۰ اولین سری از کتاب‌های هفتگانه هری پاتر به قلم جی. کی. رولینگ نوشته شد. بسیاری از کارشناسان حوزه ادبیات این کتاب‌ها را زنده شدن دوباره ادبیات نوجوان قلمداد کردند. کتاب‌هایی سرشار از هیجان، شکوفایی و خود باوری آمیخته با عشق و دوستی. بعد از آن ادبیات نوجوان گسترش بسیاری یافت و نویسندگان در حوزه‌های مختلفی مانند رمان‌های سبک، داستانهای پر رمز و راز، داستان‌های‌ترسناک، کمدی و طنز و… به تولید آثاری در این حوزه پرداختند. از بهترین و پر فروش‌ترین کتاب‌های نوجوان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شگفتی یا اعجوبه (wonder) اثر آرجی پالاسیو نویسنده امریکایی
- ارباب حلقه‌ها (The Lord of the Rings) اثر جی. آر. آر. تالکین نویسنده انگلیسی
- حادثه عجیب برای سگی در شب (The curious incident of the dog in the night time) اثر مارک هادون نویسنده انگلیسی
- شازده کوچولو (Le Petit Prince) اثر آنتوان دوسنت اگزوپری نویسنده فرانسوی
- جنگی که نجاتم داد (The War that Saved My Life) اثر کیمبرلی بروبیکر بردلی نویسنده آمریکایی
کتاب‌های شیطان و پسرکش، جیمز و هلوی غول پیکر، مجموعه کتاب ماجراهای ناگوار، آرزوهای بزرگ، دور دنیا در هشتاد روز، خاطرات یک الاغ، سرود کریسمس، تام سایر و… از دیگر ادبیات معروف و خواندنی نوجوانان هستند.
ادبیات نوجوان در آثار ایرانی
در ایران ادبیات ژانر نوجوان هنوز نوپا بوده و راه درازی در پیش دارد. انتشار کتاب‌های‌ترجمه شده این ژانر و استقبال نوجوانان از آن نشان داد که جای آثار فاخر ایرانی در این حوزه بسیار خالی است و ناشران با فراخوان‌های متعدد از نویسندگان برای تولید آثار مختلف ومتنوعی در ژانر نوجوان دعوت به عمل اورده‌اند. «زیبا صدایم کن»، «سایه هیولا» و «خواهران تاریک» از معروف‌ترین رمان‌های ایرانی برای نوجوانان هستند.