کتاب «پی‌یر و لوسی»، (با نام اصلی به زبان فرانسوی pierre et luce) رمانی کوتاه، نوشتهٔ رومن رولان، نویسندهٔ معاصر فرانسوی است. این کتاب برای اولین بار در سال ۱۹۱۸ میلادی به چاپ رسید و با وجود انتشار در بحبوحهٔ دوران جنگ جهانی (اول)، با اقبال خوبی روبه‌رو شد.

پی‌یر و لوسی، در وجه قالب خود، یک رمان است اما از مختصات یک داستان بلند (Novel) هم بهره می‌برد و تنه به تنهٔ آن می‌زند. این اثر، ۱۱۰ صفحه در قطع رقعی را شامل می‌شود. مینو مشیری، مترجمی است که پی‌یر و لوسی را برای نشر نو به زبان فارسی برگردانده است. نسخهٔ ایرانی شدهٔ اثر رولان، برای اولین بار در سال ۱۳۹۲ هجری شمسی به بازار نشر آمد و تاکنون چهار بار تجدید چاپ شده است.

از جمله ویژگی‌های این اثر می‌توانیم به مصور بودنش اشاره داشته باشیم؛ تمهیدی که علاوه بر جذابیت بخشی به کتاب، باعث شده تا وجهِ کلاسیک آن هم پایدار بماند. پی‌یر و لوسی کتابی است که از خرده‌روایاتی منسجم برای طرح داستانش استفاده می‌کند. از بخش‌های دیگر نسخهٔ فارسی می‌توانیم به مقدمه‌هایی در توضیح کارنامهٔ نویسنده و هم‌چنین مترجم اثر اشاره کنیم.

موضوع کتاب «پی‌یر و لوسی»

همان‎طور که در بالا گفتیم، پی‌یر و لوسی، رمانی است که نه‌تنها در دورهٔ جنگ جهانی اول نوشته شده است، بلکه داستانش هم مربوط به فضای آن دوره است. ماجرا از زمانی آغاز می‌شود که می‌فهمیم، جوانی بورژوا (به نام پی‌یر) به دختری از طبقهٔ فرودستِ جامعه برخورد می‌کند و نسبت به او علاقه‌مند می‌شود.

در ادامه، رابطهٔ این دو به رابطه‌ای دوطرفه تبدیل می‌شود؛ اما مانع بزرگی میان این دو وجود دارد! درواقع پی‌یرِ ۱۸ ساله، جوانی است که مشمول سربازی شده و باید به جبهه‌های جنگ برود؛ اما پی‌یر و لوسی با وجود اطلاع از این موضوع و اینکه تنها چند وقت تا موعد اعزام پی‌یر باقی مانده است، رابطهٔ خود را ادامه می‌دهند.

رولان از این رابطهٔ فانتزی در دل جنگی سهمگین، برای ابراز عقاید خود در لایه‌های بعدی داستانش استفاده می‌کند. این نویسنده، تفکری ضدجنگ را دارد و سعی می‌کند تا وجه دوستیِ زیبای این عشق پاک را به مثابه یک نماد، تبدیل به مضمون صلح کند. عشقی که رولان تصویر می‌کند، نه‌تنها یک عشق اومانیستی است که انسان‌گرایی را هدف قرار می‌دهد و می‌تواند در قامت صلح بین ملت‌ها تفسیر شود؛ بلکه از کهن‌الگوها و ماجراهای افسانه‌ای یا اساطیری عشق هم بهره‌مند شده است؛ بنابراین مطالعهٔ این داستان با هر دیدی برای هر مخاطبی جذاب است.

درواقع آرمان‌گرایی رولان، هم می‌تواند در وجه زیرین کتاب، یعنی عشقی پاک و دوطرفه تفسیر شود و هم نمادی از دنیایی پر از صلح و صفا باشد.

هملت

یکی دیگر از وجوه پی‌یر و لوسی، ارتباط غیرمستقیم آن با نمایش‌نامهٔ مشهور هملت، اثر ویلیام شکسپیرِ کبیر است؛ این ماجرا تا جایی پیش رفته که بسیاری از منتقدینِ ادبی، پی‌یر را یک هملتِ مدرن و امروزی فرض کرده‌اند.

البته شاید در ظاهر، ارتباط هملت و ماجرای کتاب رولان را درک نکنید؛ زیرا ماجرای عاشقانه و حتی روان‌شناسیِ ادیپیِ آن زیاد به پی‌یر و لوسی مرتبط نیستند! اما درواقع هملت در لایه‌های زیرین و فلسفی خود، در دیالکتیک‌هایی جذاب به دنبال طرح رویهٔ رام کردن طبع وحشی آدمی‌زاد بود؛ چیزی که دقیقا با مضمون دوم داستان عاشقانهٔ حاضر، یعنی صلح جهانی، در ارتباطی مفهومی قرار می‌گیرد.

آشنایی با رومن رولان، نویسندهٔ کتاب «پی‌یر و لوسی»

بهترین توصیف برای رومن رولان این است که او در اعتراض به فاشیسمِ آلمانی زمان، هیچ‌گاه جایزهٔ ادبی بزرگِ گوته را از دولت نازی نپذیرفت! او نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس، مقاله‌نویس و روشنفکر معاصر فرانسوی بود.

البته رولان در سال ۱۹۱۵ توانست برندهٔ بزرگ‌ترین جایزهٔ ادبی جهان، یعنی نوبل ادبیات شود. آکادمی نوبل در توضیح جایزهٔ او نوشته بود: «به خاطر احترام به آرمان‌گرایی آثار ادبی او و هم‌دردی و عشق به حقیقت در توصیف اشکال مختلف انسان‌ها. » رولان غیر از جایزهٔ مذکور، جوایز مهم دیگری مانند نشان لژیون دونور و جایزهٔ بزرگ آکادمی فرانسه را هم برده بود.

این نویسنده، علاوه بر ادبیات در حوزه‌های فلسفه، موسیقی و سیاست هم دستی بر آتش داشت. او در زندگی خود از ژان ژاک روسو و فرانسوا رابله تاثیر پذیرفته بود و می‌توان تاثیرش را بر افراد متأخری هم‌چون ارنست رنان، لئو تولستوی، ماهاتما گاندی، آنری برگسون و هرمان هسه ببینیم.

آثار رولان در چند دستهٔ نمایش‌نامه، رمان، داستان، زندگی‌نامه و مقالات تقسیم‌بندی می‌شوند و از بین مهم‌ترینِ آنان می‌توان به کتاب‌های «تراژدی‌های ایمان، تئاتر انقلاب، زندگی بتهوون، زندگی میکل آنژ، گاندی، ژان کریستف، جان شیفته و خاطرات جوانی» اشاره داشته باشیم.

آشنایی با مینو مشیری، مترجم اثر

مینو مشیری، نویسنده، پژوهش‌گر و مترجم معاصر ایرانی است. مشیری یکی از برترین مترجمان آکادمیک روز ماست و فوق‌لیسانس در رشتهٔ زبان و ادبیات فرانسه و فوق‌لیسانس در رشتهٔ زبان و ادبیات انگلیسی، از جمله مدارک تحصیلی اوست.

او جوایز بسیاری را در دوران حرفه‌ای خود کسب کرده که از بین آن‌ها می‌توانیم به جایزهٔ مهمی هم‌چون «نشان شوالیهٔ هنر و ادب» فرانسه اشاره کنیم.

ترجمهٔ آثار نویسندگان بزرگی همچون گابریل گارسیا مارکز، برنارد شاو، هدا گابلر، چارلز دیکنز، ژوزه ساراماگو، موریس مترلینگ و… در کارنامهٔ مشیری دیده می‌شود و از بین انبوه کتاب‌هایی که ترجمه کرده می‌توانیم به آثاری هم‌چون باباگوریو، داستان دوشهر، کوری، اوژنی گرانده و عصر بی‌گناهی اشاره داشته باشیم.

ضمنا او برخلاف بسیاری از مترجمان، به مسیر معکوس ترجمه هم توجه داشته و برای مثال، آثاری سینمایی یا داستانی از مرحوم عباس کیارستمی، کیومرث پوراحمد، سهراب شهیدثالث، هوشنگ گلمکانی، داریوش مهرجویی و مجید مجیدی را به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی برگردانده است.

جملاتی از کتاب «پی‌یر و لوسی»

«در هر نوجوان شانزده تا هجده ساله اندکی از روح هملت یافت می‌شود. از او نخواهید که جنگ را درک کند! (این باشد بر شما مردان روزگار دیده!) برای او همین بس که زندگی را درک کند و بتواند خشم خود را از وجود آن فرو بخورد. معمولا او خود را در رویا و هنر مدفون می‌کند تا زمانی فرا رسد که به این زیست جدید خو گرفته باشد. –زمانی که نوزاد حشره گذارِ مرارت‌بار از کرمینگی به حشرهٔ بالدار را طی کرده باشد. و در این روزهای پرآشوبِ بهارِ بلوغ، او چه سخت نیازمند آرامش و تعمق است! »

«جنگ آمده بود و او را از زندگی کاری‌اش جدا کرده بود، از مطالعات علمی‌اش، از رویاهای بیست سالگی‌اش، و از صمیمیت با برادر کوچکش. در آرمان‌خواهیِ مستانهٔ آغاز جنگ، از همه چیز گذشته بود، مانند پرنده‌ای بزرگ و دیوانه که خود را در فضا پرتاب کند. –با این توهم قهرمانانه و ابلهانه که می‌تواند با منقار و چنگال‌هایش به جنگ خاتمه دهد و صلح را از نو در زمین حاکم سازد. از آن زمان، پرندهٔ بزرگ دو سه بار به آشیان بازگشته بود؛ و افسوس که هر بار با بال و پری شکسته‌تر… سرخورده از بسیاری از این توهمات، اما سرافکنده‌تر از آن که [بتواند] به این سرخوردگی اذعان کند. »

«تجربه‌ای زودرس توهمات آنان را پژمرانده بود: آن‌ها میزان ارزش این توهمات را در بزرگترهاشان دیده بودند و شاهد جان باختن کسانی شدند که این توهمات را باور نداشتند. دیگر نه به هم‌سن و سال‌های خود اعتمادی داشتند و نه به عموم انسان‌ها. وانگهی، زمانه، زمانهٔ درددل کردن نبود! در این روزگار اعتماد کردن گران تمام می‌شد! روزی نبود که عقاید یا حرف‌های خصوصی این و آن توسط خبرچینی وطن‌پرست افشا نگردد و به تعصب دامن نزند. چنین بود که از صمیمیتِ این جوان‌ها نسبت به یکدیگر کاسته می‌شد: به خاطر دلسردی، از روی تحقیر، از سر احتیاط، و به خاطر احساس انزوای روحی…»