«بیندیشید و ثروت‌مند شوید» (Think and Grow Rich‎) عنوان کتابی انگیزشی در حوزهٔ کسب و کار است. این کتاب که توسط ناپلئون هیل، نویسندهٔ فقید اهل ایالات متحدهٔ آمریکا نوشته شده است، در حوزهٔ آثار خودیاری و فلسفی طبقه‌بندی می‌شود و در گونهٔ غیرداستانی(non-fiction) قرار دارد. بیندیشید و ثروت‌مند شوید، کتابی نه کوتاه و نه بلند است. این اثر که اولین بار، در سال ۱۹۳۷ میلادی به چاپ رسیده بود، ۲۳۸ صفحه در قطع رقعی را شامل می‌شود. نشر آرایان، این اثر را در ایران به چاپ رسانده و از سال انتشار یعنی ۱۳۹۵ هجری شمسی تاکنون، سه بار تجدید چاپ نموده است. البته استقبال از این کتاب در دنیا بسیار بیش‌تر از ایران بوده است. برای مثال تا زمان مرگ نویسنده، ۲۰ میلیون نسخه از کتاب در سراسر دنیا به فروش رفته بود. عددی که تا به امروز، مرز ۱۰۰ میلیون نسخه را هم رد کرده است.

موضوع کتاب بیندیشید و ثروت‌مند شوید

همان‌طور که گفتیم و از اسم کتاب هم مشخص است، این اثر، کتابی برای توضیحِ چه‌گونگی بهبود بخشیدن شخصی افراد است. هیل معتقد بود که بیندیشید و ثروت‌مند شوید را با الهام از تاجر نیکوکار معروف آمریکایی، اندرو کارنگی نوشته است. اصرار نویسنده بر این بود که گرچه عنوان و بن‌مایهٔ اثرش در رابطه با افزایش درآمد فرد است؛ اما نباید مضمون آن را تنها به چنین مسئله‌ای تقلیل داد. او معتقد بود که بیندیشید و ثروت‌مند شوید، کتابی کلی است و فلسفهٔ بسط یافته در کتاب، موجب پیشرفت مخاطب در تمام زمینه‌های شغلی او خواهد شد. اما روشی که هیل برای جا انداختن این مسائل استفاده می‌کند جالب است. او به جای این‌که مانند اکثریت آثار انگیزشی، مسائلی انتزاعی، خیالی و امتحان نشده را مطرح کند، به واقعیت متکی می‌شود و فرمول‌هایی دقیق و جواب گرفته را طرح می‌کند. درواقع او تجربهٔ بیش از پانصد تاجر موفق را به صورتی عینی برای مخاطبش روایت می‌کند. البته که روایت او با تحلیل‌های جنبی هم هم‌راه هستند تا تنها به گزارش‌نویسی و خاطره‌نویسی منتهی نشوند. افرادی که در بیندیشید و ثروت‌مند شوید، روبه‌روی مخاطب قرار می‌گیرند، تاجرانی با ثروت‌هایی هنگفت هستند که در ابتدا سرمایهٔ نقدی زیادی اعم از ارث یا… نداشته‌اند و تنها با تمرکز بر افکار، نظریات و برنامه‌های جدید و بکر خود توانسته‌اند به ثروت دست یابند. البته از اسم کتاب هم چنین برمی‌آید که این اثر برای افراد ثروت‌مند نوشته نشده، بلکه طریق نیل به ثروت را آموزش خواهد داد. البته نکتهٔ جالب آن‌جاست که رسیدن به موفقیت، قاعده و قانون مشخصی ندارد و از هزاران روش خارج از این کتاب هم رخ خواهد داد. بهترین مثال را هم آن‌جایی می‌بینیم که افراد مذکور در کتاب، هیچ‌کدام به این کتاب دسترسی نداشتند اما ثروت‌مند شدند. با این حال، شاید خواندن کتاب حاضر باعث ساخت روشی انتزاعی از روی روش‌های آنان یا اساساً ایجاد انگیزه برای شروع مسیر موفقیت باشد. پس از این جنبه‌ها اهمیت می‌یابد.

آشنایی با ناپلئون هیل

نویسندهٔ کتاب بیندیشید و ثروت‌مند شوید، حکایت جالبی دارد. او به عقیدهٔ بسیاری، یکی از پیشگامان سبک مدرن ادبیات موفقیت شخصی معرفی می‌شود. در حالی که بسیاری دیگر، نظری ۱۸۰ درجه متفاوت دارند و او را «بزرگ‌ترین کلاه‌بردار خودیاری تمام زمان‌ها» محسوب می‌کنند. پس شاید بهتر باشد تا برای شناخت این نویسنده، بیش از هر چیزی به آثار او مانند همین کتاب حاضر، یا آثاری چون «راز قدرت جذب»، «دینامیت موفقیت»، «غلبه بر شیطان»، «رشد فکری و ثروت»، «علوم موفقیت» و «قوانین طلایی موفقیت» رجوع کنیم. چرا که او در زندگی حرفه‌ای، نکته‌ای ورای کتاب‌هایش برای درک فلسفهٔ ذهنی و عمل‌گرایانه‌اش باقی نگذاشته است. او که در قرن نوزدهم به دنیا آمده بود، هشتم نوامبر ۱۹۷۰ فوت کرد. سرنوشت او تقریبا چیزی بود که همهٔ نویسندگان کتاب‌های خودیاری دارند. یعنی حتی اگر فرض کنیم که کتاب‌های او هیچ‌کسی را موفق و ثروت‌مند نکرده‌اند، نمی‌توانیم از تاثیرشان در موفقیت و نیل به ثروت خود نویسنده عبور کنیم! در همین راستا، او تا انتهای عمر به نوشتن مشغول بود و زمان فرو بستن دیدگان خود هم مشغول نوشتن کتاب «تو می‌توانی کار کنی و معجزه ببینی» بود! او مانند تمام نویسندگان حوزهٔ خودیاری سعی می‌کرد تا از جملات و نقل قول‌های طلایی در پیش‌برد اهداف و توضیح فلسفهٔ مورد نظرش استفاده کند. برای همین است که بسیاری از جملات او به طرزی عامدانه، کلی وضع شده‌اند و طیف وسیعی از انسان‌ها را دربر می‌گیرند که هیچ، قابلیت تفسیر و تاویل‌پذیری حرف را هم بالا می‌برند. برای سندیت ادعای قبل، می‌توانیم به این جمله که -به عقیدهٔ هواداران هیل- یکی از مهم‌ترین جملات اوست، توجه کنیم: «لزوماً همیشه قوی‌ترین‌ها و سریع‌ترین‌ها پیروز نمی‌شوند. پیروز کسی است که فکر کند می‌تواند پیروز شود…»

رکود بزرگ

یکی از مهم‌ترین نکات بیرونی کتاب بیندیشید و ثروت‌مند شوید، تطابق زمانی و دورهٔ نگارش آن است. مسئله‌ای که در این کتاب، توجه خاصی را می‌طلبد. هیل این اثر را در دورهٔ رکود بزرگ نوشته بود. رکود یا ایستایی بزرگ به رکود گستردهٔ اقتصادی جهان، یک دهه پیش از آغاز جنگ جهانی دوم گفته می‌شود. دورانی که معمولا عمیق‌ترین، طولانی‌ترین و گسترده‌ترین بحران اقتصادی سدهٔ بیستم میلادی معرفی می‌شود. زیرا برای مثال، نرخ بیکاری در آمریکا به ۲۵ درصد رسید، بورس آمریکا به شدت سقوط کرد و تورم اقتصادی سر به فلک گذاشت. در چنین دورانی بود که هیل شروع به ارائهٔ نظریات خود کرد و طبیعی است که موفقیت چنین اثری در آن دوره، محتمل به نظر بیاید. البته که امروزه هم با معضلات اقتصادی سراسر دنیا، دوباره می‌توان به کتاب حاضر رجوع کرد و مطالعهٔ آن خالی از لطف به نظر نمی‌رسد.

بخش‌های کتاب

بیندیشید و ثروت‌مند شوید، مجموعاً از ۱۶ فصل کلی با زیرشاخه‌هایی جزئی‌نگرانه تشکیل شده است. عناوین فصول آن که هرکدام، موضوعی خاص را تداعی می‌کنند، عبارت‌اند از: «قدرت فکر»، «خواستن، نقطهٔ آغاز تمام موفقیت‌هاست»، «ایمان؛ تجسم و باور رسیدن به خواسته»، «خود القایی؛ واسطه‌ای برای تاثیرگذاری بر ضمیر ناخودآگاه»، «دانش تخصصی: تجربه‌ها یا مشاهدات شخصی»، «تخیل: کارگاه ذهن»، «برنامه‌ریزی سازمان‌یافته: تبلور خواسته در قالب عمل»، «تصمیم‌گیری: بر تعلل و مسامحه‌کاری مسلط شویم»، «پیگیری و پشتکار: تلاش مداوم برای تحریک و تقویت ایمان»، «قدرت ذهن خردمند و استاد: نیروی محرک»، «تسلط بر تغییر و تبدیل رابطهٔ جنسی»، «ضمیر ناخودآگاه: حلقهٔ ارتباطی»، «مغز: ایستگاه ارسال و دریافت فکر»، «حس ششم: دروازه‌ای به معبد حکمت»، «چه‌گونه شش ترس اساسی را گول بزنیم؟» و درنهایت فصل آخر یعنی «کارگاه شیطان!». جالب این‌جاست که تمامی عناوین فوق می‌توانند اسم یک کتاب مستقل باشند. زیرا مسائلی بنیادی و روان‌شناختی را در تعامل با موضوعات اقتصادی و مربوط به کسب و کار مطرح می‌کنند. البته که این موضوعات از ارتباط خود با زندگی شخصی انسان هم غافل نیستند و همان‌گونه که هیل معتقد بود، مسائل متنوعی از خودیاری را در این کتاب خواهیم خواند. با این وجود، کتاب حاضر تنها کتاب از این دستهٔ آثار نیست و در مطلب «با کتاب، مسیر رسیدن به موفقیت را کوتاه کنید.» از مجلهٔ کتابچی، تعدادی دیگر از این آثار را بررسی کرده‌ایم.

جملاتی از کتاب بیندیشید و ثروت‌مند شوید

ابتدا یادمان باشد که همهٔ ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که تعداد کمی از شهروندان از آزادی فکری و عمل برخوردارند. بیش‌تر ما هرگز از این آزادی بهره‌ای نبرده‌ایم و هرگز آزادی خود را با آزادی دیگر جوامع مقایسه نکرده‌ایم.

سرمایه فقط شامل پول نمی‌شود. بلکه شامل گروه‌های بسیار باهوش و سازمان‌یافته از افرادی می‌شود که روش‌ها و ابزارهای استفادهٔ موثر از آن را برای عموم و نیز خودشان برنامه‌ریزی می‌کنند… یک ایدهٔ کم‌اهمیت و ارائهٔ یک صبحانهٔ ساده هم بدون وجود سرمایهٔ سازمان‌یافته امکان‌پذیر نیست!

۹۸ درصد از افرادی که امروزه حقوق‌بگیر هستند، به این دلیل در این جایگاه قرار دارند که از تصمیم قاطعانه و دقیق برای برنامه‌ریزی شغل مناسب و دانش چه‌گونگی انتخاب کارفرما برخوردار نبوده‌اند…

صفحات تاریخ پر از گزارش‌های رهبران بزرگی است که موفقیت‌های آن‌ها را می‌توان حاصل تاثیر زنانی دانست که نیروی ذهنی خلاق‌شان را با تحریک خواسته و تمایل جنسی آن‌ها برانگیختند. ناپلئون بناپارت یکی از این افراد بود. او وقتی از همسر اولش ژوزفین الهام می‌گرفت، مقاومت‌ناپذیر و شکست‌ناپذیر شده بود…