کتاب‌های شیمی مبتکران سال‌هاست از پرفروش‌ترین منابع درس شیمی به شمار می‌روند. درسنامه‌های مفصل، تعداد فراوان تست و پاسخ‌های تشریحی روان، از جمله ویژگی‌های بارز مجموعه کتاب‌های شیمی مبتکران هستند. اما ممکن است دانش‌آموزان در برهه‌های زمانی خاص (مثل تعطیلات نوروز یا ماه‌های منتهی به کنکور) امکان مطالعهٔ این کتاب‌های قطور را نداشته باشند یا به دنبال منبعی برای خلاصه‌نویسی باشند؛ کتاب‌های فیل شیمی مبتکران، این موارد یکی از اهداف تالیف و چاپ کتابهای فیل شیمی مبتکران بوده‌اند. کتاب‌های فیل شیمی، هم‌چون سری کتاب‌های شیمی مبتکران، درسنامه‌های آموزشی، پرسش‌های چهارگزینه‌ای و پاسخ‌های تشریحی را شامل می‌شوند؛ اما در قالبی مختصر و مفید.

مؤلف کتاب فیل شیمی دهم مبترکان در توضیح جریان تألیف و اهداف کتاب چنین نوشته است:

یک کتاب می‌تواند کتاب چکیده و خلاصه باشد ولی با رعایت یک سری اصول و ضوابط، تا حد معقولی (نه در حد ایده‌آل) کار علمی و فرهنگی خوبی هم به حساب آید. چنین کتابی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ ۱۰ ویژگی به ذهنم رسید که سعی کردم آن‌ها را به صورت ۱۰ فرمان بنویسم و سعی کنم در تالیف این کتاب به رعایت کامل این ۱۰ فرمان پایبند باشم.

• فرمان ۱: تمام نکته‌هایی که می‌توانند در تست‌های کنکور سراسری مطرح شوند باید در این کتاب موجود باشند.
• فرمان ۲: طرح درسی و نحوهٔ بیان مطالب باید طوری باشد که حتی برای صفر کیلومترها و یا آن‌هایی که مدت‌ها از درس دور بوده‌اند قابل فهم باشد.
• فرمان ۳: مطالب کتاب باید آن‌قدر خلاصه و جمع‌وجور باشد که برای یک دانش‌آموز حکم جمع‌بندی را داشته باشد.
• فرمان ۴: تمرین‌های آموزشی در حدی گنجانده شود که مطالب برای خوانندهٔ کتاب کاملا جا بیفتد.
• فرمان ۵: از ذکر نکته‌های کهنه و خارج از محدوده پرهیز شود.
• فرمان ۶: مطالب بیش از حد لازم شکافته نشوند تا کتاب حجیم نشود.
• فرمان ۷: در مورد هر مبحث اطلاعات آماری خوبی به خوانندهٔ کتاب داده شود؛ مبنی بر این که فلان مبحث تا کنون چند بار در تست‌های کنکور سراسری مطرح شده و با چه زاویه‌ای به آن نگریسته شده است.
• فرمان ۸: در هر مبحث تست‌های کلیدی و پرتکرار کنکور سراسری سال‌های گذشته مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
• فرمان ۹: در تست‌هایی که به صورت «کدام عبارت درست و یا نادرست است؟ » و یا «چند مورد از عبارت‌های زیر درست هستند؟ » عبارت‌های معروف و پرتکرار به خواننده معرفی شوند.
• فرمان ۱۰: تست‌های احتمالی کنکور سال‌های آینده رو نمایی شوند.

ویژگی‌های ظاهری کتاب فیل شیمی دهم مبتکران

کتاب فیل شیمی دهم مبتکران، اثری تک‌جلدی از انتشارات مبتکران است که به قلم جناب آقای بهمن بازرگانی، نویسندهٔ مجموعه کتاب‌های شیمی مبتکران، به رشتهٔ تحریر درآمده است. این کتاب در ۲۹۷ صفحه نوشته شده (این در حالی است که جلد اول کتاب شیمی دهم مبتکران، ۳۲۴ صفحه و جلد دوم آن، ۶۹۲ صفحه دارد.) حجم کتاب، با در نظر گرفتن مطالبی که پوشش داده شده، بسیار منطقی و ایده‌آل است. دانش‌آموزانی که موفق به اتمام مطالعهٔ تمام مطالب نشده‌اند یا  قصد دوره مطالب را دارند، می‌توانند با مطالعهٔ این کتاب، در مدت زمانی کوتاه، حجم زیادی از مطالب را مرور کنند. چاپ جدید این کتاب به ویراست سوم نیز رسیده است و ایرادات علمی و نگارشی کتاب به حداقل رسیده‌اند.

طراحی ظاهری سری کتاب‌های فیل شیمی، شباهت بسیاری به سری کتاب‌های شیمی مبتکران دارد. کاغذ به کار رفته در چاپ کتاب، کاغذ سفید است که جنس مرغوبی دارد و از ضخامت و استحکام مناسبی برخوردار است. در صفحه‌آرایی از رنگ نارنجی استفاده شده است که در ترکیب با کاغذ سفید و نوشته‌های مشکی کتاب جلوهٔ زیبایی به کتاب بخشیده است. کادرها و جدول‌های جمع‌بندی و مقایسه از جمله مواردی هستند که در طراحی صفحات کتاب به چشم می‌خورند و علاوه بر زیبایی ظاهری، سبب تسریع مطالعه تسهیل یادآوری مطالب خوانده شده توسط دانش‌آموز می‌شوند. نوشته‌های کتاب سایز و فونت خوانایی دارند و فاصلهٔ بین خطوط رعایت شده است. کادربندی‌های صورت گرفته در کتاب مطالب بخش‌های مختلف را از یک‌دیگر تفکیک می‌کنند. در برخی قسمت‌ها کلمات پررنگ‌تر نوشته شده‌اند یا نشانه‌هایی رسم شده که  مسیر مطالعهٔ دانش‌آموز را هموارتر می‌کنند.  لحن طنز مولف در سرتاسر کتاب به چشم می‌خورد و باعث شده دانش‌آموزان ارتباط بهتری با مطالب کتاب داشته باشند.

بررسی درسنامه‌های کتاب فیل شیمی دهم مبتکران

درسنامه‌های کتاب فیل شیمی دهم مبتکران، مختصر نوشته شده‌اند. حجم زیاد مطالب که یکی از ویژگی‌های بارز سری کتاب‌های مبتکران بود، در این مجموعه کتاب‌ها به چشم نمی‌خورد و دانش‌آموزان با صرف مدت زمان کم‌تر می‌توانند چکیده‌ای کامل از درس را مطالعه کنند. دانش‌آموزان پیش از بررسی این درسنامه‌ها، باید تسلطی نسبی بر مطالب کتاب درسی داشته باشند تا با فراگیری پیش‌نیازها و ذهنی آماده وارد فضای تخصصی شوند.

هر فصل از کتاب به چندین زیرعنوان تقسیم شده و مطالب هر زیرعنوان از ترتیب و چینش کتاب درسی پیروی می‌کنند. در درسنامه‌های کتاب فیل شیمی دهم مبتکران، تحلیل کامل و دقیق مطالب کتاب درسی انجام شده است؛ متن درس، شکل‌ها و تصاویر، نمودارها و جدول‌ها، فعالیت‌ها پرسش‌ها از جملهٔ این موارد هستند.

• گام اول، آشنایی: در این بخش مولف اطلاعاتی کلی از مباحث پیش‌رو را در اختیار مخاطب قرار داده است تا دانش‌آموز با آمادگی کافی وارد فضای درسنامه شود. البته در صفحه ابتدایی هر فصل نیز یک معرفی کوچک از عناوین در اختیار مخاطب قرار گرفته است. در ادامهٔ مطلب، معرفی زیر عنوان ۸-۲، مشکلات زیست‌محیطی (باران اسیدی، گرمایش زمین، ردپای CO_۲، اثر گلخانه‌ای، شیمی سبز و توسعهٔ پایدار) از فصل دوم شیمی دهم را می‌خوانیم: در این قسمت از درس‌مان می‌خوانیم که این موجود دوپا (یعنی انسان!) چه بلاهایی که به سر سیارهٔ زمین در نیاورده است! از باران اسیدی و گرمایش زمین گرفته تا اثر گلخانه‌ای و ایجاد ردپایی غول‌آسا در زمینهٔ تولید CO_۲. در اواخر این بحث نیز راهکارایی که بشر امروزه برای مقابله با این مشکلات محیط‌زیستی ابداع کرده است را می‌خوانیم. راهکارهایی از قبیل توجه به شیمی سبز و توسعهٔ پایدار. نکتهٔ قابل توجه در این مبحث این است که «علم شیمی» در آن رنگ باخته و جای خود را بیشتر به مباحث «محیط زیست» می‌دهد. مطالبش کمی حفظی به نظر می‌رسند اما در عوض اگر به دقت آن را بخوانید، شانس بالایی برای حل تست‌های مربوطه خواهید داشت.
• گام دوم، چکیده و خلاصهٔ درس: این قسمت در واقع اصلی‌ترین بخش درسنامه است. توضیحات آموزشی و نکات در همین بخش نوشته شده‌اند. مطالب نوشته شده برای هر عنوان به صورت موردی بیان شده‌اند. پاراگراف‌ها و جملات طولانی در این درسنامه‌ها جایی ندارند. تمام نکاتی که دانش‌آموز باید برای پاسخ به سوال‌ها فراگیرد در قالب کادرها «نکته» نوشته شده‌اند. این نکات موارد تکمیلی و ترکیبی را نیز شامل می‌شوند. خطاهای احتمالی دانش‌آموزان و کج‌فهمی که در جریان مطالعه وجود دارد نیز تحت عنوان «تذکر» به مخاطب تذکر داده شده است.
• گام سوم، حل تمرین: سوال‌ها و تست‌های آموزشی یکی از مهم‌ترین عناصر آموزش در این کتاب هستند. دانش‌آموز با حل این سوال‌ها به درک کامل‌تری از مطالب می‌رسد و می‌تواند با کاربرد روابط و نکات مختلف در سوالات آشنا شود.

بررسی پرسش‌های چهارگزینه‌ای کتاب فیل شیمی دهم مبتکران

عمدهٔ سوالات و تست‌های کتاب در بخش درسنامه و تحت عنوان «تمرین» مطرح شده‌اند. در انتهای هر فصل یک مینی آزمون قرار گرفته است. دانش‌آموزان می‌توانند سوال‌های این آزمون را به عنوان سوال آزمایشی و برای سنجش وضعیت تحصیلی خود بررسی نمایند. مولف کتاب در انتخاب این تست‌ها وسواس بالایی به خرج داده است تا با وجود تعداد سوالات کم‌تر، کیفیت آزمون بالا باشد. اغلب سوالات هم‌سطح کنکور هستند و ایده‌های پرتکرار یا جدیدی که شانس حضور بالایی دارند را شامل می‌شوند. با توجه به این موضوع ممکن است دانش‌آموزان نتوانند به همهٔ پرسش‌ها پاسخ صحیح دهند؛ اما بررسی و تحلیل هر یک از سوال‌ها قطعا به پیشرفت او می‌انجامد.

تست‌های این آزمون ترکیبی از سوال‌های تالیفی و سوال‌های منتخب از المپیادهای شیمی یا کنکورهای سراسری سال‌های اخیر هستند. تیپ‌های سوالی متنوعی در کتاب گنجانده شده تا دانش و سواد مخاطب محدود به یک موضوع نشود و برای رویارویی با قالب‌های سوالی جدید در جلسهٔ امتحان، آزمون یا کنکور سراسری آماده باشد.

پاسخنامهٔ کتاب فیل شیمی دهم مبتکران

طراحی این قسمت از این کتاب مشابه سایر بخش‌هاست. برای تمام تست‌ها و سوالات موجود در کتاب، پاسخ تشریحی نوشته شده است. پاسخ‌ها بسیار کامل و روان هستند و دانش‌آموزان با مطالعهٔ آن‌ها می‌توانند سوال‌ها و ابهامات خود را برطرف نمایند.

در سوال‌های مربوط به مفاهیم و حفظیات، هر چهار گزینه از نظر درست یا نادرست بودن بررسی شده‌اند. به این ترتیب مخاطب حین مطالعه نکات بیشتری را دوره می‌کند و می‌تواند در پاسخ به سایر سوال‌ها، این نکات را به کار گیرد. در سوال‌های مربوط به روابط شیمیایی و ریاضی، شیوه‌های متفاوتی برای حل سوال پیشنهاد شده؛ برای مثال در بخش استوکیومتری، علاوه بر کسرهای تبدیل، حل با روش تناسب نیز نوشته شده است. هم‌چنین تکنیک‌ها و نکاتی به کار رفته‌اند که دانش‌آموز سریع‌تر به جواب آخر برسد. البته تمام این قلق‌ها با شیوه‌های علمی قابل اثبات هستند و نکات حاشیه‌ای و چالشی جایی در این کتاب ندارند.

خرید کتاب فیل شیمی دهم مبتکران به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟

دانش‌آموزان پایهٔ دهم در رشتهٔ تجربی و ریاضی، مخاطب اصلی کتاب فیل شیمی دهم مبتکران هستند. سطح کلی کتاب متوسط است اما بهتر است پیش از آغاز مطالعه، مطالب کتاب درسی را یک بار بررسی نمایید تا حین مطالعهٔ درسنامه‌ها و حل سوالات کتاب فیل شیمی دهم مبتکران، عملکرد بهتری داشته باشید.