ذهن کامل نو

کتاب «ذهن کامل نو» یکی از آثار به‌روز دنیا در حوزهٔ انگیزشی و سبک زندگی است که مایه‌هایی از روان‌شناسی را نیز با خود به همراه دارد. این اثر، نوشتهٔ دانیل. اچ. پینک، نویسندهٔ کتاب‌های خودیاری آمریکایی است. کتابی که اولین بار در سال ۲۰۰۵ میلادی منتشر شد.

البته آقای پینک در نگارش این اثر از سوژه‌هایی در حوزهٔ کسب و کار استفاده کرده است؛ اما این بدان معنی نیست که ذهن کامل نو تنها برای مدیران و افراد بالادستی جامعه کاربرد داشته باشد و به درد مخاطب عام و یا فردی که می‌خواهد زندگی شخصی خود را پیشرفت دهد، نخورد! در همین راستا و در توضیح جامعیت اثر، ست گودین(کارآفرین و نویسندهٔ آمریکایی) می‌گوید:

«این اثر، یک کتاب خودپروری نیست؛ بلکه چیزی بسیار مهم‌تر از آن است. »

ذهن کامل نو با نام اصلی The whole new mind یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک‌تایمز بوده است و علاوه بر اقبال مخاطبان عام، افراد جدی حوزهٔ کتاب هم پشت آن ایستاده‌اند؛ تا جایی که منتقدی هم‌چون پو برانسون درموردش به صورت موجز گفته است:

«بسیار پراهمیت، با مباحث متقاعد کننده، و تغییر دهندهٔ ذهن…»

در ایران، انتشارات آگاه، بازتولید و چاپ اثر را به عهده گرفته است و رضا امیررحیمی، ترجمهٔ این کتاب به زبان فارسی را انجام داده است. کتابی در قطع رقعی و حدودا ۳۰۰ صفحه‌ای که در مدت کوتاه دوساله از چاپش، شش بار تجدید انتشار یافته است.

مختصری مفهومی از بن‌مایهٔ ماجرا، در مقدمهٔ آغازین کتاب، از زبان ساموئل تیلور کلریج، شاعر انگلیسی، این‌طور آمده است:

«با اذهان نیرومندی روبه‌رو شده‌ام که سلوکی خیره کننده، قاطع و شبیه کابت داشته‌اند، اما هرگز با چنین ذهن بزرگی رودررو نشده بودم. حقیقت این است که ذهن بزرگ باید دوجنسیتی باشد! »

موضوع کتاب ذهن کامل نو

دوجنسیتی بودن ذهن یعنی چه؟ این احتمالا اولین سوالی است که پس از خواندن مقدمهٔ کتاب از خودتان می‌پرسید! این کنایه‌ای است که نویسنده برای شروع دغدغه‌مندی فکر شما استفاده کرده است. در واقع همه می‌دانیم که مغز ما از دو نیمکرهٔ به هم پیوسته تشکیل شده است.

تقریبا اغلب انسان‌ها توانایی مناسبی در استفاده از نیمکرهٔ چپ مغزشان دارند؛ اما مشکل از آن‌جایی شروع می‌شود که بسیاری، توانایی ارتباط گرفتن و استفاده از نیمکرهٔ راست و هم‌چنین برقراری تعامل میان دو نیمکرهٔ مغز خود را ندارند!

عنوان کتاب، بر همین اساس، پسوند «کامل» را یدک می‌کشد؛ یعنی بیاییم تا با راهکارهای پینک، از خودمان انسانی بسازیم که از ذهن کامل برخوردار باشد. و از آن‌جا که او با مرور تاریخ و افراد هوشمند و نمونه، تمام تجربیات را جمع کرده و به شکلی منطبق بر مدرنیته و جهان امروز، بازنویسی کرده است، پسوند «نو» هم اضافه می‌شود تا «ذهن کامل نو» ساخته شود.

پینک در این کتاب معتقد است که مرز میان افراد برجسته و عادی در دنیا، براساس همین ویژگی بالا خواهد بود؛ او افرادی مانند هنرمندان، مخترعان، داستان‌سرایان و… را مثال می‌زند که چگونه با بهره بردن از این تمهید، توانسته‌اند خود را متفاوت‌تر از عموم مردم دنیا نشان دهند.

این نویسنده در کتاب حاضر می‌خواهد تا با تکیه بر مسائل روان‌شناختی و هم‌چنین تحقیقات علمی و تجربیات گذشتگان، شش روش کارآمد برای فعال کردن توانایی‌های ذهنی انسان‌ها را معرفی کند. روش‌هایی که ساده هستند، اما برای موفق شدن در دنیای کار و زندگی شخصی انسان‌ها بسیار ضروری به نظر می‌رسند.

بخش‌های کتاب

کتاب حاضر از دو بخش کلی با عناوین «عصر مفهومی» و «حواس شش‌گانه» تشکیل شده است. در بخش عصر مفهومی، طی سه فصل، به طرزی جزئی‌تر و موشکافانه‌تر با مسائلی که در بالا ذکر کردیم آشنا می‌شویم و می‌فهمیم که «حس» و «مفهوم» به عنوان نمادهای دو نیمکرهٔ مغزی، چگونه می‌توانند به هم‌دیگر کمک کنند.

بخش حواس شش‌گانه هم در شش فصل، مفاهیمی غالبا حسی مانند «طراحی، داستان‌سرایی، هم‌نوایی، هم‌دلی، توانایی بازی کردن و در آخر معنا یافتن» را بیشتر برای ما باز می‌کند.

البته غیر از این دو بخش، کتاب از پیش‌گفتار، مقدمه‌ای بلند (غیر از مقدمهٔ شعری که ذکر کردیم) و نتیجه‌گیری در اتمام بخش‌ها هم برخوردار است که آن را به یک اثر منطقی، نظام‌مند و قابل اعتنا تبدیل می‌کند.

توضیحاتی درمورد بخش دوم کتاب ذهن کامل نو

«گذر از عصر اطلاعاتی به سمت عصر مفهومی. » این شعاری است که درست زیر عنوان کتاب قرار گرفته است. پینک در مقدمهٔ بلند کتاب، درمورد این نکته می‌گوید:

«نزدیک به یک قرن، جامعهٔ غربی به طور کلی و جامعهٔ آمریکا به‌طور خاص، تحت تسلط شکلی از تفکر و رویکردی به زندگی بوده که به‌صورت کوته‌فکرانه‌ای تقلیلی و عمیقاً تحلیلی بوده است. زمانهٔ ما عصر «کارگر دانش» بوده است؛ یعنی فردی بسیار تحصیل‌کرده که اطلاعات را دست‌کاری می‌کند و تخصص خود را به کار می‌گیرد؛ اما این واقعیت دارد تغییر می‌کند. به لطف رشته‌ای از نیروهای فراوانیِ مادی که دارد به تمایلات غیرمادی ما تعمیق می‌بخشد. داریم وارد عصر تازه‌ای می‌شویم. این عصری است که از شکل متفاوتی از تفکر و رویکردی تازه به زندگی مایه می‌گیرد…»

درمورد بخش اول کتاب صحبت کردیم؛ بخشی که به نوعی یک مقدمهٔ بلند برای آشنایی مخاطب با موضوع اثر است و قرار است شناخت راه‌کارهای بخش دوم را راحت‌تر کند. اما حالا شاید بد نباشد که به صورت جزئی اما موجز به فصول بخش دوم بپردازیم. بخشی که قرار است راه‌کارهای ورود به عصر متفاوت و دارای رویکرد تازه را توضیح دهد.

پینک در ابتدا توضیح می‌دهد که دیگر عمل کردنِ صرف، کافی است و باید خودمان برای عملی که می‌خواهیم یک طراحی خاص داشته باشیم. او در ادامه می‌خواهد این طراحی تنها مبتنی بر استدلال نباشد و خلاقیتی داستان‌گونه را به همراه داشته باشد. سپس این نکته را یادآور می‌شود که در طراحی خلاق، اگر تنها روی یک موضوع تمرکز کنیم، موفقیت زیادی نخواهیم داشت؛ پس باید بین نکاتی مختلف، هم‌نوایی کنیم. این هم‌نوایی باید علاوه بر منطق، از احساسات انسانی و موضوعات دلی هم برخوردار باشد. در همین راستا، این نویسنده پیشنهاد می‌کند تا در کنار جدیت، با استفاده از بازی، خلاقیت و انعطاف ذهنی خود را افزایش دهیم. در پایان هم با کنار گذاشتن تمام این نکات، معتقد است که هرچه به دنبال مادیات باشیم و موفق شویم، بدون معنا به موفقیتی پوچ رسیده‌ایم؛ پس باید در مرحلهٔ آخر دنبال معنا و هدف تمام نکات بالا بگردیم.

آشنایی با دانیل اچ پینک، نویسندهٔ کتاب ذهن کامل نو

دانیل اچ پینک، نویسنده‌ای آمریکایی است که بیشتر با کتاب‌های حوزهٔ علوم رفتاری و مدیریت شناخته می‌شود. او به سبکی غیر داستانی می‌نویسد، اما عموما از خرده‌داستان‌هایی واقعی اعم از خاطرات، تجربیات و مشاهدات خود برای تاثیر بهتر نظریاتش استفاده می‌کند.

پینک در ابتدا به تحصیل در رشتهٔ حقوق پرداخت اما بعدها وارد دنیای سیاست شد و شغل‌های متعددی را در دنیای سیاست تجربه کرد که یکی از مهم‌ترینِ آن‌ها، نوشتن سخنرانی‌های معاون رئیس جمهور آمریکا بود!

با این وجود، پینک با رها کردن قدرت، تصمیم گرفت تا خودش به پژوهش شخصی و نویسندگی بپردازد. او ابتدا با نوشتن مقاله‌هایی در حوزه‌های قبلی راهش را آغاز کرد و برای مثال نوشته‌هایی در مورد تجارت و فناوری نوشت که در نشریاتی معتبر همانند نیویورک تایمز، هاروارد بیزینس ریویو و… به چاپ رسیدند.

اما کم‌کم پینک تصمیم گرفت تا از سمت علم خشک و بی‌انعطاف به سمت نقاطی منعطف‌تر و کاربردی‌تر پیش برود. نتیجهٔ این امر، خلق آثاری مانند کتاب حاضر بود. هم‌چنین پینک، تجربیاتش را غیر از نویسندگی، در کارگاه‌ها و سمینارها هم به نمایش گذاشت و برای مثال، در Ted سخنرانی کرد؛ سخنرانی‌ای که بیش از ۲۰ میلیون بازدید کسب کرد و یکی از ۱۰ ویدیوی پربازدید تاریخ این مجموعهٔ همایش جهانی است.

پینک علاوه بر ذهن کامل نو، نگارش کتاب‌های دیگری مانند «چه وقت؟ »، «فروش انسانی است! » و «انگیزه» را هم در کارنامهٔ خود دارد. لازم به ذکر است که تاکنون، این چهار اثر او که نام بردیم، جزو پرفروش‌ترین‌های نیویورک تایمز بوده‌اند.

جملاتی از کتاب ذهن کامل نو

«چندین دههٔ گذشته به نوع خاصی از افراد با نوع خاصی از ذهن تعلق داشته است –برنامه‌نویسان رایانه‌ای که می‌توانستند کدها را به راه بیاندازند، ام‌بی‌ای‌هایی که می‌توانستند اعداد را مدیریت کنند. اما کلید پادشاهی در حال دست به دست شدن است. آینده به نوع بسیار متفاوتی از افراد با ذهنی بسیار متفاوت نیاز دارد. خالقان، همدل، تشخیص‌دهندگان الگو و سازندگان معنا. این مردمان -هنرمندان، مخترعان، طراحان، داستان‌گوها، هم‌دل‌ها و کسانی که به تصویرهای کلی می‌اندیشند -اکنون پربهاترین دست‌مزدها و جوایز جامعه را دریافت می‌کنند و در بزرگ‌ترین لذت‌های آن شریک‌اند. »

«برای مثال فعالیت مغز هنگام مطالعه کتاب را در نظر بگیرید. وقتی جمله‌ای را می‌خوانیم در واقع نیمکرهٔ چپ مغز ما واژه‌ها و نشانه‌های متوالی آن را تجزیه می‌کند. بعد از آن نیمکرهٔ راست، ما را یک قدم از معانی تک‌تک واژه‌ها دور کرده و به تفسیر و معناسازی کلیت جمله و متن نزدیک می‌کند. در واقع بدون نیمکرهٔ چپ، قادر نخواهیم بود متن را به جمله‌ها و جمله‌ها را به ترکیبی از واژه‌ها تجزیه کنیم و بدون نیمکرهٔ راست، ما قادر به درک تشبیه و استعاره نخواهیم بود. »

«در طراحی خوب باید از هر دو تفکر راست‌گرا و چپ‌گرا باید استفاده کنیم. نگرش چپ‌گرا کمک می‌کند تا بعد کاربردی طراحی به بهترین نحو انجام شود؛ نگرش راست‌گرا هم خلاقیت لازم برای انجام بعد اهمیت ایدهٔ طراحی را ایجاد می‌کند. »

«یک دفترچهٔ کوچک با خودتان بردارید و طی مدت یک هفته، طراحی‌های خوب و طراحی‌های بدی را که می‌بینید در آن ثبت کنید. خیلی زود می‌فهمید که تقریباً همه‌چیز (خوب یا بد) حاصل یک تصمیم خوب یا بد در حوزهٔ طراحی است. »