حادثهٔ چرنوبیل، یکی از وقایع تلخ و مهم قرن ۲۰ بود که باعث شد تا زمین شهر چرنوبیل و ساکنین آن، به مدت صدها و حتی هزاران سال به مواد رادیواکتیو آلوده شوند. در کتاب نیایش چرنوبیل، نویسنده تلاش می‌کند تا با مستند سازی از مصاحبه‌های افراد شاهد این واقعه، به شرح حادثه، علت آن و نحوهٔ وقوع فاجعه بپردازد. در این مقاله با معرفی کتاب، به شرح محتوای کتاب نیایش چرنوبیل، معرفی نویسنده و نقد و نظرات در مورد این کتاب می‌پردازیم.

معرفی کتاب نیایش چرنوبیل

حادثهٔ چرنوبیل، یکی از حوادث دردناک در تاریخ است که در شمال اوکراین در نزدیکی شهر پریپیات، در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۶۵ رخ داد. این حادثه که به عنوان یکی از حادثه‌های عظیم هسته‌ای و رادیولوژیک دسته بندی شد، سبب شد تا مواد رادیواکتیو به صورت عمده گسترش یابند و این سبب آسیب‌های بهداشتی و آلودگی‌های محیط زیستی عظیمی شد.

این حادثه که باعث تخریب طبیعت، جنگل‌ها، آلودگی در منابع آبی در کنار صدمه زدن به زندگی میلیون‌ها انسان شد، در قالب یک کتاب توسط سوتلانا الکسیویچ به صورت متونی مستند و روایت شده از زبان افراد حاضر در واقعه جمع آوری و بیان شده است.

کتاب نیایش چرنوبیل را می‌توان یک کتاب تاریخی که به صورت شفاهی بیانگر یک واقعهٔ تلخ اتمی است، دانست. در این کتاب مصاحبه‌ها از سوی طیف وسیعی از افراد شامل فیزیک دان‌ها، آتش نشان‌ها، مردم عادی و… وجود دارد. در کنار این مصاحبه‌ها، علت وقوع حادثه، نحوهٔ برخورد مردم با واقعه و تاثیر این رویداد بر آسیب دیدگان نیز بررسی شده است.

نویسندهٔ کتاب 

نویسندهٔ کتاب نیایش چرنوبیل سوتلانا الکسیویچ نام دارد. وی نویسنده و روزنامه نگار اهل کشور بلاروس است که توانسته است در سال ۲۰۱۵ به علت آنچه که آکادمی سوئد تحت عنوان مظهر محبت و شجاعت بودن در روزگار معاصر می‌خواند، از سوی این آکادمی جایزهٔ نوبل را دریافت کند.  

از جمله کتاب‌های وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زمزمه‌های چرنوبیل 
• صداهای شوروی از جنگ افغانستان
• جنگ چهرهٔ زنانه ندارد
• پسرانی از جنس روی
• زمان دست دوم
• آخرین شاهدان

این نویسنده که از مادری اوکراینی و پدری بلاروسی متولد گشته است، پس از پایان مدرسه به خبرنگاری مشغول شد. وی بعدها به انتقادهای سیاسی پرداخت که به همین خاطر تبعید نیز شد.

در کتاب نیایش‌های چرنوبیل، نویسنده برای مستند کردن اطلاعات پیرامون این حادثه، با ۵۰۰ نفر از شاهدان و حاضران این واقعه مصاحبه کرده و در مورد نحوهٔ فاجعه و اطلاعات پیرامون آن، روایت‌ها را نقل قول نمودند. این کتاب که از مشهورترین آثار این نویسنده است، در سال ۱۹۹۷ میلادی منتشر شد.

نقد و نظرات پیرامون کتاب

از جمله نظرات در مورد کتاب نیایش چرنوبیل، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• این کتاب را می‌توان به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های مستند نگاری در دهه‌های اخیر دانست.
• در بررسی کتاب نیایش چرنوبیل می‌توان گفت کتاب محتوای غم انگیز، ماتم زده، شاد و به طور کلی لحظه‌های خوب و بد تاریخی را در کنار هم دارد.
• این کتاب با روایتی جذاب، به عنوان منبع الهامی برای ساخت سریال چرنوبیل نیز می‌باشد.
• از دیگر نظرات خوبی که در مورد این کتاب بیان شده است، می‌توان به ساده بودن متن و واقعی بودن خاطرات اشاره کرد که در لابلای آن، بار علمی خواننده در مورد بحث‌های رادیواکتیوی افزایش می‌یابد.