کتاب «زمانی که یک اثر هنری بودم» که در ایران به نام «وقتی که اثر هنری بودم» هم شناخته می‌شود، رمانی اثر اریک امانوئل اشمیت، نویسندهٔ مشهور اهل ایالات متحدهٔ آمریکا است که به بیش از ۴۰ زبان زندهٔ دنیا اعم از ایتالیایی، کره‌ای، لهستانی، آلمانی، یونانی، پرتغالی و… برگردانده شده است. اریک امانوئل اشمیت را بیشتر با نمایش‌نامه‌نویسی و نگارش آثاری چون خرده جنایت‌های زناشویی، نوای اسرارآمیز و مهمان ناخوانده می‌شناسیم اما کتاب حاضر چهلمین اثر او در حوزهٔ رمان محسوب می‌شود. این اثر که اولین بار در سال ۲۰۰۲ میلادی چاپ شده بود، در ایران ابتدا توسط نشر افراز منتشر شد و اخیرا انتشارات نیماژ که یکی از ناشران تخصصی شعر و ادب است، آن را با ترجمهٔ سیلویا بجانیان به فارسی برگردانده است.

خلاصهٔ کتاب «وقتی اثر هنری بودم»

داستان درمورد ماجرای خودکشی جوانی ۲۰ ساله به نام تازیو فیرلی است. او که دو برادر مشهور، زیبا، قدرت‌مند و ثروت‌مند دارد، در تقابل با حس حقارت خودساخته‌ای که در ذهن خود نسبت به برادرانش دارد، قرار گرفته است. تازیو برهمین اساس از زندگی خود ناراضی است و تصمیم می‌گیرد تا شمع زندگی‌اش را خاموش کند. زمانی که تازیو پس از چند بار خودکشی ناموفق، بر لبهٔ صخره‌های ساحلی ایستاده و قصد دارد این راهِ بی‌بروبرگرد را امتحان کند، صدایی ناشناس از او می‌خواهد که ۲۴ ساعت برای اجرای تصمیمش صبر کند. مرد مزاحم به سختی، نظر جوان را تغییر داده و او را وادار می‌کند تا همراهش به خانه برود. مکالمهٔ تازیو و صاحب صدا ادامه می‌یابد و تازیو متوجه می‌شود که نام مرد، زئوس پترلاما است. نقاش و مجسمه‌سازی مشهور که تقریبا شهرهٔ شهر است. زئوس با نشان دادن زندگی سلطنتی و آمیخته به لذت محضش، تازیو را به ادامهٔ زندگی امیدوار می‌کند اما از آن‌جا که تازیو هویت خود را از دست داده است، قلاده‌اش را به دست زئوس می‌سپارد تا او راه سعادت را نشانش دهد. زئوس با سوءاستفاده از این مساله، اختیار بدن و روح تازیو را به نفع خودش برداشت می‌کند و با تغییراتی ژنتیکی و احساسی بر روی تازیو، او را تبدیل به یک مجسمهٔ زنده یا به قول خودش «یک اثر هنری» می‌کند! زئوس، حتی اسم تازیو را هم تغییر می‌دهد و در تقابل با خالقیت خدا، او را «آدامِ دوم» می‌نامد! تازیو در بی‌هویتی خودش غرق است تا اینکه یک روز برای استراحت به ساحل می‌رود و به طور اتفاقی با نقاشی عجیب و غریب به نام هانیبال و دخترش فیونا آشنا می‌شود. این دو در گفتگوهایی مداوم، باعث می‌شوند تا تازیو دوباره به ذات و فطرت انسانی خود بازگردد اما ماجرا به این سادگی‌ها نیست و تازیو وقتی می‌خواهد از مجسمه بودن دست بکشد با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌‍‌شود. نکتهٔ جذاب کتاب این است که عشقِ فیونا در نهایت، انسانیت را به تازیو هدیه می‌دهد.