چین

کتاب چین، با نام اصلی on china، از متأخرترین آثار سیاستمدار مشهور آمریکایی، هنری آ. کیسینجر است. البته همان‌طور که از اسم اصلی برمی‌آید، نام اثر در ترجمه تلخیص شده است. شاید بتوانیم دلیل این کار را در ناهمگونی حسی ترجمهٔ تحت‌اللفظی برای عبارت بالا توجیه کنیم؛ در غیر این صورت، احتمالا [بر] چین یا [روی] چین ترجمهٔ مناسب‌تری برای این کتاب بوده باشد. البته دلیل چنین نام‌گذاری مبهمی را می‌توانیم در مضمون پیچیده و مرموز کتاب جستجو کنیم؛ مضمونی که نوع سیاست‌گذاری‌های ابرقدرتی همچون آمریکا در قبال کشورهای دیگر، -حتی کشورهای قدرتمندی همچون چین- را نشان می‌دهد. پس نام کتاب را می‌توانیم با مسائلی که در چین اتفاق افتاده، سیاست‌هایی که روی چین اعمال شده و فشارهایی که بر این کشور تحمیل شده تا به مطلوب آمریکا تبدیل شود، توجیه کنیم. این کتاب برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ میلادی به انتشار رسیده است. کتابی که به سرعت مورد اقبال مخاطبین عام و خاص قرار گرفت. برای مثال، نشریهٔ مشهور نیویورک‌تایمز در تحسین این اثر، آن را خیره‌کننده و زیرکانه توصیف کرده بود، لس‌آنجلس‌تایمز آن را تجزیه و تحلیلی استراتژیک و فشرده می‌دانست و همزمان سرگرم‌کننده می‌دانست. پس اگر به آثاری با محوریت سیاست کلان دنیا، جامعه‌شناختی، زندگی‌نامهٔ سیاسی و… علاقه‌مندید، خرید کتاب حاضر را به شما توصیه می‌کنیم. نسخهٔ این اثر به زبان فارسی نیز هم‌اکنون موجود است. این نسخه برای اولین بار در سال ۱۳۹۸ هجری شمسی در مجلدی گالینگور و ۵۳۰ صفحه از قطع رقعی به چاپ رسیده است. در همین مدت کوتاه، نسخهٔ حاضر سه بار تجدید چاپ شده است که نشان از کیفیت بالای اثر دارد؛ اثری که توسط حسین رأسی به فارسی برگردانده شده و ترجمهٔ او توسط نشر فرهنگ معاصر به چاپ رسیده است.

موضوع کتاب چین

نظم و آرامش نسبی‌ای که اکنون مابین ابرقدرت‌هایی مانند آمریکا و چین و روسیه می‌بینید، خود به خودی به وجود نیامده است! این نظم حاصل سال‌ها جنگ‌های پنهانی قدرت بوده که به جنگ‌های سرد مابین بلوک شرق و غرب جهان موسوم شده بودند. هنری کیسینجر به عنوان وزیر امور خارجهٔ آمریکا در دههٔ پرتلاطم ۱۹۷۰، کسی است که نزدیک به پنجاه سفر به چین برای متعادل کردن و شاید بهتر بگوییم دلخواه کردن ارتباطات آمریکا با چین داشت. او در این کتاب، نوع ازسرگیری و معماری کردن روابط آمریکا با چین را با زبانی ساده برای مخاطب عام و دور از سیاست توضیح می‌دهد. اثر حاضر، به صورتی زندگی‌نامه‌محور، فرم جالبی را برای توضیح اتفاقات مهم در زمان توسعهٔ چین درست می‌کند و کیسینجر با تجربهٔ نیم قرن دیپلمات بودن، به بهترین شکل راوی وقایعی همچون تنازع اولیهٔ مابین چین و قدرت‌های جدید جهانی، چگونگی روند فراز و فرودهای اتحاد چین با شوروی، جنگ کره، سفر مهم رئیس جمهور نیکسون به چین و… می‌شود.

دیپلماسی پینگ‌پنگ

بعید است که با یکی از اصلی‌ترین ورزش‌های شرق آسیا و کشور چین به نام پینگ‌پنگ (تنیس روی میز) آشنایی نداشته باشید. اما این مفهوم ورزشی با آمیخته شدن به دیپلماسی، یکی از مهم‌ترین مفاهیم سیاسی قرن بیستم را ساخته بود؛ دیپلماسی پینگ‌پنگ! این عبارت به گفت‌وگوهای پنهانی ایالات متحدهٔ آمریکا و چین در اواسط دههٔ ۷۰ میلادی گفته می‌شود. دلیل این موضوع آن‌جاست که چینی‌ها برای اولین بار، برای باز کردن باب مذاکره، درحالی تیم ملی پینگ‌پنگ آمریکا را به پکن دعوت کردند که در میان هیأت اعزامی آمریکا، چند دیپلمات به صورت مخفی حضور داشتند. صحبت‌های دیپلمات‌های دوطرف با همدیگر، باب سفر بعدی افراد بزرگ‌تری همچون خود هنری کیسینجر و ریچارد نیکسون را به کشور چین باز کرد. کتاب چین نیز همان‌طور که گفتیم، در بخش اعظمی از خاطرات آن سفرها تشکیل شده است.

آشنایی با هنری آ کیسینجر، نویسندهٔ کتاب چین

هنری آلفرد کیسینجر(Henry Alfred Kissinger) سیاستمدار، دیپلمات و مشاور ژئوپلیتیک اسبق آمریکا است. او یکی از مغز متفکران ایالات متحدهٔ آمریکا بود و در سال ۱۹۷۳ به دلیل تلاش فراوانش برای پایان بخشیدن به جنگ ویتنام، جایزهٔ صلح نوبل را کسب کرده بود. شاید جالب باشد بدانید که او اصالتاً یهودی است و ملیتی آلمانی دارد. اما جزو معدود یهودیانی است که در سال ۱۹۳۸ از آلمان نازی گریخته و توانستند به آمریکا وارد شده و تابعیت این کشور را به دست آورند. از دیگر آثار مکتوب کیسینجر، می‌توانیم به کتاب‌های «دیپلماسی جلد اول و دوم»، «نظم جهانی» و «سلاح‌های هسته‌ای» اشاره داشته باشیم.

جملاتی از کتاب چین

یکی از پسامدهای بحران اول تایوان، برقراری مجدد گفتگو بین چین و آمریکا بود. در حاشیهٔ کنفرانس ژنو، در سال ۱۹۵۴ که به منظور پایان دادن به جنگ اول ویتنام، که بین فرانسه و جنبش استقلال‌طلبان ویتنام به رهبری کمونیست‌ها جریان داشت، پکن و واشنگتن با بی‌میلی توافق کرده بودند که تماس‌های دیپلماتیک خود را در سطح مقامات کنسولی ساکن در ژنو حفظ کنند. این توافق، چارچوبی برای یک تور ایمنی به وجود آورد که طرفین بتوانند از هر برخورد احتمالی، که ممکن بود به دلیل سوءتفاهم و یا سوءتعبیر رخ بدهد احتراز کنند. اما هیچ‌یک از طرفین در این رابطه تعهدی احساس نمی‌کرد و درواقع، تعهدهای آن‌ها در دو جهت مخالف حرکت می‌کردند…

چین با تبّت مراودهٔ طولانی داشت. مغول‌ها در کوران تاخت و تازها و کشورگشایی‌هایشان در سدهٔ سیزدهم هم تبت را تسخیر کرده بودند و هم سرزمین‌های کشاورزی فلات مرکزی چین را، و بین این دو ناحیه نوعی ارتباط سیاسی نزدیک برقرار کرده بودند. متعاقبا دربار دودمان چینگ به طور منظم در تبت مداخله می‌کرد تا نیروهای غیر هان را که می‌کوشیدند از شمال و غرب به درون تبت رخنه کنند، بیرون براند. سرانجام پکن نوعی حکومت دست‌نشانده که هستهٔ مرکزی آن در انحصار شهروندان امپراتوری در لهاسا بود، در تبت تشکیل داد. از همان دوران، حکومت دودمان چینگ، تبت را بخشی از هر آنچه که زیر آسمان است به حساب می‌آورد!

چین می‌رفت که بار دیگر در ورطهٔ خصومت‌های جسورانه و خودانگیز گرفتار شود. سیاست‌های چین در دورهٔ انقلاب فرهنگی –که شاید هم برای این طرح شده بود که آمریکا را از مسیر مسالمت‌جویانه منحرف کنند- اساسا رویکرد آشتی‌جویانهٔ آمریکا را برنمی‌تابیدند. واشنگتن هم به نوبهٔ خود مهارت تاکتیکی قابل توجهی در برابر ستیزه‌جویی‌های چین، مثل دو بحران تنگهٔ تایوان، از خود نشان داد. اما در تشکل و هدایت سیاست خارجی، در یک فضای سیّال و در حال تکامل بین‌المللی، از خود قدرت ابتکار کمتری به نمایش گذاشت.