مصدق در محکمه نظامی

انتشارات نیلوفر منتشر کرد:
در پاییز هراس‌انگیز سال ۱۳۳۲ گروهی از نظامیان ایران در تالار آیینهٔ قصر سلطنت‌آباد برای محکمهٔ مردی گرد هم آمدند که خود را هنوز نخست‌وزیر قانونی کشور و فرماندهٔ آن سرلشکر و سرتیپ و سرهنگ‌هایی می‌دانست که برای سربازی در راه وطن سوگند یاد کرده بودند و هیچ‌کدامشان دروطن‌پرستیِ کسی که می‌خواستند محاکمه کنند تردید نداشتند. در آن دادگاه، این مرد که بیش از همهٔ محاکمه‌کنندگان خود با حقوق و قوانین و تاریخ مردم ایران آشنایی داشت و دادستان دادگاه اصرار داشت او را «مصدق‌السلطنه» بنامد، به اتهام سوقصد علیه سلطنت و تحریص مردم به مسلح شدن بر ضد سلطنت در روزهای ۲۵ تا ۲۸ مرداد محاکمه شد. شرح آن محاکمه می‌شد. شرح آن محاکمه در روزنامه‌های آن پاییزِ نامرادی چاپ می‌شد، همراه عکس‌هایی از متهم، با قامتی خمیده و قبایی ساده، چهره‌ای تلخی دیده و سختی کشیده که با قیافه‌های حق به جانب و لباس‌های پرزرق‌وبرق پوشیده از مدال و یراق اعضای دادگاه در آن تالار مجلل تضادی غم‌انگیز و کنایه‌آمیز داشت. مردم هنوز از آن‌چه در پس پردهٔ کودتا گذشته بود و از جزییات اتفاق‌های آن چهار روز خبر نداشتند. باید یک ربع قرن درانتظار می‌ماندند تا کودتاگران کم‌کم زبان به اعتراف بگشایند که بله ما بودیم که در آن روزها چنین و چنان کردیم و با فلان و بهمان قرار گذاشتیم، مشتی را زر دادیم و راه انداختیم تا نعره بزنند و بشکنند و بکوبند و ما را به مقصود برسانند. ربع قرنی که در آن «هوا دلگیر، درها بسته، سرها در گریبان، دست‌ها پنهان، نفس‌ها ابر، دل‌ها خسته و غمگین» بود و شاعر آن زمستان طولانی یآس شوم و شِکوهٔ فریب‌خوردگی مردم را چنین زمزمه می‌کرد که «ز آن‌چه حاصل، جز دروغ و جز دروغ / زین چه حاصل، جز فریب و جز فریب».
مصطفی اسلامیه