ترلان

تابه‌حال شده آرزو کرده باشین که کاش می‌توانستید یک پلیس باشید؟! این‌که همیشه اسلحه داشته باشید و برای اجرای عدالت در جامعه، خودتان دست‌به‌کار شوید! این رویای تعداد زیادی از دخترها در بچگی‌ست. اما آیا واقعا پلیس شدن به همین راحتی است؟ رمان «ترلان» نوشتهٔ فریبا وفی داستان دو دختر را بیان می‌کند می‌خواستند پلیس یا (پاسبان) شوند. اما آیا آن‌ها موفق می‌شوند؟ آیا در مدرسهٔ نظامی دوام می‌آورند؟ برای دانستن این‌ها، باید رمان را بخوانید و از قلم نویسنده‌ای که برندهٔ جایزه شده است، لذت ببرید. ما نیز قرار است خلاصه‌ای از این کتاب را در اختیارتان قرار دهیم، ولی قبل از آن، بیایید چند کلمه بیشتر با نویسنده آشنا شویم.

فریبا وفی

فریبا وفی در سال ۱۳۴۱ در تبریز به دنیا آمد. او یکی از خوش‌قلم‌ترین نویسنده‌های ایرانی است و جوایز مختلف ادبی را نیز به دست آورده است. آثار او به زبان‌های مختلفی از جمله روسی، سوئدی، عربی، ترکی، ژاپنی، انگلیسی و آلمانی ترجمه شده است. از جمله آثار او می‌توان به در عمق صحنه، حتی وقتی می‌خندیم، در راه ویلا، پرندهٔ من، ترلان، رویای تبت، ماه کامل می‌شود و… اشاره کرد. کتاب ترلان در حال حاضر توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

پلیس شدن از روی ناچاری

وقتی در یک خانوادهٔ پدرسالار و جامعه‌ای مردسالار بزرگ شوید، ممکن است هویت خود را به عنوان یک زن از دست بدهید. مثل ترلان که احساس می‌کند با مردانه رفتار کردن، شلوار مردانه پوشیدن یا به قول خودش شغل «مردانه» انتخاب کردن قوی‌تر می‌شود. این کتاب ماجرای ترلان را با ساختاری جذاب و غیرخطی بیان می‌کند؛ دختری که تصمیم می‌گیرد پاسبان شود. گرچه این تصمیم شاید به این خاطر نیز باشد که ترلان، با وجود علاقه به بازیگری، معلمی و… هنوز جایی استخدام نشده بود و به این نتیجه رسید که «پاسبان شدن» از «هیچی نشدن» خیلی بهتر است. او در سازمان‌های مختلفی فرم پر می‌کند تا بالاخره در یک مدرسهٔ نظامی، استخدام می‌شود. سپس از آن‌جا که به نویسندگی علاقهٔ زیادی دارد، تمام ماجراها و داستان آدم‌هایی که در این راه با آن‌ها مواجه می‌شود را می‌نویسد.

ترلان و یک روایت غیرخطی

ساختاری که بسیاری از داستان‌های معاصر در آن مشترک هستند، یک ساختار غیرخطی است. خریدن این کتاب به این معنی‌ست که خواننده قبلاً داستانی با این فرم و سبک را خوانده و از آن لذت برده، و استقبال بالایی که سال‌به‌سال، کارنامهٔ فریبا وفی را درخشان‌تر کرده، نشان می‌دهد که آثار ادبی مدرن تا چه اندازه در ایران شناخته شده‌اند. از آن‌جا که فریبا وفی یک نویسندهٔ معاصر است، پس طبیعتاً مشاهدهٔ مسیر غیرخطی و نامنظم در شرح روایات اتفاق عجیبی نیست. گرچه آن‌قدر هم پیچیده نیست و زیاد با زمان وقوع اتفاقات بازی نشده است. این داستان از وسط ماجرا شروع می‌شود، به عقب برمی‌گردد و قبل از آن‌که متوجه شوید، ماجرایی که قبلا رها کرده را نیز ادامه می‌دهد. پس می‌توان به نتیجه رسید که ساختار وقوع روایات با وجود غیرخطی بودن، بسیار عامه‌پسند است و مخاطب بدون این‌که گیج شود می‌تواند با مفاهیم کنار بیاید و منظور نویسنده را درک کند.

هر صفحه، یک معضل اجتماعی

اتفاق خوب و جالبی که در این رمان افتاده این است که هر صفحه از داستان، یکی از مشکلات مرسوم در جامعه را شرح می‌دهد. از عقاید سنتی گرفته تا ساز و کار عجیب‌غریب برای استخدام افراد یا حتی وضعیت نابسامان دخترها در یک جامعه.

قد بلندشان بود که این بار در جایی غیر از آشپزخانه و برداشتن اشیا از ارتفاعات منزل به کار آمد و آن‌ها را به طرف زندگی تازه‌ای کشاند. ترلان با یک متر و هفتاد و سه سانت قد نفر سوم شد و رعنا با یک سانت کمتر نفر چهارم.  قدبلندها پشت در اتاقی صف کشیدند تا پزشک معاینه‌شان کند. ارتباط پاسبانی و بکارت را بعدها هم نفهمیدند و به این ترتیب آزمون‌های بعدی را هم پشت‌سر گذاشتند، نه با نشاط حاصل از موفقیت که با اضطراب ناشی از گرفتار شدن در چنبرهٔ سازمانی که از آن هیچ نمی‌دانستند.

انگار نویسنده با این ازهم‌گسیختگی در شرح وقایع و ماجراهای مربوط به کاراکترها در مدرسهٔ نظامی، قصد دارد وضعیت از فروپاشیدهٔ جامعه در آن دوره را نشان دهد. به‌هرحال، بی‌دلیل نیست که این کتاب برندهٔ جایزهٔ ادبی لیتپروم شده است. خواندن این رمان را به هر دختری که فکر می‌کند با تعصب غذا می‌تواند حرف خودش را به کرسی بنشاند، توصیه می‌کنیم. ماجراهای ترلان در این کتاب، خواندنی است.