حسن کامشاد
حسن کامشاد که زاده سال ۱۳۰۴ در اصفهان است، یکی از فرهیختگان ادب فارسی به واسطه نشر ترجمه‌ها، تالیف‌ها و پژوهش‌های ادبی بی‌نظیر خود محسوب می‌شود. معمولا آثاری که وی برای ترجمه انتخاب می‌کند از مواردی است که خودش از خواندن آن‌ها لذت برده و حال سعی می‌کند با ترجمه روان و سلیس، دیگران را نیز از خواندن آن‌ها بهره‌مند کند. دلیل اصلی برتری آثار ترجمه شده حسن کامشاد این است که به همان اندازه که سعی می‌کند از لحن متن اصلی فاصله نگیرد، نزدیک بودن زبان ترجمه به زبان خواننده نیز برایش اهمیت دارد. از نظر او ترجمه لغت به لغت باعث دور شدن دیدگاه اصلی نویسنده از خواننده می‌شود و به‌همین‌دلیل باید معنای کلی جمله با حفظ لحن نویسنده به فارسی ترجمه شود. با این وجود، دقت و نکته‌سنجی حسن کامشاد کاملا در آثار او قابل توجه است و همین مسئله او را به یکی از ماهرترین و مشهورترین مترجمان و پژوهشگران ادبی عصر حاضر تبدیل کرده است.
حواشی زندگی حسن کامشاد
حسن کامشاد در سال‌های آخر دبیرستان بود که با شاهرخ مسکوب همکلاسی شد و همین مسئله تاثیر زیادی در مسیر آینده فکری او گذاشت. دوستی آن‌ها تا آخر عمر ادامه یافت. نخستین اثر ترجمه شده حسن کامشاد در مورد مقالاتی که نخست‌وزیران تبعیدی جنگ در لندن درباره آینده کشورشان نوشته بودند، در همین دوران نوشته و مدتی بعد توسط دایی‌اش (سید حسین نورصادقی) در نشریه نقش جهان منتشر شد. در سال ۱۳۲۴ بود که وی به همراه شاهرخ مسکوب وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و برای تغییر نام خانوادگی خود از میرمحمد صادقی به کامشاد اقدام کرد. پس از پایان تحصیلات کارشناسی در سال ۱۳۲۷ بود که در شرکت نفت استخدام شد و به آبادان و اهواز رفت. سپس به مسجد سلیمان رفت و به‌عنوان معلم زبان انگلیسی برای کارآموزان و پرستاران تازه استخدام شده مشغول به کار شد. در همین دوران بود که نخستین ترجمه کتاب او با عنوان «همشهری توم پین» که «هوارد فاست» آن را نوشته بود منتشر شد. وی توانست در آزمون بورس تحصیلی فولبرایت برای تحصیل در آمریکا پذیرفته شود اما پس از دریافت نامه‌ای از دوست صمیمی‌اش شاهرخ مسکوب که فعال در حزب توده بود از رفتن منصرف شد. حسن کامشاد در ایران ماند و فعالیت‌اش در حزب توده نسبت به دوران دانشجویی بیشتر شد. در ابتدا در اهواز به عنوان مسئول فعالیت‌های کارگری این حزب انتخاب شد. حزب توده او را به همراه ۵ نفر از کارگران شرکت نفت به وین فرستاد تا در کنگره صلح جهانی شرکت کنند. در همان جا بود که تونست از نزدیک شخصیت‌های بزرگی مانند ژان پل سارتر، پابلو نرودا، ناظم حکمت و آرنولد تسوایگ را از نزدیک ببیند و با آن‌ها گفتگو کند.
دستاوردها و افتخارات حسن کامشاد
پس از کودتای ۲۸ مرداد مشکلاتی برای او ایجاد شد و به‌همین‌دلیل خود را به شرکت نفت تهران منتقل کرد و در اداره کارگزینی آنجا بود که با ابراهیم گلستان به‌عنوان همکار آشنا شد. حسن کامشاد به کمک روابط قوی ابراهیم گلستان به پروفسور روبن لیوی معرفی شد و توانست در سال ۱۳۳۳ برای تدریس زبان و متون کهن فارسی به دانشجویان در دانشگاه کمبریج انگلستان استخدام شود. در زمان تدریس در آنجا جزوه‌ای با عنوان «Modern Persian prose reader» گردآوری کرد که به‌عنوان یکی از منابع درسی دانشجویان زبان فارسی در دانشگاه‌های بریتانیا و آمریکا مورد توجه قرار گرفت. علاوه بر تدریس، برای گذراندن دوره تحصیلات تکمیلی دکترا در رشته زبان و ادبیات فارسی نیز اقدام کرد و سال‌ها بعد ترجمه تز دکترای خودش را در کتابی با عنوان «پایه‌گذاران نثر جدید فارسی» چاپ کرد. در سال ۱۳۴۲ به‌عنوان استاد مهمان برای تدریس زبان فارسی به دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس دعوت شد و حدودا یک سال خدمت کرد. در سال ۱۳۵۵ در سمت نماینده شرکت نفت ایران در لندن مقیم آنجا شد و تا زمان انقلاب در این سمت باقی ماند. ترجمه مهم‌ترین و اثرگذارترین اثر او یعنی «تاریخ چیست» نوشته «ادوارد هالت کار» در همین دوران به پایان رسید. حسن کامشاد هم‌اکنون در لندن زندگی می‌کند و با وجود سن بالای خود همچنان به ترجمه و نگارش مشغول است.
آثار برجسته تالیف و ترجمه حسن کامشاد
از تالیفات حسن کامشاد می‌توان به کتاب‌های پایه‌گذاران نثر جدید فارسی (۱۳۸۴)، مترجمان، خائنان: مته به خشخاش چند کتاب(۱۳۸۶) و حدیث نفس(۱۳۸۸) اشاره کرد. در کتاب «حدیث نفس» که یک خودزندگی‌نامه نوشت است، حسن کامشاد در دوجلد به بیان دوران زندگی، فعالیت‌ها و کفتگوهای خود پرداخته است. از آثار برجسته ترجمه شده وی می‌توان به تاریخ چیست؟ ، دنیای سوفی: داس‍ت‍ان‍ی درباره تاریخ ف‍ل‍س‍ف‍ه، درک یک پایان، تاریخ بی‌خردی، سرگذشت ف‍ل‍س‍ف‍ه، ت‍ام پین، ام‍پ‍راتور، اس‍ت‍ف‍اده و س‍وءاس‍ت‍ف‍اده از تاریخ، دانیل دفو، عیسی، در خدمت تخت طاووس، استالین مخوف، دری‍ای ای‍م‍ان، ایران، خ‍اورم‍ی‍ان‍ه، یکی درباره دیگری، عادات و آداب روزانه بزرگان و… اشاره کرد که در نوع خود بهترین هستند. پیشنهاد می‌کنیم درصورتی‌که نسبت به نوع نگارش ادبی این نویسنده و مترجم عالی‌قدر کنجکاو هستید، در اولین قدم به سراغ مطالعه آثار وی بروید که در این مطلب اشاره‌ای به عناوین آن‌ها شده است.