هرژه (Herge)
کتابهای کمیک سالهاست در میان نوجوانان طرفداران خاص خود را دارد. اینگونه از کتابها با تصویرگری قوی و داستانهای هیجانانگیزی که روایت میکنند همیشه در لیست کتب پرفروش ناشران کودک و نوجوان قرار دارند. یکی از مجموعههای شناختهشده کمیک را میتوان مجموعه «تنتن و میلو» دانست که روایتگر ماجراهای خبرنگار کنجکاوی به نام تنتن است که به همراه سگ خود، میلو، در هر داستان مجموعه ماجرای هیجانانگیزی را پشت سر میگذارند. علیرغم آنکه سالها از انتشار مجموعه تنتن میگذرد اما هنوز هم این مجموعه در لیست محبوبترین کمیکهای تاریخ قرار دارد و خوانده میشود. در کشورهایی مانند ایران که وضعیت انتشار کتب کمیک وضعیت مطلوبی نیست عملاً چند نسل از ایرانیان کمیک را با «تنتن و میلو» میشناسند. هرساله نزدیک به ۲ میلیون نسخه از کتابهای تنتن به بیش از ۱۵۰ زبان زنده دنیا به فروش میروند. اکنون وقت آن است که با خالق این مجموعه ماندگار آشنا شویم؛ ژرژ پروسپر رمی مشهور به هِرژه.
ضمیمهای کوچک که رؤیاهایی بزرگ را خلق کرد!
هرژه در ۲۲ مه ۱۹۰۷ در بروکسل بلژیک به دنیا آمد. دوران دبستان او همزمان با اشغال بلژیک توسط نظامیان آلمانی بود. او پس از پایان مدرسه و در سال ۱۹۲۵ میلادی به روزنامه قرن بیستم بلژیک پیوست. هرژه علیرغم آنکه آموزش رسمیای در حوزه هنر و طراحی کاریکاتور و تصویرگری ندیده بود اما همواره بهصورت غیررسمی و سرگرمی نقاشیهایی میکشید که متأسفانه امروزه در دسترس نیستند. هرژه علاقه وافری داشت که بهعنوان یک خبرنگار به سرتاسر نقاط جهان سفر کند و ماجراجوییهای خاص خود را داشته باشد. اما دست تقدیر او را به سمتی برد که خالق شخصیتی با این ویژگی شود. هرژه با شایستگیای که در محیط روزنامه نشان داد توانست اعتماد و توجه نوربرت والز، کشیش کاتولیک و روشنفکر بلژیکی که مسئول روزنامه قرن بیستم بود، را به دست آورد. او مسئولیت ضمیمه نوجوانان روزنامه موسوم به «بیستم کوچک» را بر عهده گرفت. ۱۰ ژانویه ۱۹۲۹ تاریخ تولد اولین ماجرای تنتن با عنوان «تنتن در شوروی» است که بهصورت دنبالهدار در ضمیمه روزنامه منتشر شد. بازخوردهای گرفتهشده مثبت بود و هرژه تصمیم گرفت یکی از محوریترین شخصیتهای داستانهای کمیک را خلق کند: تنتن. او در شخصیتپردازی بسیار ماهر بود و علاوه بر تنتن شخصیتهای جالب دیگری مانند کاپیتان هادوک، پروفسور تورنسل، راستاپوپولوس، کاستافیوره، دوپون و دوپونه و… را خلق کرد که در ۲۳ عنوان مجموعه تنتن و میلو به ایفای نقش پرداختند.
تنتن و روایتگری جهانی دوقطبی
هرژه زمانی تنتن را خلق کرد که اوضاع سیاست جهان اوضاعی آَشفته و متأثر از رقابت دو ابرقدرت باقیمانده از جنگ جهانی دوم بود: ایالاتمتحده آمریکا با رویکرد سرمایهداری و اتحاد جماهیر شوروی با جهتگیری سوسیالیستی. اکثر ماجراهای تنتن متأثر از این فضای دوقطبی شدید است. مواردی مانند مافیا، جنگ نفت، چهرههای سیاسی فاسد، جاسوسی، رقابت فضایی و… داستانهای هرژه را تبدیل به روایتگری وضعیت روز جهان کرده بود. البته این دغدغهمندی برای هرژه گران تمامشده بود. با آغاز جنگ جهانی دوم و اشغال بلژیک بهوسیله ارتش آلمان نازی، روزنامه قرن بیستم تعطیل شد و هرژه تصمیم گرفت برای مجله گرگومیش پاریس ماجراهای تنتن را به تصویر بکشد.
علیرغم رویکرد ضد استعماری و ضد فاشیستی هرژه، به او اتهاماتی سیاسی بسته شد و در نهایت پس از ۴ بار بازداشت، از کار مطبوعاتی منع شد. در نهایت با تلاشهای دوستداران تنتن که مناصب سیاسی را در آن زمان بر عهده داشتند هرژه توانست ادامه کار خود را پی گیرد. هرژه تا زمان مرگ خود در ۱۹۸۳ به دلیل سرطان خون، همواره مجبور بود با مخلوق خود، تنتن نسبتی برقرار کند. در سالهای پایانی عمرش که شهرت تنتن بیشتر از او شده بود هرژه دیگر اشتیاقی بهافتخار کردن به آن نداشت. نویسنده تنتن باید همواره سایه شخصیت داستانی خلقشده توسط خودش را بر سرش حس میکرد. گو اینکه سالها جنگیدن برای تولید چنین داستانهایی با شکست مواجه شده بود و کسی بهخوبی از نویسنده داستانها تقدیر نمیکرد. درنهایت آخرین داستان تنتن با نام «تنتن و حروف الفبا» ناتمام ماند. هرژه به کسی اجازه ادامه ماجراهای تنتن پس از مرگش را نداد و بهنوعی این مجموعه با مرگ خالقش به اتمام رسید.
میراث هرژه
هرژه هنرمندی بود که سبک جدیدی در کتابهای کمیک نوجوانان پایهریزی کرد. وی علیرغم مشکلات و چالشهای زیادی که در زمانه خود بهعنوان روزنامهنگاری آزادیخواه و مستقل داشت، هیچگاه رسالت خود نسبت به قشر نوجوان را فراموش نکرد و در پس آثار خود سعی کرد حقیقت را بازگو کند. امروزه به نام او موزهای در بلژیک وجود دارد و همواره توسط اهالی ادبیات از هر ملیتی تکریم میشود. او هنرمندی بود که نوجوانان بسیاری رؤیاهای نوجوانی خود و تخیلات ماجراجویانهشان را مدیونش هستند.