تقریباً تمام کودکان دنیا عاشق شکلات‌اند. شکلات‌های خوشمزه با هر طعم و رنگی که باشند، یکی از محبوب‌ترین خوردنی‌های بچه‌ها هستند. حالا به کودک درونتان مراجعه کرده و تصور کنید که می‌توانید داخل یک کارخانه شکلات‌سازی را ببینید، البته نه هر کارخانه‌ای را، بزرگ‌ترین و عجیب‌ترین کارخانه شکلات‌سازی جهان را که بیشتر شبیه به یک شهربازی شکلاتی می‌ماند. کتاب چارلی و کارخانه شکلات‌سازی یکی از شیرین‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین کتاب‌های کودکان است که پس از گذشت سال‌ها همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده که تابه‌حال دو اقتباس سینمایی موفق نیز داشته است. اولین آن‌ها با عنوان «ویلی ونکا و کارخانه شکلات‌سازی» با کارگردانی مل استوارت در سال ۱۹۷۱ ساخته شد و سپس در سال ۲۰۰۵ تیم برتون با عنوان «چارلی و کارخانه شکلات‌سازی» فیلم جدیدی را وارد بازار کرد. داستان هردو فیلم برگرفته از رمان رولد دال بوده که در سال ۱۹۶۴ منتشر شد. داستانی شگفت‌انگیز که بسیاری از چهره‌های معروف همچون جی. کی رولینگ و تیم برتون از طرفداران سرسخت آن بوده و خیلی زود تبدیل به یکی از مشهورترین کتاب‌هایی شد که والدین برای کودکانشان می‌خوانند. این رمان را نشر مرکز با ترجمه شهلا طهماسبی در سال ۱۳۷۸ منتشر کرده است.

رولد دال خالق دنیای دوست‌داشتنی بچه‌ها

رولد دال نویسنده بریتانیایی ژانر کودک و نوجوان در سال ۱۹۱۶ به دنیا آمد. او در سال‌های جنگ جهانی دوم به‌عنوان خلبان ارتش بریتانیا جنگید و حتی نزدیک بود جان خود را از دست بدهد. سال ۱۹۴۲ با رفتن به واشنگتن، در راستای آغاز حرفه نویسندگی قدم برداشت. اولین کتاب‌های او برگرفته از تجربیات و خاطراتش از دوران جنگ بود و به‌تدریج به ادبیات کودک و نوجوان جذب شد. دال در سال ۱۹۸۳ جایزه ویت برد را از آن خود کرد و پس از مرگش در سال ۱۹۹۰ نیز مجله تایمز او را یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های ادبی معاصر خواند. کتاب‌های دال معمولاً جز پرفروش‌ترین کتاب‌های سال بوده‌اند و به‌خوبی می‌توانند با دنیای تخیلی کودکان ارتباط برقرار کنند، شاید به همین دلیل است که باگذشت سال‌ها از مرگش، هنوز هم از محبوب‌ترین نویسندگان کودک و نوجوان است. از دیگر آثار این نویسنده می‌توان به جیمز و هلوی غول‌پیکر، ماتیلدا، آقای روباه شگفت‌انگیز، جادوگرها و انگشت جادویی اشاره کرد.

گردش در کارخانه شکلات‌سازی

ویلی وانکا صاحب یک کارخانه شکلات‌سازی بسیار معروف است که بهترین شکلات‌ها را تولید می‌کند و یک روز اعلام می‌کند که در میان تمام شکلات‌هایش تنها پنج عدد بلیت طلایی برای پنج برندهٔ خوش‌شانس وجود دارد تا بتوانند از نزدیک کارخانه را تماشا کنند و در انتهای بازدیدشان به‌اندازهٔ باقی عمرشان شکلات دریافت کنند. چارلی باکت، پسرک یازده‌ساله فقیری است که در خانه‌ای کوچک همراه با والدین و پدربزرگ مادربزرگ خود زندگی می‌کند. یک روز پدربزرگ چارلی درباره پنج بلیت طلایی کارخانه ونکا برایش تعریف می‌کند و روز بعد چارلی به طول اتفاقی یک پنی را در لابه‌لای برف‌ها می‌یابد. چارلی تصمیم می‌گیرد که آن پنی را برداشته و با آن یک شکلات بخرد تا هم شانس خود را امتحان کند و هم بتواند مزه شکلات وانکا را بچشد. به شکلی معجزه‌وار چارلی بلیط پنجم را به دست آورده و حاضر نمی‌شود در آن را با هیچ‌کدام از پیشنهادهایی که به او می‌شود، تعویض کند. ازآنجایی‌که هر کودک می‌تواند یکی از اعضای خانواده‌اش را به همراه ببرد، پدربزرگ چارلی نیز با او روانه می‌شود. وقتی بچه‌ها وارد کارخانه می‌شوند، دنیایی شگفت‌انگیز را مشاهده می‌کنند که توسط اومپا لومپاها اداره می‌شود. آبشارهای شکلات، آدامس‌هایی با طعم‌های باورنکردنی، آب‌نبات‌هایی به شکل درخت و هزاران اشکال دیگر خوردنی‌های خوشمزه و رنگارنگ که هر انسانی را مبهوت می‌سازد. اما تمام این زیبایی‌ها افسونی پنهان در پشت خود دارند و هرکدام از کودکان از چندین مرحله آزمایشی باید عبور کنند. کسی که از تمامی مراحل با موفقیت بیرون بیاید، برنده کارخانه می‌شود.

مفاهیمی مهم در داستانی کودکانه

داستان‌های دال همواره دنیایی ویژه را ترسیم می‌کنند که تنها کودکان با استفاده از قوه تخیل خود می‌توانند زیبایی و اعجاب آن را درک کنند. چارلی و کارخانه شکلات‌سازی نیز در دنیایی خیالی اتفاق می‌افتد که خلاقیت کودکان را تقویت می‌کند. اما در پشت این فضای کودکانه و جادویی، دال می‌کوشد ساختاری اجتماعی را ترسیم کند. چارلی به‌عنوان نماینده طبقه فقیر جامعه تنها کسی است که موفق می‌شود در برابر وسوسه‌هایش مقاومت کرده و مراحل را پشت سر بگذارد. چهار کودک دیگر هرکدام نماد صفات دیگرند. آگوستوس به علت حرص و طمع خود در آبشار گرفتار می‌شود، وایولت لوس و لجباز است و به علت لجبازی‌اش نمی‌تواند از خوردن آدامس آبی‌رنگی که از آن منع شده دست بردارد. مایک بی‌ادب و گستاخ است و به همین دلیل به‌اندازه سایز تلویزیون کوچک می‌شود. وروکا نیز که مغرور و خودنماست درنهایت سر از سطل زباله درمی‌آورد. تفاوت رفتاری هرکدام از آن‌ها با توجه به طبقه اقتصادی- اجتماعی‌شان در کتاب ترسیم‌شده است. چارلی بااینکه فقیرترین عضو گروه است رفتاری بسیار مؤدبانه، مهربان و شایسته دارد و به همین دلیل نیز ویلی وانکا او را وارث کارخانه خود می‌سازد، زیرا تنها کسی است که کارخانه را به علت علاقه خالص به شکلات دوست دارد و نه تظاهر، طمع، خودنمایی و یا لجاجت. چارلی ارزش واقعی کارخانه را درک می‌کند و می‌تواند بهتر از هرکسی با ویلی وانکا همراهی کند. دال موفق شده تا در داستانی کودکانه مفاهیم مهمی را بگنجاند و آن را به لذت‌بخش‌ترین شکل ممکن بنویسد. بی‌جهت نیست که این کتاب جوایز بسیاری را از آن خودکرده است.

نتیجه‌گیری

چارلی و کارخانه شکلات‌سازی یکی از بهترین کتاب‌هایی است که هر کودکی باید بخواند. دنیای جادویی و تخیلی آن به‌سادگی بر دل می‌نشیند و خلاقیت کودکان را درگیر می‌سازد. در آخر نیز به آن‌ها درسی می‌دهد که تا آخر عمر فراموش نکنند: اینکه هیچ رؤیایی غیرممکن نیست و برای دست یافتن به آن تنها باید صادقانه و خالصانه تلاش کنند. چارلی و کارخانه شکلات‌سازی کتابی است دربارهٔ امید، ایمان، وفاداری و معجزه!

جملاتی از کتاب چارلی و کارخانه شکلات سازی

«چارلی دستش را دراز کرد و صفحهٔ تلویزیون را لمس کرد و یک‌دفعه انگار که معجزه شده باشد، یک بسته شکلات توی دستش آمد و آن‌قدر تعجب کرد که چیزی نمانده بود شکلات از دستش بیفتد. آقای وانکا فریاد زد: « بخورش! زود باش بخورش! خیلی خوشمزه است! همان شکلات است! فقط توی راه کوچک‌تر شده، همین و بس! بابابزرگ جو نفس‌زنان گفت: « معرکه است! این… این… این معجزه است. »