تفکر نامطمئن

در این دنیای احتمالی و نامطمئن، از بازی پوکر چیزی نامطمئن‌تر، احتمالی‌تر و هاله‌وارتر سراغ دارید؟ ما که نداریم! احتمالا آنی دوک، پوکرباز مطرح آمریکایی نیز چنین تفکری داشته که بعد از سال‌ها انجام دادن بازی پوکر و حضور در فضای قمار، تصمیم گرفته تا آموخته‌ها و تجربه‌های زیستی خود را به فضاهای دیگر هم بسط دهد و کتابی درمورد نامطمئنی و احتمالی بودن جهان پیرامون انسان‌ها در دورهٔ مدرنیته بنویسد. کتاب «تفکر نامطمئن»(با نام اصلی: Thinking in Bets به معنای تفکر در [وضعیت] شرط‌بندی) اثری است که درموردش صحبت می‌کنیم. این اثر برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ میلادی به انتشار رسید و با موفقیتی خوب توانست به بسیاری از زبان‌های زندهٔ دنیا برگردانی شود. فاطمه امیدی، مترجمی است که این کتاب را از زبان انگلیسی به فارسی برگردانی کرده است. نشر نوین توسعه انتشاراتی است که این کتاب را در ۲۴۸ صفحه از قطع رقعی و با جلدی شومیز به چاپ رسانده است. نسخهٔ نشر نوین توسعه اولین نسخه از کتاب حاضر است و به تازگی در سال ۱۴۰۰ به انتشار رسیده است. اما احتمالا آخرین نسخهٔ آن هم باشد؛ زیرا این نشر در مقدمهٔ کتاب عنوان کرده که در فرآیندی حرفه‌ای، حق نشر کتاب را از ناشر اصلی (پنگوئن) خریداری کرده و حق انحصاری آن را داراست.

موضوع کتاب تفکر نامطمئن

کتاب تفکر نامطمئن از یک مقدمه و شش فصل اصلی تشکیل شده است. دوک با درک اینکه ممکن است سابقه‌اش باعث کژتابی فضای کتاب شود، ابتدا در مقدمه توضیح می‌دهد این کتاب قرار نیست [صرفاً] درمورد بازی پوکر باشد. فصول دیگر کتاب به ترتیب به مقایسهٔ زندگی با پوکر و شطرنج، انتخاب شرط‌بندی کردن یا نکردن، یادگیری‌های درون شرط‌بندی، سیستم دوستی، مخالفت‌ها و نهایتاً مسالهٔ زمان می‌پردازند. شعاری که نویسنده برای کتابش انتخاب کرده و در زیرعنوان روی جلد می‌بینیم به شرح زیر است: «چطور در شرایط عدم قطعیت، تصمیمات هوشمندانه‌تری بگیریم؟ » درواقع دوک در کتاب حاضر، رویه‌ای بینابینی از صحبت‌های علمی مبتنی بر روانشناسی و انسان‌شناسی را با تجربه‌های خود از وضعیت‌هایی سراسر نامطمئن و احتمالی را مد نظر داشته است. به همین دلیل اگر تصور می‌کنید همیشه آن‌طور که دلتان می‌خواهد جلو نمی‌روید، تصمیمات درستتان نتیجهٔ مطلوبی نمی‌دهند و آن‌جور که فکر می‌کنید نمی‌شود، شاید پیشنهاد خرید کتاب تفکر نامطمئن، یکی از بهترین پیشنهادها برای شما باشد. مهم‌ترین چیزی که کتاب تفکر نامطمئن به ما آموزش می‌دهد این است که باید درک کنیم زندگی ما از دو چیز تعیّن می‌گیرد؛ اول از همه تصمیمات و کیفیت آن‌ها و بعد از آن شانس؛ یا شاید هم بالعکس؟ کسی چه می‌داند! اما تفکر نامطمئن دقیقا می‌خواهد این ندانستن را رفع کند و برنامه‌ها و راهبردهایی عملی برای دور شدن از تله‌های تصمیماتی ارائه دهد. درواقع تفکر نامطمئن باعث می‌شود تا با شناسایی و غلبه بر سوگیری‌های شناختی، قدرت تصمیم‌گیری خودمان را بالا ببریم؛ در عین اینکه همچنان اعتقاد داشته باشیم نمی‌شود از چیزی مطمئن بود!

آشنایی با آنی دوک، نویسندهٔ کتاب تفکر نامطمئن

همان‌طور که گفتیم، آنی دوک، نویسندهٔ کتاب تفکر نامطمئن، یک پوکرباز مشهور (سابق) اهل ایالات متحدهٔ آمریکا بوده است. با وجود تصور عمومی‌ای که ما ایرانیان از بازی‌های قمار داریم، او یک زن است و اتفاقا جزو موفق‌ترین بازیکنان قمار پوکر در دورهٔ خود به شمار می‌آید؛ تا جایی که عنوان «موفق‌ترین پوکرباز زن جهان» را به دست آورده است. اما باز هم یک باور عمومی دیگر پیش می‌آید و آن هم این است که معمولا انسان‌های قمارباز را انسان‌هایی نامتعادل و عموما سیاه در ذهنمان تصویر می‌کنیم. شاید این باور بشکند اگر بدانیم که مهم‌ترین انگیزهٔ آنی دوک از انجام سال‌ها بازی قمار، انگیزهٔ خیریه بوده است و او بیشتر درآمد خودش از پوکر را صرف چنین کارهایی می‌کرده است؛ احتمالا بعد از درک این ماجرا فکر می‌کنیم که دوک هم رابین هودی برای خودش بوده است!  این نویسندهٔ زن، غیر از کتاب حاضر، یعنی تفکر نامطمئن، تا به حال پنج اثر دیگر هم نوشته است که همگی آن‌ها هم به فضای تصمیم‌گیری و احتمالی بودن جهان مربوط بوده‌اند؛ اما سه اثر از این آثار به خود بازی پوکر مربوط‌اند. مهم‌ترین از این آثار که مانند کتاب حاضر جامعیت دارد و تنها مربوط به بازی پوکر نیست، اما تاکنون به فارسی ترجمه نشده است کتابی است با عنوان چگونه تصمیم بگیریم؟

جملاتی از کتاب تفکر نامطمئن

وقتی در بازی‌های خیریه شرکت می‌کنم، غالباً در جایگاه دیلر (کسی که دست می‌دهد) می‌نشینم و در دست آخر تفسیرم را در مورد همهٔ اتفاقاتی که در بازی در حال رخ دادن است، ارائه می‌کنم. جو حاکم بر بازی در دست آخر خیلی سرگرم‌کننده و پر سر و صدا است. هرکسی که در این رویداد شرکت می‌کند شبی طولانی را سپری کرده است و حالا نفس راحتی می‌کشد. معمولا اطراف میز جمعیت زیادی از دوستان و خانوادهٔ بازیکنان جمع می‌شوند و آن‌ها را تشویق می‌کنند (یا علیه حریفانشان شعار می‌دهند). اگر افراد حاضر در حال نوشیدن بوده باشند، خب… در حال نوشیدن بوده‌اند. همه اوقات خوبی را سپری می‌کنند.

جان دو آیندهٔ احتمالی متمایز و کاملا جدا از هم را در نظر گرفت: قبول شرط‌بندی و یک ماه زندگی در دس موینس، یا عدم قبول شرط‌بندی و ماندن در لاس‌وگاس. هرکدام از ما که به فکر نقل مکان برای اشتغال در یک کار جدید باشد، همین دو انتخاب را دارد؛ احتمال کسب درآمد بیشتر در مکان جدید یا ماندن در وضعیت موجود و حفظ آن. درآمدمان از شغل جدید در مقایسه با شغل فعلی چقدر بیشتر خواهد بود؟ به جز پول، چیزهای زیاد دیگری هم وجود دارد که برایشان ارزش قائلیم. ممکن است برای رفتن به مکانی که بیشتر دوستش داریم، حاضر باشیم درآمد کمتری کسب کنیم. آیا شغل جدید صرف نظر از منفعت‌های کوتاه‌مدت، فرصت‌های بهتری برای پیشرفت و سودآوری در آینده دارد؟ حقوق، مزایا، امنیت، محیط کار و نوع فعالیتی که قرار است انجام دهیم چه تفاوتی با شغل فعلی دارد؟ با ترک شهر، همکاران و دوستانمان برای رفتن به یک مکان جدید چه چیزهایی را از دست می‌دهیم؟

وقتی دانشمندان می‌خواهند نتایج تحقیقات خود را منتشر کنند، روش‌های جمع‌آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل داده‌ها، خود داده‌ها و میزان اطمینانشان به داده‌ها را با جامعهٔ علمی‌شان به اشتراک می‌گذارند. چنین کاری این امکان را فراهم می‌کند تا قبل از انتشار عمومی، کیفیت اطلاعات ارائه‌شده مورد ارزیابی و بازنگری دقیق کارشناسان آن رشته قرار گیرد.