خلق رفتارهای ماندگار

برای همهٔ ما پیش آمده در موقعیتی قرار بگیریم که افسوس بخوریم و گرفتار پشیمانی شویم. به عنوان مثال: هنگامی که در وضعیت دشواری قرار گرفتیم و نیاز داریم تا دوستی به ما کمک کند اما دوست خوب و دردسترسی نداریم تا به کمک ما بیاید یا وقتی به بدنمان نگاهی می‌اندازیم و از شکم برآمده و چربی‌های انباشته‌شده در پهلوها خجالت می‌کشیم یا در برخورد و ایجاد ارتباط با دیگران در محیط کار بد و ضعیف عمل می‌کنیم و مواردی از این قبیل. در این شرایط ما افسوس می‌خوریم و پشیمان می‌شویم. البته افسوس‌خوردن و پشیمان‌شدن درد بی‌درمانی نیست و ما هنگامی که در این موقعیت‌ها قرار می‌گیریم سعی داریم تغییر کنیم و آنچه بشویم که نیستیم مثلا دوست خوب بیابیم، وزن کم کنیم و در تعامل با دیگران بهتر و سنجیده‌تر عمل نماییم. این همان هدفی است که کتابی با نام خلق رفتارهای ماندگار که به قلم مارشال گلد اسمیت نوشته شده و توسط محسن وارثی ترجمه و با همت انتشارات آریاناقلم چاپ و منتشر گردیده است آن را دنبال می‌کند.

موضوع کتاب خلق رفتارهای ماندگار

کتاب خلق رفتارهای ماندگار دربارهٔ تغییر است اما باید دانست از آنجایی که ما زیر بار تغییر رفتارمان نمی‌رویم و در برابر آن مقاومت می‌کنیم و سعی داریم دلیل رفتار نامناسبمان را به‌گردن دیگران بیاندازیم و با توجیه منطقی و بهانه‌های مفصل و پیچیده نیاز به تغییر را انکار کنیم پس تغییرکردن به‌سهولت امکان‌پذیر نیست و سختی‌های خودش را دارد و تا زمانی که خودمان نخواهیم نمی‌توانیم که تغییر کنیم چون تغییر تحمیلی و با اکراه جواب نخواهد داد. با این حال ما به تغییر و عوض‌شدن احتیاج داریم زیرا آن‌طور که گلداسمیت می‌گوید:

 دنیای پیرامون ما تغییر می‌کند و ما نیز با آن تغییر می‌کنیم. زیرا قطع نظر از هر علت دیگری شنا کردن در جهت جریان آب آسان‌تر است.

محیط

در تغییرنکردن یا بهتر است بگوییم سخت‌تغییرکردن ما (چون تغییر روزی اتفاق خواهد افتاد) محیط نقش پررنگی را ایفا می‌کند. محیط در طرز رفتار ما (چه این رفتار خوب باشد و یا بد) تاثیر مهم و به‌سزایی دارد و درواقع این محیط است که رفتارهای ما را شکل می‌دهد، ما را به برخوردهای متفاوت در موقعیت‌های مختلف وامی‌دارد. برای نمونه کتاب از آزادراهی حرف می‌دهد که پر از رانندگان گستاخ و عجول است و ما نیز که در پشت فرمان نشسته‌ایم در محیطی قرار می‌گیریم که مملو از ناشکیبایی رقابت‌جویی و خصومت است و در این شرایط ما خونسردی و آرامش خود را از دست می‌دهیم و برآشفته می‌شویم. این تاثیرپذیری از محیط در محیط‌های دیگر نیز اتفاق می‌افتد مانند محیط کار، محیط تحصیل، محیط خانواده، محیط دوستان و ما را تحت کنترل خود درمی‌آورد. ما اغلب از تاثیر محیط برخودمان غافلیم و فکر می‌کنیم این ما هستیم که محیط را در چنگ خود داریم و بر آن فرمان می‌رانیم اما اشتباه می‌کنیم چون در حقیقت این محیط است که ما را کنترل می‌کند و به دلخواه خود به رفتارمان سمت و سو می‌دهد. ما تنها باید سعی کنیم با شناخت قدرت محیط و باور به تاثیرگذاری‌اش آن را پیش‌بینی کنیم و برای رسیدن به این مقصود مارشال گلداسمیت در کتاب خود مراحلی را معرفی می‌کند و دربارهٔ هر کدام از آن‌ها توضیح می‌دهد.

گزینه‌هایی برای تغییر

مارشال گلداسمیت در کتاب خلق رفتارهای ماندگار برای تغییر رفتار چهار گزینه را پیشنهاد می‌کند و در اختیار ما قرار می‌دهد. از این چهار گزینه دو گزینه عناصر مثبت به حساب آمده‌اند و دو گزینهٔ دیگر در شمار عناصر منفی قرار گرفته‌اند. عناصر مثبت: آفرینش و محافظت|عناصر منفی: حذف‌کردن و پذیرش. ما دو گزینه (یک نمونه از عناصر مثبت و یک نمونه از عناصر منفی) را به اختصار توضیح می‌دهیم.

آفرینش

آفرینش نتیجهٔ شگفت‌انگیز و محسورکننده‌ای برای تغییر رفتار است چون وقتی ما تغییری را در رفتارمان به وجود می‌آوریم در واقع داریم شخصیت جدیدی را خلق می‌کنیم و من تازه‌ای را در وجودمان شکل می‌دهیم. برای مثال اگر زمانی در برابر حادثه‌ای زود از کوره در می‌رفتیم و واکنشی خشمگینانه‌ای از خود نشان می‌دادیم ولی حال در برابر همان حادثه آرامش خود را حفظ می‌کنیم و با اتکا به عقل به صورت منطقی اقدام می‌نماییم و یا اگر در دوره‌ای از چاقی مفرط رنج می‌بردیم ولی در حال حاضر به اندام متناسب خود می‌بالیم و از اینکه می‌توانیم سبک‌بال به این طرف و ان طرف جست و خیز کنیم لذت می‌بریم، همه نشان از آفرینش شخصیتی جدید و متفاوت با شخصیت پیشین ما دارد.

پذیرش

 پذیرش یعنی به نتیجه رسیدن دربارهٔ مسئله‌ای که در زندگی ما وجود دارد و هنگامی که ما با آن مسئله کنار بیاییم می‌توانیم تغییر را هم در خود میسر سازیم. برای درک بهتر ارزش پذیرش مثالی را عینا از کتاب ذکر می‌کنیم:

اگر همسرمان بابت نقص مختصر یکی از مقررات خانه (مثلا باز گذاشتن در یخچال، تاخیر در برداشتن بچه‌ها از مدرسه یا فراموش‌کردن خرید شیر) بر سر ما داد بزند و ما هم ۱۰۰ درصد مقصر باشیم یکی از اتفاقات گذشته را که آنجا او مقصر بوده از نو پیش خواهیم کشید به جای اینکه بگوییم «حق با توست متاسفم» بحثی بی‌فایده را تا سرحد کسالت‌بار شدن موضوع کش می‌دهیم. این مثال نشان می‌دهد تا چه اندازه پذیرفتن اشتباه خود و حاشیه‌نرفتن دربارهٔ آن می‌تواند هم در جلوگیری از وخامت اوضاع یاری‌رسان باشد و هم وقت و انرژی ما را برای مسائل بیهوده هدر ندهد و از به‌پا کردن جنجال برحذرمان دارد.

در پایان شایان ذکر است اشاره کنیم که کتاب خلق رفتارهای ماندگار از ۴ بخش و ۲۳ فصل تشکیل شده است و عناوین بخش‌ها به ترتیب از این قرار است:

• فصل یکم: چرا به فردی که دوست داریم باشیم بدل نمی‌شویم؟
• فصل دوم: تلاش
• فصل سوم: لطفا بیشتر سامان‌دهی کنید.
• فصل چهارم: افسوس نخورید.