بارون درخت‌نشین

«بارون درخت‌نشین» یکی از مشهورترین رمان‌ها در بین آثار ادبیات داستانی ایتالیای معاصر است. «ایتالو کالوینو» که یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان ایتالیایی به شمار می‌رود، این کتاب را در سال ۱۹۵۷ نوشت و با انتشار این کتاب در سطح اروپا، شیوهٔ داستان‌پردازی و ساختار آن به نوع تازه‌ای از نمادپردازی ادبی تبدیل شد. کالوینو در این کتاب از استعاره‌های زیادی بهره می‌گیرد و تقریباً هر مفهومی را در پوششی از مؤلفه‌های رئالیستی داستانش ارائه می‌کند. اما نکته این‌جاست که ما همگام با روایتی که چندین شخصیت را دربر می‌گیرد و به هر گوشه‌ای از جهان داستان سرک می‌کشد، پیش می‌رویم و صرفاً همین «قصه‌گویی» برایمان به آن‌چنان سرگرمی بدل می‌شود که نیازی برای جستجوی مفهوم نداریم. در خلق شخصیت‌های این کتاب، با این‌که صدها سال قبل‌تر از ما در اقلیمی با فرهنگ و پیشینهٔ متفاوت زندگی می‌کنند، رویکرد انسانی غالب است و دست روی نقاط مشترک ما می‌گذارند؛ غرور، عشق، خانواده، تنهایی… و عاملی که همه‌کس و همه‌چیز را در این کتاب در پیدا و پنهان دنبال می‌کند حقیقت انکارناپذیر مرگ است. داستان به ناگهان از شروع یک تحول شخصیتی در یک پسربچه آغاز می‌شود و کیستی اشخاص و چیستی جهان داستانی، به موازات روایت وقایع غیرمنتظره به یک نظام معنادار منجر می‌شود. در این داستان ما وارد نظام حکومتی فئودالیستی می‌شویم و از میانهٔ زندگی اشراف و مقام‌های بلندمرتبهٔ شهر، به یک رخنهٔ فرهنگی برمی‌خوریم که در خلال داستان، به زمینه‌ای در روایت تبدیل می‌شود. بارون درخت‌نشین از تحسین‌شده‌ترین آثار کلاسیک در ادبیات جهان به شمار می‌رود و نگاه ریزبین و منتقدگونه‌اش به مقولهٔ استقلال‌طلبی، الهام‌بخش نویسندگانی بوده که در جنبش‌های ادبیات مدرن تعیین‌کننده‌اند. این کتاب با کیفیت چاپ بسیار خوبی توسط نشر نگاه به انتشار رسیده و با ترجمهٔ فاخر مهدی سحابی که به معنی واقعی کلمه یک بازگردانی ادبی‌ست، به مخاطبان ایرانی عرضه شده است. برای توضیحات بیشتر و خرید اینترنتی کتاب «بارون درخت‌نشین» در ادامهٔ مطلب با کتابچی همراه باشید.

موضوع داستان کتاب بارون درخت‌نشین

داستان کتاب دربارهٔ زندگی «کوزیمو» فرزند بارون «آرمینیوس» است که از زبان برادر کوچک‌ترش «بیاجیو» روایت می‌شود. در خانوادهٔ آن‌ها با رفتارهای منزجرکننده و رسوم بی‌معنی که در قالبی تقلیدی از رویهٔ اشراف‌زادگان و لُردهای دیگر شکل گرفته، و از سمت دیگر یک مادر ارتشی! و یک دختر که سلامت روانی ندارد و یک کشیش که طفیلی آن‌هاست، دیگر جایی برای رشد و بالندی برای یک پسر نوجوان نیست. کمبودهای عاطفی در فرزندان و تنگناهای فکری و عملی که از طرف پدر بر آن‌ها اعمال می‌شود، بالأخره روزی نتیجهٔ عکس می‌دهد و کوزیمو در تابوشکنی بزرگ، نه‌تنها تمام مقررات خشک و سخت خانواده را زیر پا می‌گذارد، بلکه خود را از قید خانواده نیز آزاد می‌کند. تا امروز تفریح کوزیمو بالا رفتن از درخت بوده، از امروز به بعد درخت محل زندگی همیشگی او می‌شود. کوزیمو تبدیل به بارون درخت‌نشین می‌شود و خانواده نیز هرچند دست از تلاش برای بازگردان و ادب کردنِ این قانون‌شکن برنمی‌دارند، اما به مرور این جدایی را می‌پذیرند و هرکسی خود را با این شرایط وفق می‌دهد. اما بیاجیو، پسربچهٔ راوی، فقط یک کودک است که از رفتارهای برادرش شگفت‌زده می‌شود و در این میان، تنها کسی‌ست که تمایلی حقیقی برای شناختن انگیزه‌های درونی کوزیمو دارد. کوزیمو در بالای درخت غذا می‌خورد، می‌خوابد و با گذشت زمان و تسخیر جای آداب انسانی توسط غریزهٔ بقا، طبیعت برای او مأمنی می‌شود به مراتب بسیار دلپذیرتر از خانه. او یاد می‌گیرد که افراد زندگی خودش را پیدا کند و در منطقهٔ بسیار وسیعی که سراسر پوشیده از انبوه درختان شاخه‌درشاخه و به‌هم‌پیوسته است، راه خود را به مکان‌های جدیدی باز می‌کند؛ مکان‌هایی که هم به واسطهٔ سبک زندگی وابسته به بورژوازی و هم تحت تأثیر رفتارهای منحصر به خانوادهٔ او، هرگز اسمی از آن‌هابه گوشش نخورده است. حرکت انقلابی کوزیمو نمادی‌ست از نیاز انسان برای دست زدن به عملی که او را از چنگ حد و مرزهای ذهنی می‌رهاند و آزادی‌اش را در گرو زندگی بدوی، تأمین می‌کند.

دربارهٔ ایتالو کالوینو؛ نویسنده کتاب بارون درخت‌نشین

ایتالو کالوینو در ۶۲ سال زندگی خود، مجموعه‌ای رنگارنگ از آثار ادبی شاخص را به جا گذاشت که بخشی از بدنهٔ فرهنگی ایتالیای امروزی به شمار می‌رود. او در سال ۱۹۲۳ در کوبا متولد شد اما پیش از نقل مکان به ایتالیا فقط ۵ سال اول زندگی را همراه والدینش در این کشور زندگی کرد. پدر و مادر کالوینو هردو گیاه‌شناسانی عاشق طبیعت بودند و می‌شود گفت تأثیر این فضا در رشد و بالندگی ذهنیت او به عنوان یک نویسندهٔ طبیعت‌گرا، مهم‌ترین عامل در موفقیت او بوده است. کالوینو نویسنده‌ایست که شرط اول برایش مقبولیت شخصی‌ست و سپس به مقبولیت عام فکر می‌کند؛ این را می‌توانیم در حرکت او بین جریان‌های ادبی گوناگونی مثل سوررئالیسم و پست‌مدرنیسم شاهد باشیم؛ هرچند این دو مهم‌ترین سبک‌های ادبی او هستند. با وقوع جنگ جهانی دوم و ویرانی ایتالیا، کالوینو نیز به جنگ اعزامم شد، اما نه با فشنگ و اسلحه که با جوهر و قلم. او به همراه موج اکثریت روشن‌فکران و فعالان سیاسی-اجتماعی زمانه‌اش، پس از پیوستن به نهضت مقاومت ایتالیا به رهبری گاریبالدی، به عضویت حزب کمونیست ایتالیا درآمد. پس از فارغ‌التحصیلی در رشتهٔ ادبیات و سفر به شوروی، زندگی ادبی ایتالو کالوینو آغاز شد و خاطره‌نویسی‌هایی که از ابتدای دههٔ ۱۹۵۰ می‌نوشت، با استقبال عمومی مواجه شد. بارون درخت‌نشین یکی از سه اثر مشهور او در سه‌گانهٔ «نیاکان ما» ست؛ دو کتاب دیگر «ویکونت دونیم‌شده» و «شوالیهٔ ناموجود» هستند که به ترتیب ۵ و ۲ سال پیش و پس از این کتاب به انتشار رسیدند. کتاب‌هایی مثل «اگر شبی از شب‌های زمستان مسافری، شهرهای ناپیدا، قلعهٔ سرنوشت‌های متقاطع، شش یادداشت برای هزارهٔ بعدی، کوره‌راه لانه‌های عنکبوت، چه کسی در دریا مین کاشت؟ ، یک روز ناظر انتخاباتی، شهرهای نامریی، افسانه‌های ایتالیایی، آقای پالومار، ابر آلودگی، هرمیت در پاریس، کلاغ آخر از همه می‌رسد و…» از دیگر آثار این نویسندهٔ اروپایی هستند.

جملاتی از کتاب بارون درخت‌نشین

می‌کوشیدم بدانم حال کسی که در چند قدمی‌ام، چیزی جز شب در پیرامون خود ندارد و دستخوش باد و آن آواهاست چگونه است؛ کسی که هیچ یار آشنایی جز تنهٔ درختی ندارد که در دهلیزهای بی‌شمار آن سوی پوست زبرش حشره‌ها در پیله‌های خود نهفته‌اند.

از زاغه‌های نزدیک سر و صدای مادرهایشان بلند شد، کودکانی چون آنان را بدین خاطر سرزنش نمی‌کردند که چرا دیر به خانه می‌رفتند، بلکه چرا به خانه می‌رفتند، چرا برای چاشت به خانه بر می‌گشتند و نتوانسته بودند جای دیگری چیزی برای خوردن پیدا کنند.

کوزیمو، علی‌رغم فرار شگفت‌انگیزش، کمابیش مانند گذشته با ما بود. تنها زندگی می‌کرد، اما از آدم‌ها نمی‌گریخت. حتی برعکس، می‌توان گفت که نمی‌توانست دور از مردم سر کند. از آن عادت قدیمی دورانی که باهم بالای درختان می‌رفتیم و خود را پنهان می‌کردیم و رهگذران را دست می‌انداختیم دیگر چیزی در او به جا نمانده بود.

برای او جهان دگرگون شده بود، جهانی بود پُر از پل‌های باریک و خمیده‌ای که میان زمین و آسمان کشیده شده بود، جهان تنه‌ها و شاخه‌های پوشیده از پوسته و گره و چین و شیار. دنیای ما زیرزمینِ آن جهان بود. تنها سایه‌روشن گنگی از آن را می‌دیدیم و هیچ‌چیز از آن‌چه را که او هر شب حس می‌کرد در نمی‌یافتیم.