اتحادیهٔ ابلهان

تراژی‌کمدی‌ای به نام اتحادیه ابلهان

رمان اتحادیه ابلهان، که با عنوان اصلی خود «a confederacy of dunces» به انگلیسی شناخته می‌شود، رمانی است نوشتهٔ ژان کندی تول، نویسندهٔ فقید آمریکایی. نکتهٔ غمناکی که پشت اسم این کتاب شناخته‌شده و نام نویسنده‌اش وجود دارد این است که بارها رد شدن این رمان از سوی ناشرین مختلف، موجب افسردگی شدید کندی تول و در نهایت، خودکشی او در سن سی‌ویک‌سالگی می‌شود. اما چه‌چیزی اتحادیه ابلهان را تبدیل به برندهٔ جایزهٔ پولیتزر ادبی می‌کند و باعث می‌شود امروز توی دست ما قرار بگیرد؟ تلاش‌های بی‌وقفهٔ مادر نویسنده. این زن یازده‌سال تلاش می‌کند و درست مانند پسرش، «نه» می‌شنود و دست رد به سینه‌اش می‌خورد تا اینکه بالاخره موفق می‌شود اتحادیهٔ ابلهان را منتشر کند؛ و پسرش را در جایگاه نخستین نویسنده‌ای قرار دهد که پس از مرگ، موفق به دریافت جایزهٔ پولیتزر ادبی می‌شود؛ اتفاقی که همزمان باعث غم و خوشحالی است. از یک‌طرف رسیدن رمانی به موفقیتی در سطح جهانی افتخار بزرگی است و از طرف دیگر، مرگ نویسنده و اینکه خودش شاهد موفقیت‌های کتابش نیست، تلخ و اندوهناک است. این رمان توسط نشر چشمه و با ترجمهٔ پیمان خاکسار، به زبان فارسی منتشر و روانهٔ بازار شده است.  

پیلهٔ تنهایی ایگنیشس

داستان اتحادیه ابلهان ماجرای پسری یه اسم «ایگنیشس رایلی» است که همراه مادرش زندگی می‌کند. او که تحصیلات عالیه و روحیه‌ای آرمان‌خواه و مثلاً مبارز و در تعارض با فضای حاکم بر جامعه دارد، بیکار است و باتوجه به روحیهٔ جامعه‌ستیزی‌اش و انتقاداتی که به دنیای مدرن دارد، ترجیح می‌دهد توی خانه و در تختش و وسط یادداشت‌هایش غلت بزند و فقط گاهی به سینما برود، و تا جای ممکن با آدم‌ها مواجه نشود. تا اینکه یک‌روز، رخ دادن یک حادثهٔ بی‌اساس ایگنیسش را مجبور می‌کند خلوتش را به‌هم بزند و زمان زیادی از روز را بیرون خانه بگذراند و پیلهٔ تنهایی‌اش را بشکافد.

اتحادیه ابلهان و چند روایت موازی 

داستان اتحادیه ابلهان را یک روایت اصلی و چند روایت فرعی تشکیل می‌دهند که همگی به‌موازات هم پیش می‌روند. البته از طرفی شاید نتوان سایر روایت‌ها را فرعی و درجه‌دو نامید چون به‌هرحال باوجودی این‌که ماجرای ایگنیشس اصلی‌ترین اتفاق داستان است، بقیهٔ روایت‌ها هم‌همزمان و درکنار آن پیش می‌روند و تقریباً به یک اندازه، به همه‌شان پرداخته می‌شود. این خرده‌داستان‌های زنده در طول رمان عبارت‌اند از ماجرای کافهٔ عجیب زنی به اسم لانا، ماجراهای پردردسر یک پلیس گشت در آرزوی ترفیع به نام ماکونزو، ماجراهای دوستی‌های شکل‌گرفته و عاشقانه‌های احتمالی مادر ایگنیشس، و چند خرده‌ماجرا مربوط به یک کارخانهٔ شلوار قدیمی و صاحبانش. این خُرده‌روایت‌ها همگی به پیش‌برد روایت اصلی کمک می‌کنند.  

دفتر خاطرات یک آرمانگرای بی‌اعصاب

داستان از زاویه‌دید سوم‌شخص بیان می‌شود و در این بین صفحات زیادی به خودزندگینامه‌نویسی‌ها و خاطرات و یادداشت‌های ایگنیشس اختصاص داده می‌شود و خواننده از قلم او، بریده‌هایی از وقایع را می‌خواند. نوشته‌های ایگنیشس اغلب تحلیل‌های شخصی او از آنچه رخ داده هستند و مدرک خوبی برای خواننده‌اند تا این آرمان‌گرای عصبانی و غرغروی توی تخت‌خواب که از همه‌چیز بریده را بهتر بشناسند و با ابعاد مختلف وجودش آشنا شوند. اما آیا شناختن ایگنیشس در طی مسیر ۴۶۷ صفحه‌ای کتاب، کار سختی است یا قلق این شخصیت ساده دست خواننده می‌آید؟ آیا بیرون آمدن اجباری این آدم از غار تنهایی‌اش باعث رخ دادن تحولی درون او می‌شود یا فقط عاصی‌تر و عصبی‌ترش می‌کند؟ آیا توی این زندگی یکنواخت و بی‌حس، بالاخره پای عشقی هم باز خواهد شد یا ماجرا همین‌قدر کسالت‌بار باقی خواهد ماند؟

نقد اجتماعی کتاب اتحادیه ابلهان به روش ژان کندی تول

کتاب در فضایی تشکیل شده از سلسله رویدادها و حوادثی به‌هم پیوسته، به‌ترتیب به این سوالات پاسخ خواهد داد و همزمان، مفاهیمی مانند نظام سرمایه‌داری، نقش اجتماعی سیاه‌پوستان و نگاه سیستم و مردم به آن‌ها و عصیان دو طبقهٔ بورژوا و فرودست را به‌شیوهٔ خودش، نقد خواهد کرد؛ نقدی که خطوط پررنگ هجو و طعنه و طنز تلخ روی آن دیده می‌شود و همین‌هاست که اتحادیه ابلهان را به لحاظ ژانر تقریباً در ردهٔ آثار تراژی-کمدی قرار می‌دهد. شاید اتحادیهٔ ابلهان و موقعیت‌های کمدی ایجادشده توی آن شما را بخنداند، شاید هم نه. مطمئناً مخاطبی که به انتظار ۴۶۷ صفحه خندیدن می‌رود سراغ اتحادیه ابلهان، از خواندن آن راضی برنخواهد گشت؛ چون کتاب اشتباهی را انتخاب کرده. این به سلیقهٔ خواننده بستگی دارد که یک کمدی-تراژدی را به اشتباه فقط به قصد خندیدن بخواند، و یا جنبهٔ هجوآلود و انتقادی آن به چشمش بیاید.