فرهنگ و زندگی روزمره

همهٔ انسان‌ها در طول روز فعالیت‌های روزمره‌ای را انجام می‌دهند که عادی و پیش‌پاافتاده به نظر می‌رسد. اما این فعالیت‌ها و شیوهٔ انجام آنها که در عمل زندگی روزمرهٔ افراد یک جامعه را می‌سازد، می‌تواند نمودی از فرهنگ آن جامعه یا گروهی از جامعه باشد که فرد به آن تعلق دارد. بنابراین، مطالعهٔ زندگی روزمرهٔ مردمِ یک جامعه راهی برای مطالعهٔ فرهنگ و پی بردن به ساختارهای اجتماعی آن جامعه است. دیوید اینگلیس در کتاب «فرهنگ و زندگی روزمره» که در سال ۲۰۰۵ منتشر شده است، به همین موضوع می‌پردازد. او در این کتاب می‌کوشد با بیان مثال‌هایی از فعالیت‌های روزمره، جنبه‌های مختلفی از تاثیر متقابل فرهنگ و زندگی روزمره را بیان کند و فرهنگ را در بطن زندگی روزمره و در حال جهانی شدن بررسی نماید. نشر گمان نیز نسخهٔ فارسی کتاب «فرهنگ و زندگی روزمره» را با ترجمهٔ نازنین میرزابیگی و در قالب مجموعهٔ «تجربه و هنر زندگی» این انتشارات به چاپ رسانده است. کتاب‌های این مجموعه به آن دسته از مسائل فلسفی می‌پردازند که همهٔ ما به نوعی در زندگی با آنها مواجه می‌شویم.

موضوع و سرفصل‌های کتاب فرهنگ و زندگی روزمره

سرفصل‌های کتاب «فرهنگ و زندگی روزمره» را یک مقدمه، چهار فصل و یک نتیجه‌گیری تشکیل می‌دهند. در مقدمه ابتدا زندگی روزمره و اهمیت آن در مطالعهٔ فرهنگ بررسی می‌شود و در ادامه تعاریفی از جامعه‌شناسی و همینطور فرهنگ و جنبه‌های مختلف آن ارائه می‌گردد. بدین ترتیب ارتباط بین دو موضوع «فرهنگ» و «زندگی روزمره» مشخص می‌شود. در فصل اول کتاب با عنوان «فرهنگ، طبیعت و زندگی روزمره»، نویسنده با بیان اینکه فعالیت‌های جسمانی انسان فقط تابعی از عوامل زیست‌شناختی نیستند، به تاثیر فرهنگ بر طبیعت بدن انسان در فعالیت‌های روزمره می‌پردازد. فصل دوم با عنوان «فرهنگ مدرن و زندگی روزمره»، به بررسی تاثیر نیروهای فرهنگی خاص جوامع مدرن بر فعالیت‌های روزمره می‌پردازد. این بررسی با بیان مثال‌هایی مانند بوروکراسی، فرهنگ اتومبیل و… صورت می‌گیرد تا به طور ملموس‌تری نشان دهد رفتارهای روزمره چگونه تحت تاثیر مدرنیته قرار می‌گیرند. در فصل سوم با عنوان «فرهنگ‌های فاخر، رایج و نازل در زندگی روزمره»، دربارهٔ تفاوت این سطوح از فرهنگ بحث می‌شود. به‌طور مثال بیان می‌گردد که فرهنگی که به گفتهٔ عده‌ای فاخر و شامل ارزش‌هایی برتر از امور عادی است یا فرهنگ مسلط رایج که در قالب فیلم‌های عامه‌پسند یا مجلات زرد خود را نشان می‌دهد، چه تاثیراتی بر فعالیت‌های روزمره می‌توانند داشته باشد. در فصل چهارم با عنوان «جهانی‌شدن، فرهنگ و زندگی روزمره»، نویسنده به جهانی‌شدن و تاثیرات آن بر فرهنگ جوامع و تغییراتی که می‌تواند در بافت فرهنگی زندگی روزمرهٔ آنها ایجاد کند، می‌پردازد. به‌عنوان نمونه یکی از موضوعاتی که در این فصل بررسی می‌شود تاثیر فرایند دورگه شدن بر فرهنگ‌های غذایی جوامع است. در نهایت در بخش نتیجه‌گیری، نویسنده پس از ارائهٔ دیدگاهش دربارهٔ نوشتن «نتیجه‌گیری» برای یک کتاب، پیشنهادهایی برای آیندهٔ مسیر پژوهش در حوزهٔ جامعه‌شناسی فرهنگی امور روزمره ارائه می‌دهد.

درباره نویسنده کتاب فرهنگ و زندگی روزمره؛ دیوید اینگلیس

دیوید اینگلیس، فیلسوف و جامعه‌شناس انگلستانی، در حال حاضر استاد جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه هلسینکی در فنلاند است. او در حوزهٔ کاری خویش به تحقیق و تدریس مباحثی مانند جامعه‌شناسی فرهنگی، جهانی‌شدن، جهان‌وطنی، جامعه‌شناسی هنر و زیبایی‌شناسی، جامعه‌شناسی تاریخی، تغییرات معاصر و بلندمدت فرهنگی در جامعه، و در مجموع تحقیقات تعاملی بین جامعه، فرهنگ، تاریخ و طبیعت می‌پردازد. همچنین او به مطالعه دربارهٔ تاریخ و روند جهانی‌شدن غذاها و نوشیدنی‌ها علاقه دارد. این استاد جامعه‌شناسی علاوه بر مقالات متعدد آکادمیک، چندین عنوان کتاب نیز در زمینه‌های گفته‌شده تدوین کرده است که از میان آنها می‌توان به «جامعه‌شناسی هنر»، «فرهنگ و زندگی روزمره»، «جهانی‌شدن غذا»، «دعوتی به تئوری جامعه» و «هنر و زیبایی‌شناختی» اشاره کرد. از بین این عنوان‌ها، دو کتاب اول به فارسی ترجمه شده‌اند.

جملاتی از کتاب فرهنگ و زندگی روزمره

«فرهنگ شامل الگوهایی است از ایده‌ها، ارزش‌ها و اعتقادات مشترک میان گروه خاصی از مردم؛ شیوه‌هایی از تفکر و احساس که «مشخصه» گروهی خاص است. اهمیتی ندارد که گروه کوچک باشد یا بزرگ، یا مشتمل بر مجموعه‌ای از افراد در یک «جامعه» خاص، یا تمامی افراد آن جامعه، یا مردمی از جوامع مختلف که در چارچوب مرزهای «ملی» با هم پیوند یافته‌اند. فرهنگ به صورت بخشی از زندگیِ جمعیِ گروه‌های مشخصی از انسان‌ها تعریف می‌شود. فرهنگ مشتمل بر الگوهای تکرارشونده‌ای از ایده‌ها، ارزش‌ها و باورهاست. یک «فرهنگ» هم تا حدی در طول زمان پایدار است و هم ظرفیت‌هایی برای تغییر دادن و تغییر یافتن دارد. »

«در دیدگاه‌هایی همچون دیدگاه آرنولد، آثار بزرگ هنری مهم‌ترین جنبه‌های آن چیزی هستند که زندگی را باارزش می‌سازد. بدون آنها، ما با زباله‌های فرهنگی تغذیه می‌شویم که برای ذهن مضر و برای روح آزاردهنده‌اند. فقدان آثار بزرگ هنری در زندگی، ما را از لحاظ عقلی، ذهنی و زیبایی‌شناختی فقیر می‌کند. بنابراین، در عین اینکه «فرهنگ فاخر» مجزا و «برتر» از زندگی روزمره است، اما می‌تواند به زندگی روزمره ما غنا ببخشد، به شرطی که ما به جای مصرف انفعالی خوراک‌های تکراری، سطحی، تصنعی و قابل پیش‌بینی که فرهنگ مسلط رایج به ما عرضه می‌کند ذوق و سلیقه‌مان را پرورش دهیم و خودمان را در معرض خوراک‌های فرهنگی بدیع و چالش‌برانگیز قرار دهیم. »