جستارهایی در باب عشق

اگر تابه‌حال بعد، یا قبل، یا وسط یک رابطهٔ عاشقانه دست نگه داشته‌اید و تمام ساعت‌ها و ثانیه‌های باهم بودنتان را دوباره و این بار از دید شخص مقابل مرور کرده‌اید، پس جای درستی آمدید! جستارهایی در باب عشق، کتابی‌ست که دقیقاً دربارهٔ همین اتفاق است؛ دربارهٔ دو انسان، از دو جنس متفاوت و در دو جهان متفاوت! البته این دو نفر برای همیشه در دنیای خودشان نمی‌مانند، و دقیقاً به همین دلیل است که باید روایت آلن دو باتن را از این آشنایی، بخوانید. او نه می‌خواهد از زبان یک شاعر لحظه‌های طلایی و رویایی ماه عسل را توصیف کند، و نه از دید یک فیلسوف بدبین، تمام زیر و بم روابط عاشقانه را به باد نقد بگیرد! دو باتن در این کتاب تلاش می‌کند تا از نظر دادن و موشکافی‌ها دقیق علمی پرهیز کند. او یک داستان عاشقانه را از ابتدا برای خواننده، با جزئیات شرح می‌دهد؛ اما این داستان با تمام ماجراهای عاشقانه‌ای که تابه‌حال خوانده‌اید متفاوت است. پس از این‌که دو جوان با یک‌دیگر آشنا می‌شوند، رابطه‌ای عاشقانه میان آن‌ها شکل می‌گیرد؛ رابطه‌ای که مثل تمام روابط دنیا در جایی هم به پایان می‌رسد. اما تفاوت اصلی این رابطه با آشنایی‌های روزمرّه، تحلیل‌های ریزبینانه‌ای‌ست که دو باتن به‌کار می‌گیرد تا حرف‌ها و رفتارهای آن دو را از دید یک راوی سوم‌شخص، بررسی کند. این کتاب در سال ۱۹۹۳ منتشر شد، در ایران انتشارات نیلوفر با ترجمهٔ گلی امامی، آن را به چاپ رسانده است.

فن نگارش و قدرت تحلیل در «جستارهایی در باب عشق»

همان‌طور که قبل‌تر گفتیم، هدف آلن دو باتن از نوشتن این کتاب، به‌هیچ‌وجه رسیدن به یک رمان نبوده است. او از شخصیت‌هایی عادی که در دنیایی عادی زندگی می‌کنند، نتیجه‌گیری‌هایی را به‌دست می‌آورد که امکان ندارد در زندگی روزمره به آن‌ها برنخوریم. یک جملهٔ ساده که در درخواست یکی از دوستانمان می‌گوییم، حالتی که موقع خرید کردن به چهره‌مان می‌گیریم، و حتی قضاوتی که در ذهن خودمان درمورد دیگران داریم؛ و به احتمال زیاد بعداً در عمل هم آن را بروز می‌دهیم. تمام این‌ها همان عناصر تشکیل‌دهندهٔ ریز و درشتی هستند که دو باتن از آن‌ها برای تحلیل رفتارهای زن و مرد استفاده می‌کند. مجموعهٔ همین رفتارهای کوچک که در پشت نقابمان پنهانشان می‌کنیم، تبدیل می‌شود به ذهنیتی که از خودمان در ذهن طرف مقابل می‌سازیم. نکته‌ای که هر خواننده‌ای را بدون شک پای این کتاب می‌نشاند، قلم روان و خواندنی نویسنده است. دو باتن به‌عنوان یک متفکّر و تحلیل‌گر فلسفی، از شاخه‌های مختلف روان‌شناسی و علوم اجتماعی نیز داده‌ها زیادی را جمع‌آوری می‌کند. این داده‌ها دربارهٔ هر کنش و واکنش انسانی اطلاعاتی را در اختیار می‌گذارد و هرچه در متن کتاب جلوتر می‌رویم، می‌توانیم دیدگاه جامع‌تری را نسبت به این تعامل داشته باشیم. از منظر فلسفی دو باتن به عقاید و تفکرات چهار فیلسوف بزرگ در تاریخ اندیشهٔ غرب گریز می‌زند؛ ارسطو، سارتر، ویتگنشتاین و مارکس. این چهار شخصیت فلسفی برای داستانی که دو باتن طراحی کرده، حکم سنگ محک را دارند؛ با ارجاع به نظریات و تئوری‌هایی که آن‌ها دربارهٔ ماهیت عشق و روابط انسانی بیان می‌کنند، دو باتن بسیاری از نظراتی که نسبت به عشق دارید را به‌کلّی دگرگون خواهد کرد.

دربارهٔ زندگی و آثار آلن دو باتن

آلن دو باتن، فیلسوف و منتقد ادبی برتانیایی‌ست. او یکی از اعضای موثر انجمن سلطنتی ادبیات بریتانیاست؛ موسسه‌ای که توسط شاه جرج چهارم برپا شد و هدفش کشف استعدادهای ادبی‌ست. دو باتن به‌عنوان نویسنده‌ای شناخته می‌شود که توانسته در آثارش، مفاهیم و دغدغه‌های عمیق فلسفی را به لایهٔ زندگی عادی بیاورد و درمورد ارتباط فلسفه با زندگی روزمره بحث کند. آلن دو باتن در سال ۱۹۹۳ در خانواده‌ای بسیار ثروت‌مند و از مادری یهودی، متولد شد. پس از مهاجرت به بریتانیا، آلن کودکی را در مدرسه‌ای شبانه‌روزی گذراند؛ جایی که شخصیت کودکی او را در قالب فردی گوشه‌گیر و خجالتی شکل داد. در جوانی، ابتدا در دانشگاه کمبریج مشغول به تحصیل شد و سپس، پس از گذراندن بخشی از دورهٔ «فلسفه و زبان فرانسه» در دانشگاه هاروارد، از این موسسه انصراف داد. او نوشتن را از همین مقطع آغاز کرد و با انتشار اولین کتابش، یعنی همین جستارهایی در باب عشق، به فروش کم‌نظیر دو میلیون نسخه دست پیدا کرد. در سال ۲۰۰۸ او جزوی از گروه موسس مجموعه‌ای بود که به نام «مدرسهٔ زندگی» شناخته می‌شود؛ این موسسه نشان‌دهندهٔ تاثیرات منفی و مخرّبی‌ست که مدرسهٔ شبانه‌روزی، و به‌طور کلّی سیستم تحصیلیِ افراطی، روی شخصیت او گذاشته بود. امروزه مدرسهٔ زندگی با افتتاح شعبه‌هایی در چند کشور مختلف اروپایی مثل برتانیا، آلمان، فرانسه، هلند و چند مرکز در استرالیا، تلاش می‌کند تا اطلاعات درست و موردنیازی را که برای آیندهٔ کودکان، در جامعه ضروری‌ست، در اختیار آن‌ها بگذارد و برای زندگی در اجتماع واقعی، تجربیّات واقعی را به آن‌ها منتقل کند. پس از اولین رمان، دو باتن تصمیم گرفت کتابی را در ژانر غیرداستانی و در قالب یک مقاله، دربارهٔ نویسندهٔ بزرگ فرانسوی نگارش کند؛ مارسل پروست، خالق مجموعهٔ هفت‌جلدی «در جستجوی زمان از دست‌رفته». در فاصلهٔ هفت سال از اولین کتابش، تسلّی‌بخشی‌های فلسفه منتشر شد؛ کتابی که در کارنامهٔ او از همه شناخته‌شده‌تر است و توانست او را در سطح جهانی به شهرت برساند.