ادبیات روسیه مانند سرزمینش پهناور و گسترده به‌شمار می‌رود و نویسندگان و شاعران شناخته‌شده و مهمی را درون خود پرورانده است. مردم جهان نسبت به داستان‌هایی که نویسندگان روس پدید آورده‌اند دارای شناخت هستند و برخی از آن‌ها نیز طرفدار جدی و و گاه متعصب این داستان‌ها محسوب می‌شوند.

یکی از نویسندگانی که آوازهٔ شهرتش در جهان پراکنده شده است «فئودور داستایفسکی» نام دارد. کتاب شب‌های روشن یکی از کتاب‌های این نویسندهٔ برتر روس است که با ترجمهٔ سروش حبیبی و با همت نشر ماهی به بازار راه یافته است.

درباره فیودور داستایفسکی، نویسندهٔ کتاب شب‌های روشن

فئودور میخائیلوویچ داستایوفسکی به سال ۱۸۲۱ در نزدیکی‌های مسکو چشم به جهان گشود. او پس از پایان تحصیلات متوسطه به پترزبورگ رفت و در دانشگاه نظامی به تحصیل پرداخت و در سال ۱۸۴۳ با درجهٔ افسری فارغ‌التحصیل شد. فیودور زمانی که مشغول تحصیل در دانشگاه بود به ادبیات علاقه‌مند شد و کم‌کم مسیر خودش را که همان نویسندگی باشد پیدا کرد. داستایوفسکی فعالیت سیاسی هم سال ۱۸۴۹ با هجوم ماموران رژیم تزاری به منزلش دستگیر شد و ماه‌ها تحت بازجویی قرار گرفت.

داستایوفسکی در نهایت به اردوگاه‌های کار اجباری فرستاده شد و چهار سال از عمرش را در آنجا سپری کرد و سرانجام در سال ۱۸۶۰ آزاد شد. از فئودور داستایفسکی آثار مهمی برجای مانده است که برخی از آنها عبارتنداز: «جنایت و مکافات»، «ابله»، «قمارباز»، و «برادران کارامازوف». فیودور داستایوفسکی در سال ۱۸۸۱ بر اثر خون‌ریزی ریوی جان باخت.

خلاصه کتاب شب‌های روشن

جوان ۲۶ ساله‌ای یکه و تنها در شهر پترزبورگ زندگی می‌کند. او در حد بالایی رویاپرداز است و در دنیای خیال آمدوشد می‌کند. جوان از صبح تا شب در خیابان‌ها پرسه می‌زند و از آن‌جایی که دوست و آشنایی ندارد تا با آن‌ها سر صحبت را باز کند با ساختمان‌های شهر در ذهن خود طرح رفاقت ریخته و به سخنانی که برای آن‌ها ساخته گوش می‌دهد و حتی از غم و اندوه‌شان ناراحت می‌شود.

 در یکی از شب‌ها که جوان تنهای ما درحال رفتن به خانه‌اش، که در نقطهٔ دورافتاده‌ای از شهر قرار داشت، بود در کنار آبراهه‌ای با دخترکی روبه‌رو می‌شود که به‌آرامی داشت گریه می‌کرد. اما چرا؟ این سوالی بود که برای جوان هم پیش آمد و برای یافتن جواب آن جلو رفت تا چیزی به دخترک بگوید اما جملهٔ درخوری پیدا نکرد و در نهایت وقتی که دخترک متوجه حضور جوان شد ترسید و آنجا را ترک کرد.

اما هنوز چندقدمی برنداشته بود که مرد مستی کنارش آمد و او را مورد آزار و اذیت قرار داد. در همین لحظه جوان که شاهد این صحنه بود برای نجات دخترک شتافت و موفق شد او را نجات دهد. این اتفاق سبب شد تا باب گفت‌وگو میان جوان و دخترک باز شود، گفت‌وگویی که چهار شب ادامه پیدا می‌کند. در خلال این گفت‌وگو دخترک می‌گوید که معشوقش سه روز است که به شهر بازگشته اما به سراغ او نیامده است. یعنی امکان دارد که او دخترک را فراموش کرده باشد و دیگر پیدایش نشود؟ این سوالی است که در ادامهٔ کتاب شب‌های روشن پاسخش را خواهیم فهمید.

جملاتی از کتاب شب‌های روشن

«پهلویش نشستم. با بیانی خالی از شوخی و پرتکلف طوری که گفتی از روی کتاب می‌خوانم شروع کردم: ناستنکا، نمی‌دانم می‌دانید یا نه در پترزبورگ جاهای خیلی عجیبی هست. مثل این‌که خورشیدی که جاهای دیگر بر مردم این شهر می‌تابد به این کنج و کنارها کاری ندارد. در این سوراخ‌ها خورشید دیگری می‌تابد که با خورشید آسمان فرق دارد و مخصوص این‌جور جاها ساخته‌شده! آن هم با نور دیگری که خاص آن‌هاست. در این‌جاها ناستنکای عزیز من مثل این است که زندگی جور دیگری است و با آن‌که در اطراف ما می‌جوشد از زمین تا آسمان فرق دارد. انگار این زندگی مال اقلیم بسیاربسیار دور و ناشناخته‌ای است و با عصر بسیار جدی ما کاری ندارد. این زندگی مخلوطی است از یک چیز بسیار زیبا و خیال‌انگیز که از یک آتش آرمانی درخشان است با یک چیزی که افسوس، ناستنکا، اگر نگویم فوق‌العاده پست و پلید است دست‌کم از ظرافت شاعرانه دور است و به قدری مبتذل که نمی‌دانید. »

«در این بیغوله‌ها آدم‌های خیلی عجیبی زندگی می‌کنند. این‌ها خیال‌پردازاند، بله خیال‌پرداز. اگر این کلمه برایتان کافی نباشد و تعریف دقیق‌تری بخواهید می‌گویم که این‌ها آدم نیستند بلکه موجوداتی هستند میان آدم و حیوان. این‌ها اغلب اوقات در جایی، در گوشه‌ای، کنج و کنار پنهانی می‌خزند انگاری می‌خواهند خود را از روشنایی روز هم پنهان کنند. وقتی به این کنج دنجشان رسیدند همان‌جا می‌چسبند مثل یک حلزون. »