بعد از عشق

زنان خانه‌دار و مادرانی که فرزندداری و بچه‌داری را تجربه کرده‌اند، آن‌قدر تجارب تلخی در زندگی می‌چشند که ممکن است روحیه و انگیزهٔ خود را از دست بدهند. از همه‌چیز و همه‌کس انتظار داشته باشند و در عین حال، در ناامیدی خود غرق شوند. در این میان اگر دختر مجردی تلاش کند برای آن‌ها حرف‌های فمینیستی بزند و سعی در نجاتشان داشته باشد، با شات‌گان «تو که مادر نیستی بفهمی» یا «تو که اصلا ازدواج نکردی که بدانی در زندگی زناشویی چه خبر است» آن‌ها را ساکت می‌کنند! گاهی نیز در گوش‌هایشان را می‌بندند و سعی می‌کنند اصلا به آن حرف‌ها توجهی نکنند. چون همواره این احساس را که توسط هیچ‌کس درک نمی‌شوند، به دوش می‌کشند. اما الیف شافاک، کسی که خودش دو فرزند به دنیا آورده و فوق لیسانس مطالعات زنان دارد، در کتاب «بعد از عشق» این مسائل و پیچیدگی‌هایی که هر مادر یا هر زن در زندگی و بعد از ازدواج تجربه می‌کند را با بهترین قلم بیان می‌کند. این کتاب در حال حاضر توسط ارسلان فصیحی ترجمه شده و به کمک نشر کتاب‌سرای نیک به چاپ رسیده است. در این مقاله، قرار است به صورت خلاصه شما را با محتوای آن آشنا کنیم. اما قبل از این‌که به معرفی کامل این کتاب بپردازیم، بیاید کمی با الیف شافاک بیشتر آشنا شویم.

الیف شافاک

الیف شافاک، نویسندهٔ ترکی-انگلیسی است که در اکتبر سال ۱۹۷۱ در فرانسه متولد شد. او رمان‌های عرفانی و اجتماعی زیادی نوشته که گاهی همگی رنگ و بوی سیاسی می‌گیرند. او حتی به خاطر نوشتن «ناپاک‌زادهٔ استانبول» و اشاره به نسل‌کشی ارمنی‌ها، محاکمه و سه سال زندانی شد. اما به خاطر آثار ارزشمندش، جوایز زیادی را دریافت کرده است. از آثار او می‌توان به آناتولی‌ای برای چشم‌های بد، پنهان، آینه‌های شهر، محرم، شپش پالاس، برزخ، ملت عشق، اسکندر،  سه دختر حوا، بعد از عشق، ۱۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه در این دنیای عجیب و… اشاره کرد.

فقط یک مادر می‌تواند درک کند

زن‌ها دنیای پیچیده‌ای دارند. این را که همه می‌دانند. اما واقعا کمتر کسی می‌تواند یک زن را به معنای واقعی کلمه درک کند. زنی که دوران عشق و عاشقی را پشت سر گذاشته، ازدواج کرده و بچه‌دار شده است. به خاطر دوران بارداری، هیکلش خراب شده، خسته و افسرده است. این افسردگی تا جایی پیش می‌رود که ممکن است از همه چیز (حتی فرزندش) نیز متنفر شود. اگر این زن در یک جامعهٔ مرد سالار به دنیا آمده باشد، چه بلایی سرش می‌آید؟ به چه شکلی به او نگاه می‌شود؟ همسرش با او چگونه رفتار می‌کند؟ آیا راه نجاتی برای رهایی از شر این افسردگی وجود دارد؟ الیف شافاک در کتاب «بعد از عشق» به خوبی به این نکات می‌پردازد. او راجع به مادرهایی صحبت می‌کند که حتی فرصت نفس کشیدن هم ندارند. البته ممکن است با خود فکر کنید مادری که کار در معدن نیست! ولی اگر این کتاب را می‌خوانید، به ذهن یک مادر سفر خواهید کرد. ذهنی پر از غرولندها و به قول ریچل هالیس، دروغ‌هایی که مدام تکرار می‌شوند: «نه شیرش کامل می‌آید با غلظت و مقداری که لازم است/ نه گرفتن آروغ نوزاد را بلد است/ نه صبح‌ها سر وقت می‌تواند بیدار شود، نه قبول یا درک می‌کند که به کمک احتیاج دارد…

موهای زن همین‌طوری بی‌قاعده جمع شده؛ دسته‌های مو از چپ و راست رو به هوا جسته. هر کدام از تارهای آن دسته‌های مو به زبان آمده و فریادکشان می‌گوید: «مگه چی میشه؟! التماست می‌کنیم ما رو بشور، شونه‌مون کن، جمعمون کن! جون هر کی دوست داری رنگمون کن. از خجالت دیگه نمی‌تونیم بریم قاطی آدم‌ها. یادته خیلی سال پیش رنگ قرمز تند گذاشته بودی و وحشتناک شده بودیم، اون رنگی هم بکنی راضی‌ایم. فقط تو رو خدا رنگمون کن، یادت نره!»

دردسرهای مادر شاغل

کتاب «بعد از عشق» به جرات می‌تواند منجی مادرها و به طور کلی، زن‌ها باشد. به قول نویسنده، اگر زنی شاغل باشد، حتی اگر آن شغل «نویسندگی» باشد، وقتی که بچه‌دار شود و به افسردگی بعد از زایمان نیز دچار شود، دیگر حتی نمی‌تواند چیزی که اطرافش وجود دارد را درست ببیند. جملات برایش جابه‌جا می‌شوند و هرچیزی که می‌شنود را به بدترین حالت ممکن دریافت می‌کند. به «معذرت خواهی» اعتیاد پیدا می‌کند، چون دائم دست به اشتباه می‌زند و از آن‌جا که همه، از مادر و پدرش گرفته تا همسر و اطرافیان، به او می‌گویند باید کارنامه‌ای با معدل بیست تحویلشان دهد، در صورت خطا و اشتباه، احساس می‌کند به هیچ دردی نمی‌خورد. گرچه زن‌ها وقتی در یک کشور جنسیت زده زندگی می‌کنند، به خودی خود با جنسیتشان قضاوت می‌شوند و کارشان سخت‌تر می‌شود؛ اما به هر حال، راه حلی برای رفع تمام این خستگی‌ها و سردرگمی‌ها وجود دارد.

اوقات سفید و سیاه

الیف شافاک طبقه‌بندی ذهنی را پیشنهاد می‌کند. در واقع، شما باید طبق نظر روان‌شناسان، شما به هیچ وجه نباید اوقات خاکستری داشته باشید. اوقات خاکستری، یعنی زمانی که هم کار می‌کنید، هم بچه‌داری می‌کنید، هم سعی می‌کنید به سر و وضعتان برسید و در نهایت هیچ کدامشان را نمی‌توانید به درستی انجام دهید. به قول الیف شافاک، ذهن انسان مثل کابینت‌های آشپزخانه است. اگر نویسنده هستید، یک کمد را مخصوص نویسندگی و دیگری را مخصوص بچه‌داری بگذارید. زمانی را به بچه‌داری اختصاص دهید و زمانی که به نویسندگی مشغول هستید، در سایر کمدها را ببندید. از نظر الیف شافاک، پرستار گرفتن برای بچه‌داری، یا منشی و دستیار گرفتن برای نویسندگی کار ناممکنی نیست. فقط مقداری صرفه‌جویی در هزینه نیاز دارد. مطمئنا زنی که شاغل باشد، از پس استخدام یک پرستار یا دستیار برمی‌آید. بالاخره دورهٔ بچه‌داری و دورهٔ حساس بعد از زایمان، کوتاه است و اگر می‌خواهید آن را بدون خطا انجام دهید، باید از یک دستیار کمک بگیرید.

ببین عزیزم، واست یه لیست جور کرده‌م از شماره تلفن‌های ضروری. توش از شماره تلفن پرستار و دایه و مهد کودک بگیر تا شماره تلفن دکتر اطفال هست. بجز این‌ها، برای اینکه کتاب‌هاتو راحت بنویسی، منشی یا وردست لازم داری. اگه بتونی یه وردست با استعداد پیدا کنی می‌تونه مطالعه‌ها و تحقیقات مربوط به رمان رو انجام بده و اطلاعات جمع بکنه. حتی می‌تونیم یه وردست دوم هم بگیریم تا کار تصحیح رو انجام بده. اون‌وقت، تو هم می‌تونی بشینی و با خیال راحت به نوشتنت برسی.

می‌گویم: زده به سرت؟ من همچی کاری نمی‌تونم بکنم. تازه، پول این همه وردست و منشی رو از کجا بیارم؟

می‌پراند: نخور و نپوش، نیروی کمکی بگیر واسه خودت.

الیف شافاک می‌گوید که کارنامه‌ای با معدل بیست، بدون کمک دیگران غیر ممکن است. اگر بابت شیر کم سینه‌هایتان ناراحت شوید، به خاطر همان ناراحتی شیر سینه‌ها کمتر از قبل نیز می‌شود. پس تنها راه نجات، کمک گرفتن است. شما باید طبق یک برنامه ریزی منظم پیش بروید تا هم به رنگ کردن موهایتان برسید، هم بچه‌داری کنید، هم به شغلتان برسید، هم مادر خود یا مادر همسرتان را جهت کمک به زحمت نیندازید. شما با خواندن کتاب «بعد از عشق» نه تنها با مصائب و مشکلات یک زن در دوران پس از بارداری آشنا می‌شوید، بلکه به طور کلی، با مسائل مربوط به زن‌ها و تفکرات مرد سالاری، ازدواج و… نیز روبه‌رو خواهید شد. قلم نویسنده و مترجم آن‌قدر صمیمی و جذاب است که شما را تا پایان کتاب، بی‌وقفه با خود همراه می‌سازد. پس در خرید و مطالعهٔ آن، درنگ نکنید.