غرور و تعصب افق

اگر از گروه رمان دوستان و از شیفتگان رمان‌های ادبی کلاسیک هستید، مطالعهٔ رمان غرور و تعصب را به شما پیشنهاد می‌کنیم. این رمان یکی از جذاب‌ترین آثار ادبی کلاسیک است و آثار نمایشی درخشانی با اقتباس از آن ساخته شده است. اما همهٔ دوستان اهل کتاب می‌دانند که غوطه ور شدن در عالم رمان‌ها لذتی متفاوت دارد.

معرفی رمان غرور و تعصب جین آستن

در این مقاله قصد داریم به معرفی یکی از درخشنده‌ترین آثار ادبی کلاسیک اثر جین آستین، نویسندهٔ انگلیسی قرن نوزدهم میلادی با نام غرور و تعصب (Pride And Prejudice) بپردازیم. رمان غرور و تعصب یکی از فاخرترین آثار ادبی کلاسیک است و در عین حال دارای داستانی به غایت جذاب برای مخاطب می‌باشد.

رمان غرور و تعصب رمانی عاشقانه است. این رمان بی‌نهایت لذت بخش و جذاب، در سال ۱۸۱۳ میلادی توسط جین آستین نویسندهٔ انگلیسی به چاپ رسید. رمان غرور و تعصب روایت کنندهٔ یک داستان دربارهٔ رشد عاطفی شخصی به نام الیزابت بنت است. او شخصیت اصلی داستان است که به خاطر داوری اشتباه و قضاوت شتاب زده در نخستین برخورد با یک شخص (آقای دارسی) وارد کشمکشی عجیب و ماجرای پیچیده می‌شود. الیزابت در رمان غرور و تعصب در نهایت از اشتباهات خودش درس می‌گیرد و اینگونه به تفاوتی که بین موضوعات سطحی و مسائل ضروری در زندگی وجود دارد، پی می‌برد. داستان جین آستین دارای وجه کمدی پنهانی است که خود را در نمایش نقش نهفتهٔ رفتارها، ازدواج، تحصیلات و ثروت در فرهنگ اجتماعی دوران نیابت سلطنت انگلستان نشان می‌دهد.

جین آستین

جین آستین (۱۸۱۷ - ۱۷۷۵) نویسندهٔ رمان غرور و تعصب، رمان نویس مشهور انگلیسی است که او را امروزه به عنوان نویسندهٔ شش رمان مهم کلاسیک می‌شناسند. آستین در آثار خود به نوعی تفسیر، بیان نظر و انتقاد از مردسالاری جامعهٔ انگلیس در پایان قرن هجدهم میلادی و نقش زنان و شرایط زندگی و اندیشهٔ آنان می‌پردازد. داستان‌های جین آستین اغلب نشان دهندهٔ زنانی است که برای نیل به موقعیت مطلوب اجتماعی و امنیت و ثبات اقتصادی بسیار وابسته به ازدواج می‌باشند. همچنین، او در آثارش سبک احساسات گرایی موجود در نیمه دوم قرن هجدهم را مورد انتقاد قرار داده و به یک نحو، مسیر گذار به رئالیسم ادبی در قرن نوزدهم را هموارتر ساخته است. استفادهٔ بسیار زیاد و به جایی که از کنایه دارد، در کنار نگرشی واقع گرایانه، به اضافهٔ طنز و تفاسیر طنزآمیز موازین اجتماع موجب شده است تا جین آستین نویسندهٔ غرور و تعصب، هنوز هم مورد تمجید و تحسین منتقدین قرار گیرد.

آغاز ماجرای رمان غرور و تعصب

آقای بنت پدر الیزابت، صاحب املاک لانگبورن، پنج دختر دارد اما اموالش به هیچ یک از آن دختران نمی‌رسد. حتی همسر آقای بنت نیز از این قاعده مستثنی نیست. این است که حداقل یکی از این دختران می‌بایست برای کسب ثروت پدر، ازدواج کند تا بتواند بدین سان حامی دیگر اعضای خانواده پس از مرگ آقای بنت باشد. رمان غرور و تعصب فضای اجتماعی، فرهنگی جامعهٔ آن دوران انگلستان و نیز فرهنگ حاکم بر خانواده‌های آن دوران را به نمایش می‌گذارد. بنابراین مخاطب از ابتدا لازم است بداند که قرار نیست تماماً یک رمان عاشقانه و هیجانی را بخواند.

به تعادل رسیدن بخش‌های احساسی در رمان غرور و تعصب

جین آستین، نویسندهٔ رمان غرور و تعصب از همان ابتدای داستان تمام تلاش خود را بر این گذاشته است که به شکلی هنرمندانه، گرایش افراطی به عواطف و و هیجانات احساسی را به حداقل برساند تا بتواند در جریان یک عشق و احساس واقع گرایانه‌تر و ملموس‌تر، مسائل مهم‌تری از زندگی انسانی را بیان نماید. نویسندهٔ رمان ادبی غرور و تعصب در همان جمله‌های شروع داستانش، هدف و قصد اصلی‌اش را به وضوح با کنایه و انتقاد به هیجان زدگی، احساسات گرایی و کوری عاطفی و فکری و نیز سنت‌ها و مصلحت اندیشی‌های احمقانه و بی‌معنا نشان داده است. رمان غرور و تعصب، پیرامون اهمیت ازدواجی بر مبنای عشق است، حرف این رمان آن است که علی رغم فشارها و ضوابط اجتماعی برای ازدواج با یک فرد مطلوب (که از نظر اجتماع معمولاً فردی ثروتمند است)، به هیچ وجه نباید فقط به سودای پول و ثروت یک فرد، با او وارد رابطه‌ای عاشقانه شد.

استقبال دائمی از رمان غرور و تعصب در همهٔ دوران‌ها تاکنون

رمان غرور و تعصب، خوانندگانی بس پر شور و و طرفدارانی آتشین را دارد و معمولاً در جایگاه اول فهرست محبوب‌ترین رمان‌ها در بین صاحب نظران ادبی و مردم قرار گرفته است. رمان ادبی غرور و تعصب، از محبوب‌ترین رمان‌های عاشقانه و کلاسیک در ادبیات انگلستان است که پس از آن رمان‌های بیشماری از سبک آن در روایت‌های خود بهره گرفته‌اند. تا به امروز بیشتر از بیست میلیون نسخه از رمان غرور و تعصب به فروش رسیده است و این آمار همچنان حتی در میان نسل جوان و نوجوان رو به افزایش است.

اقتباس‌هایی از رمان غرور و تعصب

در طول بیشتر از یک سده، اقتباس‌های فراوان و موفقی از رمان غرور و تعصب انجام گرفته است، انواع نمایش‌های تلویزیونی برگرفته از داستان غرور و تعصب، تئاترها و نمایش‌های زنده و ضبط شده، فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها یا فیلم‌های شبکهٔ نمایش خانگی، فراوان از رمان غرور و تعصب وام گرفته شده‌اند. گویی روح الیزابت بنت، دارسی و همهٔ شخصیت‌های داستان در این آثار جانی تازه می‌یابند و برای باری دیگر به جهان معرفی می‌شوند.

این آثار که به زیبایی ساخته شده‌اند، توانسته‌اند در طرفداران بی‌شمار رمان مشهور غرور و تعصب اشتیاقی فراوان‌تر ایجاد کنند. آخرین اقتباس سینمای هالیوود از این اثر کلاسیک در سال ۲۰۰۵ ساخته شده است. در فیلم غرور و تعصب، بازیگران بسیار مشهور و محبوبی مثل کایرا نایتلی (الیزابت بنت) و متیو مکفایدن (آقای دارسی) ایفای نقش کرده‌اند و حقا که ایفای نقش آنان به علاوهٔ تصویر خوب فضاهای داستان بسیار موفق و ماندگار بوده است.

غرور و تعصب دردسر ساز

داستان رمان غرور و تعصب جین آستین با سعی و کوشش خانم بنت (مادر الیزابت و خواهران) جهت متقاعد کردن همسر خود، آقای بنت برای ملاقات با آقای بینگلی آغاز شده است. آقای بینگلی پسری مجرد و البته پول دار (معیاری ارزشمند نزد خانم بنت) است. او تازه به آن منطقه نقل مکان کرده است. آقای بنت پس از اندکی بحث و مجادله و کشمکش، همسر خود را راضی می‌کند که این دیدار پیش از این در خانهٔ اجاره‌ای همسایهٔ مورد نظر، آقای بینگلی واقع در ندرفیلد صورت گرفته است. این دیدار خیلی زود با دعوتی رسمی جهت شرکت در یک مهمانی بزرگ همراه می‌گردد؛ یک مهمانی که همهٔ اهالی منطقه و ساکنان آن حوالی در آن حضور به هم می‌رسانند.

جشن ماجرا ساز

در این جشن، آشنایی دختران و البته مخاطبان داستان با آقای بینگی صورت می‌گیرد که از قضا مردی بسیار خوش برخورد بوده و به نظر همگان، فردی محبوب و دوست داشتنی است. آقای بینگلی بسیار مورد توجه دوشیزه جین بنت (یکی از خواهران الیزابت) نیز قرار گرفته است.

آقای دارسی

اما آنچه پس از این اهمیت می‌یابد نه آقای بینگی، بلکه دوست او آقای دارسی است که او نیز در این مهمانی حضور دارد. او کسی است که گفته‌اند به میزان دو برابر دوست خود آقای بینگلی مال و ثروت دارد؛ آقای دارسی از رقصیدن با دوشیزه الیزابت بنت خودداری می‌کند، زیرا به نظر او الیزابت به قدر کافی زیبا و مطلوب نیست و نمی‌تواند او را جذب خود کند. واکنش الیزابت اما جالب و اندکی دور از تصور است. دختر فارغ و سبک بال، این موضوع را موضوعی مضحک و سوژه‌ای خنده دار تلقی نموده و حتی با دوستانش در مورد آن گپ و بگو بخند به راه می‌اندازد.

بدگویی‌ها و قضاوت‌ها

در این اثنا خانوادهٔ بنت با جورج ویکهام نیز ملاقات می‌کنند. او مردی است که ظاهراً از آقای دارسی ضربه خورده و دربارهٔ مشکلات و سختی‌هایی که آقای دارسی برایش به وجود آورده است و تباه شدن زندگی‌اش به دست او رازهای مگویی را فاش می‌نماید. آقای ویکهام در دوران پیشین زندگی خود به عنوان یک روحانی ثروتمند و مرفه در روستایی زندگی می‌کرده است. ماجراهایی که او در حضور الیزابت و خانواده‌اش بیان می‌کند به مرور سبب ایجاد حس تنفر و انزجار همگی آنان از آقای دارسی می‌شود و در نتیجه کشمکش‌های تازه‌ای به وجود می‌آید.

اجرای حکم!

پس از آن ماجراها، الیزابت که بار دیگر در جشنی در ندرفیلد با حضور آقای دارسی شرکت جسته، او را با اکراه به عنوان پارتنر رقص می‌پذیرد. به غیر از الیزابت و خواهرش جین، چند تن دیگر از اعضای خانواده بنت، در برابر آقای دارسی ادب و نزاکت کمتری از خود نشان می‌دهند. مادر خانوادهٔ بنت با صدای بلند اعلام می‌کند که تنها دوست دارد جین و آقای بینگلی نامزد کنند و دوشیزگان جوان‌تر خانوادهٔ بنت نیز خانوادهٔ میزبان را تماماً به سخره می‌گیرند.

پایان رمان غرور و تعصب

پس از کشمکش‌هایی چند آقای ویکهام تصمیم گرفته است که با لیدیا پیمان زناشویی ببندد. لیدیا به ملاقات خانواده‌اش می‌رود و در این قسمت از داستان او به الیزابت می‌گوید که آقای دارسی در عروسی‌اش شرکت کرده است. خانم گاردینر، به الیزابت بنت می‌گوید که آقای دارسی می‌بایست هدفی نهان از این که او را از خود رانده است، داشته باشد؛ این موضوعی است که موجب پدید آمدن سوءتفاهم و قضاوت نادرست میان الیزابت و آقای دارسی گشته است. الیزابت بنت، خیلی زود به همهٔ حقایق پشت پردهٔ غرور و تعصب بیجا پی می‌برد و به هدف غایی خود، یک بار و برای همیشه دست پیدا می‌کند و اینگونه رمان غرور و تعصب پایان می‌یابد.

نگاهی موشکافانه‌تر به رمان

در آغاز رمان، مسئلهٔ ازدواج به عنوان موضوعی اصلی و تعیین کننده معرفی می‌گردد. موضوعی که دغدغه‌ای اساسی در جامعه در آن زمان (و شاید هم اکنون!) تلقی می‌گردد. جملهٔ کنایه آمیزی که آستین در آغاز کتاب بیان می‌کند، می‌تواند دربرگیرندهٔ چند معنای ابهام انگیز باشد. ازدواج در این داستان و در این جملات، نوعی تعامل (یا بهتر بگوییم معامله!) یا فعالیت اجتماعی پیچیده‌ای است که با مسائلی همچون اقتصاد از نوع سیاسی و اقتصاد فی نفسه در پیوند است. مثلاً موفقیت ظاهری که در ازدواج شارلوت لوکاس دیده می‌شود، وابسته به ثروت و اندوختهٔ مادی بسیار زیاد خانوادهٔ اوست، در حالی که رابطه‌ای که بین خانم و آقای بنت دیده می‌شود، نشان دهندهٔ این است که ازدواج‌های ناموفق، غالباً بر مبنای جاذبه و شکل گیری احساسات اولیه بوده است تا این که مبنی بر شناخت کامل باشد و پایه گذاری زندگی می‌بایست بر پایه‌های یک اقتصاد خوب استوار شود.

 ازدواج لیدیا بنت، دختر کوچک خانواده بنت با ویکهام از نوع ازدواج‌های بدون فکر و شناخت صورت گرفته و به همین دلیل، نتایجی بسیار ناخوشایند دارد. در حالی که شخصیت‌های اصلی رمان غرور و تعصب، یعنی الیزابت و دارسی، در ابتدای آشنایی اتفاقاً برخوردی نه چندان خوشایندی با یکدیگر دارند و در وهلهٔ اول تقابلی خصمانه را تجربه می‌نمایند، اما تفاوت آن دو که قهرمانان داستان هستند در این است که آنان در نهایت می‌کوشند تا یکدیگر را بهتر بشناسند و درک کنند، به طوری که علی رغم اختلاف طبقاتی که میانشان وجود دارد و با وجود تفاوت‌های خانوادگی و اقتصادی، رابطه و ازدواجی موفقیت آمیز میانشان اتفاق می‌افتد.

آستین در بخشی از داستان که الیزابت پیشنهاد آقای دارسی را رد می‌کند، قصد دارد ازدواج فقط با انگیزهٔ عشق را در ذهن مخاطب جا بیاندازد. الیزابت فقط و فقط زمانی پیشنهاد آقای دارسی را قبول می‌کند که مطمئن شده به او علاقه مند است و احساس و عشقی متقابل میانشان شکل گرفته است. طرح پیچیدهٔ جین آستین و ازدواج‌های مختلفی که او در داستان به تصویر می‌کشد موجب می‌شود که خوانندگان متوجه شوند از نظر او چه نوع روابطی تبدیل به روابط و ازواج‌های پایدار و مطلوب می‌شوند، مخصوصاً زمانی که پای جاذبه‌های جنسی، ثروت و بالاتر از همهٔ این‌ها عشق در میان باشد.

تصویر جامعه و قواعد اجتماعی موجود در انگلستان در برهه‌ای از تاریخ

در زمان نگارش رمان غرور و تعصب، وراثت تنها متعلق به مردان بود. اگر زنی قرار بود املاک یا اموالی را به ارث ببرد می‌بایست متاهل می‌شد و تمام این اموال به شوهر او می‌رسید. در رابطه با خانواده بنت که فرزند پسری نداشتند نیز آقای کالینز بود که می‌بایست همهٔ اموال خانواده بنت را پس از مرگ سرپرست به ارث می‌برد و بنابراین پیشنهاد ازدواج او به الیزابت بنت قطعاً می‌توانست امنیت مالی آینده او را تضمین نماید. اما با این وجود، الیزابت پیشنهاد آقای کالینز را نیز رد می‌کند.

تا نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی، تمام قوانین ارث به نفع مردان تمام می‌شد زیرا اکثر زنان به طور مستقل حقوق قانونی نداشتند. به همین علت امنیت مالی زنان به تمامی در آن زمان به وجود مردان بستگی داشت. همچنین، درمورد اشراف و طبقات بالای جامعه، ازدواج با یک مرد ثروتمند تنها راه برای زن و فرزندانشان محسوب می‌شد که امنیت مالی خود را حفظ نمایند. بدین‌ترتیب، اصلاً دور از ذهن نیست که در جامعه‌ای که نویسنده در زمان خود در آن زندگی می‌کرده است (و نیز حتی هنوز)، زنان برای کسب یک شرایط زندگی مرفه و موفق به دنبال به چنگ آوردن شوهری ثروتمند باشند.

بنابراین این که جین آستین در حال حاضر نویسنده‌ای برای ژانر عاشقانه شناخته می‌شود، نوعی سطحی نگری و سهل انگاری است، زیرا ازدواج‌هایی که او در رمان‌های خود به تصویر می‌کشد، بیشتر با مسائل اقتصادی و اختلاف طبقاتی مرتبط است. همچنان که در رمان غرور و تعصب، هنگام پیشنهاد ازدواج دارسی به الیزابت، او به تفاوت‌های اقتصادی و اجتماعی‌شان توجه نشان می‌دهد و آن تفاوت‌ها را مانعی جدی در شکل گیری رابطه احساسی موفق می‌داند. کاترین عمهٔ او نیز به این اختلاف طبقاتی اشاره می‌کند. الیزابت نیز به او پاسخ محکمی می‌دهد اما در هر حال خانم کاترین راضی به ازدواج آقای دارسی و الیزابت نیست.