در دادگاه جهل مقدس

«در دادگاه جهل مقدس» کتابی در حوزهٔ علوم دینی، فقه اسلامی و حقوق بین‌الملل است که توسط آیت‌الله «سید مصطفی محقق داماد» در ادامهٔ کتاب «فاجعه جهل مقدس» نوشته شده است. این کتاب با نگاهی جامع به مسئلهٔ «تقدس» در فرهنگ‌های دینی و «جهل» نسبت به آن که به انواع مختلفی خود را نمایان می‌کند، در تلاش است تا محدوده‌هایی اجتماعی و انسانی را دربارهٔ مفهوم عدالت تعیین کند. نویسنده، که یکی از اساتید برتر حوزهٔ علمیه است و سمت‌های مختلفی را در نظام قضایی و اداری جمهوری اسلامی ایران به عهده داشته، در جلد اول به شخصیت‌هایی مثل «شهاب‌الدین سهروردی، عین‌القضات همدانی و مایستر اکهارت آلمانی» می‌پردازد؛ اشخاصی که در تاریخ جهان به‌طور پررنگ به مسئلهٔ اصلاح در علوم دینی می‌پرداختند و به دلیل ابراز اندیشه‌ای نوگرا، با توجیه دفاع از مقدسات دینی به مرگ محکوم شدند. جهل مقدس که در عنوان کتاب آمده به همین اتفاق اشاره دارد و این کتاب نیز با شروع از اندیشه‌های سهروردی و افکار او، خواننده را به سمت تفکر دربارهٔ مسئلهٔ قضاوت می‌برد. در بخش‌های مختلف این کتاب دربارهٔ سیاست، تقدس، خشونت دینی، حکمت متعالیه، اصل آزادی بیعت و دستگاه‌های تبلیغاتی دینی سخن به میان می‌آید و به مفهوم «تقدس جان انسانی» می‌پردازد. جلد اول این کتاب در سال ۱۳۹۲ منتشر شد و «در دادگاه جهل مقدس»، شش سال پس از آن در سال ۹۸ به همت انتشارات سخن و در همکاری با مرکز نشر علوم اسلامی، انتشار یافت و تا سال ۹۹ به چاپ پنجم رسید. برای آشنایی بیشتر با کتاب «در دادگاه جهل مقدس» و خرید اینترنتی کتاب، با کتابچی همراه باشید.

خرید کتاب در دادگاه جهل مقدس به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟

اگر شما به مطالعهٔ کتاب‌هایی مانند «مفهوم قانون در ایران معاصر، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام و فقه و سیاست در ایران معاصر» اثر «حجت الاسلام داود فیرحی» علاقه‌مند هستید که دربارهٔ پیوند دین و مذهب با علوم انسانی و مدیریت نوین است، خرید کتاب در دادگاه جهل مقدس به شما پیشنهاد می‌شود.

موضوعات کتاب در دادگاه جهل مقدس

در بخش ابتدایی این کتاب نویسنده ماجرای دادگاه سهروردی را ذکر می‌کند؛ صلاح‌الدین ایوبی که در کشورگشایی تبحر داشت، با جهل نسبت به فلسفه و دین و قضاوت دستور دستگیری و تبعید سهروردی را می‌دهد. در این فرزند او که مردی داناتر بود از پدرش می‌خواهد محاکمه‌ای علنی و عمومی را برای او ترتیب دهند تا شاید سهروردی با بیان دفاعیات خود، بتواند رأی علمای شهر را کسب کند. این اتفاق می‌افتد و به‌هرحال آن‌ها سهروردی را صاحب اندیشه‌ای فاسد می‌دانند و فتوا می‌دهند که خون او حلال است. پس از این باید قاضی شهر نیز به اعدام او حکم می‌داد و سهروردی می‌دانست که حتی اگر قاضی، نظر محکم و نگاه دقیقی داشته باشد، با فشارهایی که عالمان دین بر او می‌آورند و حمایت صلاح‌الدین از آن‌ها، کاری از دست او برنمی‌آید. این روایت برای نویسنده بهانه‌ای می‌شود تا از چند جهت به بازبینی و بازتعریف شرایط حاکم بر آن دوره بپردازد. نویسنده می‌گوید که این اتفاق بارها در حکومت‌های دینی افتاده و سوءاستفاده از تقدس همیشه برای عده‌ای، زمینه‌ساز حکمرانی و بی‌عدالتی بوده است. از این‌جا گریزهای نویسنده به حکومت‌داری، فقه و قضاوت آغاز می‌شود و ما را از جهات مختلف با واقعیت مسئله مواجه می‌کند. به عقیدهٔ آیت‌الله محقق داماد، این جهل پدیده‌ای دوسویه است که از سمت قدرتمندان تغذیه می‌شود و مردم نیز ندانسته و از سر جهل، به فراگیری آن دامن می‌زنند. در ادامه و در فصل‌ها بعد، ابعاد ماجرا گسترده‌تر می‌شود و هرچه پیش می‌رویم، به عمق و پیچیدگی بیشتری نسبت به مسئلهٔ عدالت و تقدس می‌رسیم. یکی از منابع اصلی که در هر بخش توسط نویسنده به آن استناد می‌شود آیه‌هایی از «قرآن» است که به صراحت دربارهٔ گوشه‌ها و زوایایی از این پدیده سخن به میان می‌آورد. «در دادگاه جهل مقدس» از ما می‌خواهد که به تفکر بپردازیم و با بررسی تاریخ اسلام و فراز و فرودهایی که در مسیر هزار و چندصدسالهٔ این دین پدیدار گشته، به اصلاحات دست پیدا کنیم.

دربارهٔ نویسنده، آیت‌الله محقق داماد

سید مصطفی محقق احمدآبادی مشهور به «محقق داماد» فقیه، فیلسوف اسلامی، مدرس حوزه، حقوق‌دان و منتقد سیاسی‌ست. او در سال ۱۳۲۴ در قم به دنیا آمد. پدر او سید محمد محقق داماد از اساتید حوزهٔ علمیهٔ قم بود و خود او نوهٔ دختری شیخ عبدالکریم حائری یزدی (بنیان‌گذار حوزه علمیه قم) است. همسر او دختر میرزا هاشم آملی است و ایشان صاحب ۵ فرزند هستند. سید مصطفی محقق داماد پس از تحصیل علوم دینی در نزد اساتید برتر حوزه علمیه قم، به تهران آمد تا در دانشگاه تهران به تحصیل حقوق و فلسفه اسلامی بپردازد. پس از اخذ مدرک فوق لیسانس از هردوی این رشته‌ها و پس از موفقیت در اخذ مدرک اجتهاد در سال ۱۳۴۸ از علمای حوزه علمیهٔ قم، ایشان برای ادامهٔ تحصیل در حوزه حقوق در سال ۱۹۸۸، به بخش حقوق بین‌الملل در دانشگاه کاتولیک لوون (UCL) وارد شد. پس از دریافت مدرک دکترای حقوق بین‌الملل در سال ۱۹۹۵، ایشان به ایران بازگشت و در سال‌های ۱۳۶۰-۷۳ ریاست سازمان بازرسی کل کشور را به عهده داشت. سید مصطفی محقق داماد تابه‌حال سمت‌هایی همچون «رئیس گروه حقوق دانشگاه شید بهشتی تهران، رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران، ریاست گروه حقوق سازمان مطالعه و تدوین کتاب‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها، عضو هیأت داوران خبرگان بدون مدرک، عضو شورای علمی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، سردبیر فصل‌نامه فرهنگستان علوم» و… را به عهده داشته است. همچنین ایشان مدیر مسئول بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار نیز هست. وی به زبان‌های عربی و انگلیسی مسلط است و با فرانسه آشنایی دارد. آیت‌الله محقق داماد تابه‌حال با پاپ فرانسیس و بان‌کی‌مون دربارهٔ اندیشه‌های عقلی و افراط‌گرایی دینی دیدار و مباحثه داشته است. از کتاب‌های مطرح ایشان می‌توانیم به «فاجعه جهل مقدس، الهیات محیط زیست، روشنگری دینی، بازخوانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر و اجرای حدود، قواعد فقه در پنج جلد و حقوق بشر از دیدگاه علی(ع)» اشاره کنیم.

جملاتی از کتاب در دادگاه جهل مقدس

در بخشی از کتاب در دادگاه جهل مقدس نامه‌ای از امام علی(ع) به کمیل را می‌خوانیم:

ای کمیل، خانواده‌اترا دستور ده که روز را به فراگیری اخلاق نیک بپردازند و شباهنگام در پی کمک‌رسانی به افتادگان باشند. سوگند به خدایی که صداها را می‌شنود، هرکس دلی را شاد کند، خداوند از آن شادی، لطفی برای او ذخیره کند که به هنگان نزول بلا، چون سیل در سرازیری به دادش رسد تا آن بلا را از او بگرداند، همان‌گونه که شتر غریب را از چراگاه برانند.