گراف گربه (رمان ایرانی ۱)

از خواندن کتاب‌های رئالیسم جادویی ترجمه شده خسته شده‌اید و می‌خواهید داستانی ملموس‌تر از کتاب‌های «گابریل گارسیا مارکز» بخوانید؟ می‌خواهید یک اثر پیچیده، پست مدرن، سورئال، رئالیسم جادویی، فمینیستی، سیاسی و… بخوانید، ولی هرچه کتاب ترجمه شده وجود داشته را خوانده‌اید؟ چرا رمان «گراف گربه» را امتحان نمی‌کنید؟ رمانی که به خاطر اطلاعات زیاد نویسنده، ترکیبی مختلف از ژانرهای ادبی متفاوت است، ساختار زمانی یا مکانی مشخصی ندارد، سرشار از تخیل و عناصر جادویی است و در نهایت، مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زیادی را با شجاعت نقد می‌کند؟ رمان گراف گربه، نوشتهٔ هادی تقی‌زاده، رمانی جدید به سبک پست مدرنی است که از کنار هم قرار گرفتن ۶۵ داستان فرعی مختلف تشکیل شده است. این ۶۵ داستان، رفته‌رفته بهم ارتباط پیدا می‌کنند و راوی نیز جایش را با دیگری عوض می‌کند. اما قبل از آنکه بخواهیم بیش از این راجع به این کتاب، که توسط نشر روزنه به چاپ رسیده است صحبت کنیم، بیایید کمی با نویسنده آشنا شویم.

دربارهٔ نویسنده

هادی تقی‌زاده، رمان‌نویس، محقق و تاریخ‌دان ایرانی است که در سال ۱۳۴۹ به دنیا آمد. سبک او در نوشتن رمان، کاملا متفاوت است و از ساختار ارسطویی به هیچ وجه پیروی نمی‌کند. او با خلق رمان‌های متفاوت، مخاطب را با دنیای جدیدی در ادبیات فارسی آشنا می‌کند که به جای فرهنگ و رسوم اسپانیایی، انگلیسی یا آلمانی، با فرهنگ و رسوم‌های ایرانی گره خورده است. از هادی تقی‌زاده، سه رمان با عنوان «فشار آب بر دنیای عجیب دلکو»، «گراف گربه»، و «باواریا و چند داستان دیگر» منتشر شده است. او، با استفاده از تکنیک‌های پست مدرنی، از جمله شکستن اتحاد ارسطویی، بهم پیوستن داستان‌های متفاوت، ترکیب خیال و واقعیت و بهره‌گیری از هنر جریان سیال ذهن (که جیمز جویس و داستایوفسکی در استفاده از آن به شدت تبحر دارند)، داستان‌هایی خلق کرده است که مخاطب‌های خاص خودش را جذب می‌کند. در حقیقت، داستان‌های او را به راحتی نمی‌توان درک کرد، مگر اینکه مخاطب از درک ادبیاتی بالایی برخوردار باشد. رمان گراف گربه، در سال ۱۳۹۱، بهترین رمان متفاوت سال شناخته شد و توانست برای نویسنده، جایزهٔ مهرگان ادب را به ارمغان بیاورد. این کتاب در حال حاضر به زبان فرانسوی نیز ترجمه شده است.

هادی تقی‌زاده، در را به سوی پست مدرن باز می‌کند

اگرچه ما نمایشنامه‌ای مثل «فعل» را داریم که با ساختار پست مدرن آشنا شویم. در کنار آن بزرگ علوی، ابراهیم گلستان، صادق هدایت، فروغ فرخزاد، احمد شاملو، محمدعلی جمال‌زاده و… را نیز داریم که با آثار معاصر ادبی آشنا شویم، ولی تفاوت تقی‌زاده با آن‌ها در این است که او، با تقلید از ادبیات غربی و برخی نویسنده‌های خاص از جمله هاروکی موراکامی، سبکی جدید و متفاوت را در ادبیات فارسی خلق می‌کند. سبکی که شاید در اروپا آشنا باشد، ولی در ایران کسی سمت آن نرفته است. مردم معمولا برای درک ادبیات سورئال یا رئالیسم جادویی، سراغ هاروکی موراکامی، کافکا یا گابریل گارسیا مارکز می‌روند. خواندن آثار این بزرگان فوق‌العاده است. ولی برای درک دقیق آن‌ها، گاهی باید با نمادهای ادبیات انگلیس، آلمان، آمریکای لاتین و… آشنایی داشته باشید. خوبی رمان‌های تقی‌زاده در این است که شما نیازی به درک عناصر ادبی غربی ندارید. چون داستان‌ها با فرهنگ‌ها، سنت‌ها و آداب و رسوم فارسی عجین شده است. اگرچه همچنان استفاده از عنصر گربه، داستان را به ادبیات غربی مشابه می‌سازد.

خلاصه داستان گراف گربه

گراف گربه ماجرای مردی سی ساله را بیان می‌کند که دختربچهٔ مدرسه‌ای دارد و در این وانفسا، تنها راه نجات از دغدغهٔ زمان و زندگی را رجوع به تخیل می‌داند. او با کمک تخیل، به گذشته برمی‌گردد، به خاطراتش در مدرسهٔ کیا فکر می‌کند. مدرسه‌ای که به سیاهچالش معروف بود. هر یک از بچه‌ها که درس نمی‌خواند را در آن سیاهچال مینداختند. سیاه چالی که شایعه‌های زیادی از حضور هیولاها در آن قید شده بود و تاریکی بی‌حد و حصری داشت. یک روز، هادی که از روی بدشانسی و تصادفی تکالیفش را گم می‌کند و نمرهٔ بدی در درس املاء می‌گیرد، به آن سیاهچال فرستاده می‌شود. او در آنجا، با دو شخصیت عجیب و جادویی روبه‌رو می‌شود که قاسم (یک گربهٔ سخنگو) و آقای اسماگ (موجودی عجیب و غریب و افسانه‌ای) روبه‌رو می‌شوند که اصلا ترسناک نیستند. او با آن‌ها دوست می‌شوند و در کنارشان ماجراهای متفاوتی را تجربه می‌کند. ماجراهایی که به اوضاع سیاسی اوایل انقلاب برمی‌گردد.

قاسم گفت: «میوو!» و برگشت و هم‌چنان که می‌شلید، درون تاریکی ته انبار گم شد.

گفتم: «بهش بر خورد. مث اینکه ناراحت شد!»

«خودش برمی‌گرده. مهم نیست. همین که ماه بالا بیاد، درد پا دیوونه ش می‌کنه. برمی‌گرده تا روی زخمش ضماد آنتی بیوتیک-کدئین بمالم.»

«پاش؟»

«نه! روی دست نصفه ش.»

تقی‌زاده با کلامی صریحانه، شجاعانه و طنزی تلخ، موضوعات سیاسی و اجتماعی زیادی را نقد می‌کند و در کنار آن، داستان را به بزرگسالی هادی گره می‌زند. همزمان نیز سعی دارد از استثمار حکومت‌های به ظاهر دموکراتی و یورش آن‌ها به اسلام و کشورهای جهان سوم صحبت کند. او برای اینکار، ماجرای جنگ جهانی دوم را به تصویر می‌کشد که طی آن، آمریکا و انگلیس از جنوب و شوروی از شمال به ایران حمله کرده بود و از آن سوءاستفاده می‌کرد. اگر می‌خواهید با داستان متفاوت، معمایی، هیجان‌انگیز و پست مدرنی آشنا شوید که در کنار اتفاقات مختلف، حجم گسترده‌ای از اطلاعات ادبی و تاریخی را در اختیارتان قرار دهد، خواندن رمان «گراف گربه» را به شما توصیه می‌کنیم.