نیکلای گوگول یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های ادبی در ادبیات روسیه است. او به عنوان یک داستان‌نویس صاحب‌سبک دو زیرشاخه از داستان‌نویسی روسیه را به نام خود ثبت کرده است؛ یکی نوشتن در قالب داستان کوتاه است که بهترین نمونه‌ها را خلق کرده و دیگری طنزپردازی‌ست. گوگول در زمانه‌ای زندگی می‌کرد که ادبیات روسیه یکی از بهترین‌ها در جهان بود، اما هنوز بخش عمده‌ای از پتانسیل‌های آن در سطح جهانی ناشناخته مانده بود. با ظهور نویسنده‌ای مثل او ادبیات روسیه به سمتی نوین رفت و از نظر ادبی و مضمونی، با تحولات زیادی مواجه شد. گوگول تلاش می‌کرد در داستان‌هایش همیشه به زندگی واقعی وفادار بماند؛ به همین دلیل لحن طنز را برای انتقاد به جامعه و سیاست به‌کار می‌گرفت و در پرداختن به مسائل ایدئولوژیک و فلسفی، هرگز خواننده را با نتیجه‌گیری خاصی مواجه نمی‌کرد. در کتاب «یادداشت‌های یک دیوانه و هفت قصهٔ دیگر» مجموعه‌ای از برترین آثار کوتاه داستانی نیکلای گوگول را می‌خوانیم که همگی از بهترین الگوها برای یادگیری اصول داستان کوتاه است. این کتاب در زمینه‌ای اجتماعی و رئال، ماجراهایی متفاوت اما با محور شخصیت‌های مشابه را روایت می‌کند؛ انسان‌هایی که نمی‌دانند باید با زندگی چه‌کار کنند و شاید شدت غم و اندوه این داستان‌هاست که گوگول را وادار کرده به طنز روی بیاورد تا بتواند روایتی جذاب را برای خواننده‌ها فراهم کند. داستان کوتاه «یادداشت‌های یک دیوانه» اولین بار در سال ۱۸۳۵ منتشر شد و پس از آن، در کنار آثار مشابهی مثل «اوورکت، بینی، شنل و شب کریسمس» بخشی از برترین قطعات داستان کوتاه در دنیا را تشکیل داد. این کتاب در ایران توسط انتشارات نی به چاپ و انتشار رسیده و به قلم خشایار دیهیمی، با ترجمه‌ای روان به فارسی برگردانده شده است. برای آشنایی بیشتر با کتاب «یادداشت‌های یک دیوانه و هفت قصهٔ دیگر» و خرید اینترنتی این کتاب، با ما در این مطلب همراه باشید.

موضوع داستان یادداشت‌های یک دیوانه

همان‌طور که اشاره شد این کتاب از هشت داستان کوتاه تشکیل شده که هرکدام به‌طور بالقوه زمینه‌ساز جریان تازه‌ای در ادبیات روسیه بوده‌اند. به همین دلیل ارائهٔ خلاصه‌ای از تمام آن‌ها به مطلبی بلند نیاز دارد و ما در این‌جا، صرفاً با عناوین داستان‌ها آشنا می‌شویم و خلاصه‌ای از داستان اصلی، یعنی داستان یادداشت‌های یک دیوانه را می‌خوانیم. اکسنتی ایوانوویچ پوپریشچین نام مردی میان‌سال است که در یکی از ادارات دولتی روسیه شغل دون‌پایه‌ای دارد. زندگی او به رفتن به اداره و برگشتن به خانه خلاصه می‌شود، هیچ دوست یا رابطه‌ای ندارد و دائماً با خودش درحال فکر کردن به مسائل ریز و درشتی‌ست که به نظرش می‌آید؛ و اغلب این مسائل دربارهٔ آدم‌هاست. با این‌که پوپریشچین انسان بی‌بضاعتی‌ست و کارش هیچ جای رشدی ندارد، او خودش را از اشراف‌زادگان می‌داند و انتظارش از برخورد دیگران، احترامی‌ست که به افراد نجیب‌زاده گذاشته می‌شود. یک روز که دختر مدیر کل اداره‌شان را در خیابان می‌بیند، یک دل نه صد دل عاشق او می‌شود و در همین لحظه، مکالمهٔ دو سگ را هم می‌شنود! این‌جا اولین نقطهٔ بروز نشانه‌های یک بیماری روانی در اوست؛ اما کسی نیست که این را به او بگوید و خود او هم به واقعیتی که می‌بیند شکی ندارد. این نشانه‌ها ادامه پیدا می‌کند و عشق دورادور اکسنتی به دختر مدیرکل روزبه‌روز شعله می‌کشد؛ تا جایی که تصمیم می‌گیرد هویت واقعی‌اش را پیدا کند و دختر مدیر را به همسری بگیرد، اما نمی‌داند که همه‌چیز فقط یک توهم است. داستان‌های دیگر این کتاب به ترتیب «بلوار نیفسکی، دماغ، شنل، کالسکه، ماجرای نزاع ایوان ایوانوویچ و ایوان نیکیفوروویچ، مالکین قدیمی، ایوان فیودوروویچ اشپونکا و خاله‌اش» نام دارند.

دربارهٔ نیکلای گوگول

نیکلای واسیلیویچ گوگول را در شمار بزرگ‌ترین نویسندگان روس به شمار می‌آورند که زمینه‌ساز حضور شخصیت‌هایی مثل تولستوی، داستایوفسکی، تورگنیف و ماکسیم گورکی شد و به طور مستقیم در آثار نویسندگانی مثل بولگاکوف و ارنبورگ نقش داشت. او در سال ۱۸۰۹ متولد شد و جوانی را در سن‌پترزبورگ گذراند. او در این دوران زندگی جذابی را که می‌خواست به دست نیاورد و اولین اقدام‌هایش برای نویسنده شدن به شدت توسط خودش و دیگران سرکوب شد. علاوه بر طنزپردازی در داستان کوتاه، گوگول یکی از اولین کسانی بود که از تکنیک‌های ادبی سورئالیسم و گروتسک در آثارش استفاده کرد. از آثار برتر این نویسنده می‌توانیم به «نفوس مرده، تاراس بولبا، پرتره، بازرس، شنل، عروسی، شب‌نشینی‌های دهکدهٔ نزدیک دیکانکا و کالسکه» اشاره کنیم.